Verslaving in de ouderenzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,3

Workshop 14 Verslaving

Waar ben jij allemaal verslaafd aan?

Wat maakt dat je hier niet mee kunt stoppen?

Wanneer ben je verslaafd? (DSM-V)

Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan je van plan was.

Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen.

Het verkrijgen of gebruiken van het middel en het herstellen van gebruik kosten veel tijd.

Sterk verlangen om te gebruiken.

Door gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis.

Blijven gebruiken ondanks dat het problemen meebrengt in het sociale of relationele vlak.

Door gebruik opgeven of sterk verminderen van hobby’s, sociale activiteiten of werk.

Voortdurend gebruik, zelfs wanneer je daardoor in gevaar komt.

Voortdurend gebruik ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich mee brengt of verergert.

Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen oftewel tolerantie.

Het optreden van onthoudingsverschijnselen, die minder hevig worden door meer van de stof te gebruiken.

Welke verslaving(en) ken je vanuit de praktijk?

Bij een verslaving is er sprake van een geestelijke of lichamelijke afhankelijkheid van een middel of gewoonte waaraan geen weerstand geboden kan worden.

Er zijn twee soorten verslavingen.

 Namelijk de verslaving aan stoffen/middelen en verslaving aan gedrag/handelingen.

Oorzaak

Oorzaak van het ontstaan van een verslaving spelen biologische, psychische en sociale factoren een wisselende rol. 

Bij 35-80% van de verslaafde speelt erfelijkheid een rol bij de ontwikkeling van een verslaving. 

Persoonlijke- en omgevingsfactoren spelen ook een rol spelen (stress, eenzaamheid en/ of depressie)

- (Chronische) ziekte

- Mantelzorg

- Overlijden

- Scheiding

- Beschikbaarheid van alcohol en het gebrek aan kennis over alcohol

- Ontbreken van een dagstructuur

Verslaving aan stoffen

Alcoholverslaving, Drugsverslaving, Cocaïneverslaving, GHBverslaving, Heroïneverslaving, Crystal Meth verslaving, 

XTC / MDMA verslaving

Speedverslaving

Cannabis verslaving

Medicijnverslaving

Gedragsverslaving 

Geen drugs  

 Vergelijkbaar met het gevoel dat inname van drugs veroorzaakt 

Verlangen 

Patroon

Voorbeelden:

Game & Internet verslaving

Gokverslaving

Sexverslaving

Eetverslaving

Shopverslaving

Geestelijke afhankelijkheid

Lichamelijke afhankelijkheid

Verslaving bij ouderen komt steeds vaker voor!

Ouderen zijn in tegenstelling tot de jongere mens anders qua mentale, fysieke en cognitieve kwetsbaarheid.

De problematiek rondom verslaafde ouderen dient specifieke aandacht te krijgen.

Uit onderzoek is gebleken dat het overmatig gebruik van alcohol onder senioren is toegenomen. In 10 jaar tijd: aantal alcoholvergiftigingen onder 55-plusers verdrievoudigd, toename in ongelukken met als gevolg: 6 jaar geleden ruim 5000 55-plussers op de SEH na bijv. een valpartij na overmatig alcoholgebruik.

Verslaving of misbruik aan middelen leidt behalve tot

verminderd welbevinden op het niveau van de gebruiker ook tot kostenverhoging

voor de samenleving 

Waarom is verslaving een hersenziekte?

Bij het ontstaan van verslaving zijn verschillende delen van de hersenen betrokken:.

• Het beloningscentrum (zoogdierenbrein). Dit centrum in de hersenen zorgt ervoor dat je je lekker voelt
• Het geheugen. Het geheugen zorgt ervoor dat je positieve ervaringen herinnert.
  
