Paragraaf 14.7: De lever en de nieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Welkom allemaal!

Pak je spullen:

• Biologieboek
• Schrift en pen 
• Mobiel in de tas!

Mooi! Dan gaan we beginnen!

Wat gaan we doen?

• Herhaling paragraaf 14.5/14.6: Luchtkwaliteit en longaandoeningen/Gaswisseling bij dieren

• Uitleg paragraaf 14.7: De lever en de nieren

• Zelfstandig werken

Wordt astma door roken veroorzaakt?
En COPD?

1. Alleen Astma
2. Alleen COPD
3. Beide
4. Geen van Beide

Een ziekte waarbij de longen continu ontstoken zijn, noemen we?

1. COPD
2. Astma
3. Longontsteking
4. Bronchitis

Juist of onjuist?
Astma is een chronische ziekte

1. Juist
2. Onjuist

Bij de ziekte astma zijn de luchtwegen vernauwd, onder andere doordat spiercellen in de wand van de luchtwegen zich samentrekken. De ziekte astma is mede erfelijk bepaald.

Bij iemand die aan astma lijdt, bevindt het erfelijke materiaal voor astma zich alleen in de spiercellen van de luchtwegen.

1. Juist
2. Onjuist

Bij COPD is / zijn de ..... kapot

1. Luchtpijp
2. Bronchiën
3. Longblaasjes

Bronchitis is een ziekte van het slijmvlies dat de binnenkant van de luchtwegen bedekt. Er wordt dan veel slijm gemaakt. Iemand met bronchitis raakt dit slijm moeilijk kwijt. Welk gevolg voor de opname van zuurstof heeft te veel slijm in de luchtwegen?

1. Iemand kan dan beter zuurstof opnemen.
2. Iemand kan dan slechter zuurstof opnemen.
3. Dit heeft geen invloed op de zuurstofopname.
4. Dit heeft alleen invloed op de CO2 opname.

Waarom zijn tracheeën sterk vertakt?

1. Hierdoor hoeft de insect zijn achterlijf niet te bewegen
2. Hierdoor kan er langzaam gaswisseling plaats vinden
3. Hierdoor hebben de tracheeën een groter oppervlakte
4. Hierdoor hoeft er geen lucht ververst te worden

Welke organismen gebruiken stigma's bij de ademhaling?

1. Eencelligen
2. Zoogdieren
3. Insecten
4. Vissen

Bij dit dier vindt gaswisseling plaats via.......

1. Kieuwen
2. Longen
3. Tracheën
4. Huid

Waar vindt bij eencellige dieren de gaswisseling plaats

1. In de celkern
2. In de vacuole
3. Op het celmembraan
4. In de bladgroenkorrels

Onderdeel A heet...

1. Trachee
2. Stigma

Paragraaf 14.7: De lever en de nieren

Lesdoel

1. Ik kan de functies van de lever noemen.

2. Ik kan de delen van de nieren en van de urinewegen noemen met hun kenmerken en functies.

Afvalstoffen worden uitgescheiden van het inwendige naar het uitwendige milieu. De lever en de nieren zijn uitscheidingsorganen. De nieren scheiden ook water uit.

Ligging en bloedvaten

* De lever ligt rechtsboven in de 

   buikholte.

*Het ontvangt zuurstofrijk bloed van 

   de leverslagader.

* Via de poortader zijn de darmen 

   verbonden met de lever. De 

   poortader kan (na een maaltijd) 

   veel glucose bevatten.

* Via de leverader stroomt het zuurstofarme  

   bloed weer van de lever weg.

Functies van de lever:

* Zet te veel aan glucose in het bloed 

   om in glycogeen en slaat dit op.

* De lever maakt fibrinogeen (plasma-eiwit 

   voor de bloedstolling)

* Produceert gal.

* Breekt afvalstoffen af 

   (o.a. dode rode bloedcellen)

* Breekt overtollige eiwitten af. 

    Hierbij ontstaat de giftige stof 

    UREUM.

* Haalt gifstoffen uit het bloed.

Hepatitis

Bij Hepatitis is er een ontsteking van de lever door hepatitisvirus. Er zijn verschillende vormen van het Hepatitisvirus: A, B, C en E 

Hepatitis B

- Via bloed, sperma, vaginaal vocht

- Vaak milde verschijnselen, die vanzelf verdwijnen.

- Kan chronisch worden en en leverontsteking 

  veroorzaken.  Later kan dan  leverkanker of 

  levercirrose ontstaan.

De ligging en de bloedvaten

* De nieren liggen in de buikholte achter de 

   lever en de maag. 

* Via de nierslagaders stroomt zuurstofrijk 

   bloed naar de nieren.

   Dit bloed bevat veel veel overtollige stoffen  

   en afvalstoffen. 

   De nieren verwijderen deze stoffen uit het 

   bloed.

* Via de nieraders stroomt het gezuiverde 

   bloed weer weg uit de nieren

Bouw van de nieren

Nierschors en niermerg

* Een nier bestaat uit nierschors, 

   niermerg en nierbekken. 

* Nierschors en niermerg       

   verwijderen niet alleen afvalstoffen 

   uit het bloed, maar ook overtollig 

   water, zouten en schadelijke 

   stoffen. De verwijderde stoffen 

   samen heten 'urine'

* In het nierbekken wordt de urine 

   verzamelt

Samenstelling van urine

Urine bevat water, zouten en afvalstoffen (o.a Ureum)

De samenstelling van urine in niet altijd gelijk.

Als je veel drinkt, bevat de urine veel water en is de urine lichtgeel. Drink je te weinig dan is de urine donkerder van kleur. Ook kunnen er kleurstoffen in de urine zitten.

Lesdoel check!

Kan ik:

- de functies van de lever noemen?

- de delen van de nieren en van de urinewegen noemen met hun kenmerken en functies?

Hieronder zie je een doorsnede van een nier. 

Zet de namen van de onderdelen op de juiste plaats.

nierbekken

nierschors

niermerg

urineleider

nierslagader

niersader

Welk geeft nummer 3 aan?

1. Urineleider
2. Nierschors
3. Niermerg
4. Nierbekken

1. Nierbekken
2. Niermerg
3. Nierschors
4. Urineleider

De onderdelen van de nier zijn van buiten naar binnen:

1. Nierbekken; niermerg; nierschors
2. Nierschors; nierbekken ;niermerg
3. Niermerg ; nierschors; nierbekken
4. Nierschors; niermerg; nierbekken

De longen, lever, huid en nieren zijn uitscheidingsorganen. Welke van deze organen zorgt voor de uitscheiding van alcohol uit je bloed?

1. Longen
2. Lever
3. Nieren
4. Huid

De longen, lever, huid en nieren zijn uitscheidingsorganen. Welke van deze organen zorgt voor de uitscheiding van water en zout uit je bloed?

1. Longen
2. Lever
3. Nieren
4. Huid

Huiswerk

Wat:

Paragraaf 14.7: opdrachten 1 t/m 8

Hoe:

Alleen of in tweetallen (fluisteren!)

Hulp nodig? Zoek het op in je boek of vraag om hulp

Klaar? maak een samenvatting en een begrippenlijst van paragraaf 14.7

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!