1.3 Liberalen, conservatieven en confessionelen

• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

1.3. Liberalen, conservatieven en confessionelen

Eerste les

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat de Luxemburgse kwestie inhoud.

Benoemen wat de rol van koning Willem III is in de Lux. kwestie

Uitleggen wat het Caoutchouc-artikel inhield en wat dit veranderde voor de democratie. 

Willem I, II en III

Wie heeft de macht?
1815-1840 Willem I    veel macht
1840-1849 Willem II  door grondwet van 1848 minder macht
1849-1890 Willem III volgt zijn vader paar maanden na de
                                           grondswetswijziging op

Koning Willem III

'Mijn vader heeft die belachelijke grondwet van 1848 geslikt.'

Luxemburgse Kwestie
Nederland verkoopt Luxemburg

• Frankrijk bang voor machtig Duitse bond. 
  
• Naast staatshoofd van Nederland, was Willem III ook staatshoofd van Luxemburg. Hij
  verkocht dat land in ruil voor geld aan Frankrijk. 
  
• Luxemburg was echter lid van de Duitse bond en dus was Pruisen woedend. Het dreigde met
  oorlog.
• De koop werd afgeblazen, maar toen was Frankrijk kwaad en dreigde het met oorlog.
  
  
  
  
  
  

Luxemburgse Kwestie

Congres in Londen

Tijdens een conferentie werd besloten dat Luxemburg neutraal zou blijven. Dus niet van Duitsland en niet van Frankrijk.

Napoleon III 

Otto von Bismarck

De Nederlandse Tweede Kamer was niet op de hoogte van de hele situatie. Waarom is dit een probleem?

Luxemburgse Kwestie

Gevolgen

   Tweede Kamer buitenspel

• Parlement wist niet van oorlogsdreiging.
• Parlement steunt niet langer de regering.
• Willem III laat parlement herverkiezen.

   Zelfde regering, nieuw parlement.

• Het nieuwe parlement stemt regering weg.
• Regering besluit op te stappen.

   Willem III verliest machtsstrijd met parlement.

Conclusie

Regering kan alleen aanblijven met steun/vertrouwen van de Tweede Kamer

Nederland steeds democratischer

1848 censuskiesrecht, ±12% van de mannen
1887 caoutchouc-artikel, ± 25% van de mannen
1917 algemeen kiesrecht mannen, passief kiesrecht vrouwen
1919 algemeen kiesrecht vrouwen  

1919 24 jaar en ouder
1965 21 jaar en ouder
1983 18 jaar en ouder

Caoutchouc-artikel
1887

• De 'rubberen regel' komt in de Grondwet, waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  
• Dat klinkt vaag, en dat was ook de bedoeling: de eisen konden steeds worden verlaagd. Aan deze 'rubberen' flexibiliteit dankt het artikel haar naam.
  

Opkomst nieuwe politieke stromingen

Deze komen op voor bevolkingsgroepen die achtersteld waren = emancipatie 
Confessionelen (christelijk)
- Protestanten    --> verzet tegen niet Christelijke ideeen.
- Katholieken      --> nog steeds achtergesteld in de praktijk

- Socialisten        --> opkomen voor rechten van de arbeiders

Gaan dus opkomen voor bevolkingsgroepen die eerder niet meetelden.

liberalisme

• Libertas, Latijn voor vrijheid   
• Ze willen zoveel mogelijk hun eigen keuzes maken. 
• Burgers moesten invloed krijgen in het bestuur. 
• Johan Rudolf Thorbecke
  

Vrijheid

Confessionelen

Katholieken

Protestanten

Katholieken

• Protestant was officieel geloof in Nederland

• Katholieken achtergesteld
• 1926: Schaepman: R.K.S.P.
• Rooms Katholieke Staatspartij

Protestanten

• 1879: A.R.P: Kuyper

Antirevolutionaire Partij

• "kleine luyden" : boeren, arbeiders, kleine winkeliers

• kiesrecht voor het mannelijke hoofd van het gezin

1878: nieuwe (liberale) schoolwet

• Hogere kwaliteitseisen voor basisscholen
  
• Leerlingen maken op openbare scholen kennis met moderne ideeën. 

Bijzondere scholen kregen geen geld om aan de eisen te voldoen. De liberalen hoopten dat daardoor meer ouders hun kind naar de gratis openbare scholen zouden sturen.  

De schoolstrijd: De priester vraagt waarom de kinderen naar de openbare school gaan. Op deze manier staan ze van god. Moeder geeft aan dat ’god’ hun het geld niet heeft gegeven om naar de bijzondere school te gaan. 

Schoolstrijd > onderwijs

De overheid betaalde alleen voor openbaar onderwijs. Liberalen wilden het volk geen godsdienst opleggen -> Daarom wilden zij bijzonder onderwijs geen geld geven.
Schoolstrijd = ruzie over de vraag wie het bijzonder onderwijs moest betalen

Katholieken en protestanten werkten samen tijdens schoolstrijd.

De Pacificatie van 1917

CONFESSIONELEN           SOCIALISTEN

Steunen elkaar, gaan samen werken                  Meerderheid in de kamer  

Uitkomst:

-Algemeen kiesrecht voor alle MANNEN 
-Passief kiesrecht voor vrouwen

-Subsidie voor elk soort onderwijs

-Districtenstelsel -> evenredige vertegenwoordiging

Opdracht

Zet de verschillende stromingen uit je boek in 4 hoeken van een blad.  (liberalen - protestanten - katholieken - socialisten)

Zet de verschillende partijen/kenmerken erbij. 

Klaar? Maak opdracht 7 tot en met 10 van blz 27. 

Leerdoelen

Je kunt de schoolstrijd beschrijven.

Af voor de volgende les:

De opdracht uit deze les + opdracht 7 tot en met 10.

Leer paragraaf 1.3. 

De patroon: Ik lees daar in de krant dat jullie zoveel jute-vezels in de longen krijgt. Dat moet uit zijn. Denk jullie dat de jute mij op den rug groeit?

Oefening: 

Wie van deze mensen is liberaal? Waar kun je dat aan zien?

Noem ten minste 1 beeldkenmerk!