• De nieuwe hersenen (neo cortex). Een deel van de nieuwe hersenen zorgt ervoor dat niet meteen toegegeven wordt aan allerlei verlangens

Het beloningssysteem

Het beloningssyteem

- zorgt ervoor dat bepaalde gedragingen met een prettig gevoel beloond worden (sex, eten)

- alcohol en drugs zijn in staat om dit beloningssysteem op een krachtige manier te prikkelen (wat klopt er niet aan deze zin?), dat is de reden dat je je na gebruik van drug lekker voelt

mensen die neerslachtig zijn hebben meer kans om verslaafd te raken

-5100

Beloningssyteem

- Dopamine

- Genen (erfelijkheid)

-Afname receptoren door veelvuldig gebruik met gewenning of tolerantie als gevolg

De nieuwe schors (neo cortex)

De nieuwe hersenen of wel de neocortex vormen het rationele deel van de hersenen. Een deel van de cortex heeft tot taak de conflicten tussen verlangens (verlangen naar het effect en de roes van drugs) enerzijds en rationele overwegingen (ik moet morgen werken) anderzijds in goede banen te leiden. De middenhersenen zullen willen toegeven aan dit verlangen. De nieuwe hersenen zullen dit willen voorkomen. Bij mensen die afhankelijk zijn functioneert de neocortex minder goed. Door het voortdurende gebruik kan dit steeds minder goed functioneren.

Benzodiazepinen

De meest bekende en voorgeschreven medicijnen vallen in de categorie benzodiazepinen, zoals bijvoorbeeld: diazepam (valium), alprazolam (xanax), lorazepam en oxazepam. Deze medicatie wordt regelmatig gebruikt om onrust, spanning, angst, paniekaanvallen en slaapproblemen aan te pakken.

De medicijnen die een geestelijke en lichamelijke verslaving geven, vormen de grootse risico's. Oxazepam en morfine verslavingen komen het meest voor.

Slaap- en kalmeringsmiddelen (benzodiazepinen)

Midazolam

Temazepam

Zopicolon

Oxazepam

Lorazepam

Pijnstillers (meestal opiaten)

Fentanyl, Methadon, Tramadol, Oxycodon

Morfine

 Codeïne

Temgesic

Risico’s van medicijnen en verslaving

Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen en pijnstillers kan de volgende risico’s hebben:

- Gewenning aan medicatie kan ervoor zorgen dat je lichaam afhankelijk raakt van deze medicijnen

- 

- Sommige werkzame stoffen in medicijnen breekt het lichaam af, waardoor bij dagelijks slikken een ophoping kan ontstaan met vervelende bijverschijnselen tot gevolg, zoals hoofdpijn of een gevoel van somberheid

- Alcohol en benzodiazepines gaan niet samen en versterken elkaars werking omdat het beide verdovende middelen zijn

Alcohol werkt als vasodilatator (bloedvaten in gezicht en lichaam verwijden). Overmatige alcoholconsumptie zorgt ervoor dat de bloedvaten steeds wijder worden. Na verloop van tijd resulterend in verlies van huidskleur en blijvende roodheid van het gezicht.

Welke signalen duiden voor jou op verslaving bij een cliënt?

Gevolgen/ belemmering 

Afwezigheid bij activiteiten.

Lage concentratie.

Logisch kunnen nadenken.

Vermoeidheid.

Presteren goed of slecht.

Afspraken niet nakomen.

Pokerface

- Kans op mond-, keel- , strottenhoofd- en slokdarmkanker vergroot

- Vrouwen verhoogd risico op borstkanker

-Lever- en dikkedarm aandoeningen/ kanker

- Korsakov/ ZH opnames/ valincidenten

- Gedrags/ humeur veranderingen (agressie, depressie, wisselende stemmingen)

Hebben ouderen kalmeringsmiddelen nodig, of kunnen ze zonder?

-1100

Preventie van groot belang!

- motiverende gespreksvoering--> doel: gedragsverandering

- signalen en consequenties van gebruik

Welk beeld heb je bij middelengebruik? Kennis en vertrouwen op je "niet pluis gevoel" is belangrijk!

Daarna: handelen!!

Welke stappen zou jij nemen bij alcohol of medicatiemisbruik??

Casus student

Wie heeft momenteel te maken (gehad) met iemand die verslaafd is?

Hoe wordt daar mee omgegaan binnen WVO ?

Welke afspraken zijn er ?

Is er een protocol ? 

Dit was het! Wat neem je mee naar de praktijk?
Tips/ tops voor mij??
Dank voor je aandacht!