MAW A5 Binding deel 4

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Deel 4 Wat gaan we doen:

Democratie

Modellen politieke representatie  

Legitimiteit

Staatsvorming

Modernistische/nationalistische visie

Gedachte-experiment John Rawls

Stel je voor dat je niet weet hoe, wie of wat je bent in een samenleving. Of je rijk of arm bent, jong of oud, denker of doener, gehandicapt of niet, wel of geen migratieachtergrond hebt. Dat zijn allemaal zaken die je niet weet, zodat je niet kunt redeneren vanuit je eigenbelang. Vanuit die positie, vanuit een “sluier van onwetendheid”, ga je nadenken over de vraag hoe je de samenleving zou inrichten. 

Op deze manier kom je vanzelf tot een rechtvaardige samenleving.
Eens of oneens?

Stel je voor dat je niet weet hoe, wie of wat je bent in een samenleving. Of je rijk of arm bent, jong of oud, denker of doener, gehandicapt of niet, wel of geen migratieachtergrond hebt. Dat zijn allemaal zaken die je niet weet, zodat je niet kunt redeneren vanuit je eigenbelang. Vanuit die positie, vanuit een “sluier van onwetendheid”, ga je nadenken over de vraag hoe je de samenleving zou inrichten. 

Op deze manier kom je vanzelf tot een rechtvaardige samenleving.

1. Eens
2. Oneens

Welke van de volgende principes kies jij vanuit je "sluier van onwetendheid" om om te gaan met sociale en economische ongelijkheid?

1. ervoor zorgen dat de algehele welvaart stijgt
2. ervoor zorgen dat de welvaart van de armste mensen stijgt
3. ervoor zorgen dat in de maatschappij gewaardeerde waarden extra beloond worden

Is een rechtvaardige samenleving altijd een democratie? Licht kort toe

Democratie:

De politieke macht berust bij het volk. Het volk beslist zelf over wat goed is voor zichzelf (volkssoevereiniteit). 

Democratie

De politieke macht berust bij het volk. Het volk beslist zelf over wat goed is voor zichzelf (volkssoevereiniteit). 

Het is een regeringsvorm waarbij de macht van de regeerders uiteindelijk afkomstig is van de burgers, die via algemene verkiezingen bepalen welke partijen macht mogen krijgen.

Indicatoren democratie

1. Gekozen vertegenwoordigers die de regering controleren

2. Vrije, eerlijke en regelmatige verkiezingen 

3. Vrijheid van meningsuiting 

4. Toegang tot meerdere onafhankelijke informatiebronnen voor burgers om hun mening te vormen.

5. Vrijheid van vereniging 

6. Inclusief burgerschap

Visies op politieke representatie

1 Afspiegelingsmodel = De volksvertegenwoordiging moet een zo goed mogelijke afspiegeling zijn van de kiesgerechtigde bevolking naar opvattingen en kenmerken als sekse, opleiding, leeftijd, soorten beroepen, regionale herkomst.

2 Rolmodel = Gekozenen moeten zich niet laten leiden door de opvattingen van hun kiezers maar door hun eigen mening. De volksvertegenwoordigers zien zichzelf dan als gevolmachtigd.

3 Partijenmodel = Politieke partijen spelen grote rol. Kiezers bepalen partijkeuze door partijprogramma’s te vergelijken. Parlementsleden beschouwen zich als vertegenwoordigers van een politieke partij.

Van welk model zou er
sprake kunnen zijn als een
burger stemt nadat hij zich
in de partijen heeft verdiept?

1. afspiegelingsmodel
2. rolmodel
3. partijenmodel
4. geen van alle

Partijenmodel = Politieke partijen spelen grote rol. Kiezers bepalen partijkeuze door partijprogramma’s te vergelijken. Parlementsleden beschouwen zich als vertegenwoordigers van een politieke partij.

Van welk model is er
geen sprake in
deze situatie?

1. afspiegelingsmodel
2. rolmodel
3. partijenmodel
4. geen van alle

De volksvertegenwoordiging moet een zo goed mogelijke afspiegeling zijn van de kiesgerechtigde bevolking naar opvattingen en kenmerken als sekse, opleiding, leeftijd, soorten beroepen, regionale herkomst.

Van welk model zou er sprake
kunnen zijn als een Tweede
Kamerlid haar mening in de
kamer geeft?

1. afspiegelingsmodel
2. rolmodel
3. partijenmodel
4. geen van alle

Gekozenen moeten zich niet laten leiden door de opvattingen van hun kiezers maar door hun eigen mening. De volksvertegenwoordigers zien zichzelf dan als gevolmachtigd.

Legitimiteit

Burgers accepteren het recht van politici om beslissingen te nemen.

De mate van legitimiteit wordt beïnvloedt door politieke socialisatie en politieke bindingen. Maar ook door groepsvorming, representatie en rechtelijke macht.

Maarten van Rossum stelt dat weinig mensen (ook hoogopgeleid) voldoende kennis hebben van politiek en democratie. (politieke socialisatie, politieke bindingen)

De mate van legitimiteit wordt dan

1. groter
2. kleiner
3. kan allebei
4. kan ik niets over zeggen

Legitimiteit

Burgers accepteren het recht van politici om beslissingen te nemen.

De populistische partijen (PVV, FvD) krijgen steeds meer stemmen omdat andere partijen niet doen wat hun kiezers van ze verwachtten. (representativiteit, politieke bindingen)

De mate van legitimiteit wordt dan

1. groter
2. kleiner
3. kan allebei
4. kan ik niets over zeggen

Legitimiteit

Burgers accepteren het recht van politici om beslissingen te nemen.

Staat = natie?

Staatsvorming: institutionalisering van politieke macht tot een staat.

Natievorming: het groepsbewustzijn van mensen met een gezamenlijke geschiedenis of cultuur gekoppeld aan een politieke gemeenschap, een specifiek territorium of het streven naar politieke soevereiniteit. 

Niet elke staat is een natie, en niet elke natie is een staat!

Visies natievorming

Modernistische visie = Het idee dat de inwoners van een staat een natie vormen is een politieke strategie van politieke elites om de bevolking aan de staat te binden. Bijvoorbeeld door taal, vaderlandse geschiedenisles en nationale feestdagen.

Nationalistische visie = naties zijn oude, organisch gegroeide eenheden. Een groep mensen met gedeelde herinneringen, ideeën over een gemeenschappelijke herkomst, een gemeenschappelijke cultuur en taal ontwikkelde zich tot een natie.

Anders gezegd..

Modernistische school:  Overheden hebben in de 18/19 eeuw bewust geprobeerd om sociale cohesie in het land te stimuleren o.a. door: een voertaal ( het ABN), nationale feestdagen en op scholen verplichte lessen nederlandse geschiedenis. Hierdoor gingen mensen zich meer Nederlander voelen. Eerst was er een staat, toen vormde zich een natie.

Nationalistische school: Naties zijn in de middeleeuwen ( 500-1500) al ontstaan. Daarbij hebben tradities en cultuur een grote rol gespeeld. Dat hoef je nu niet meer te doen als overheid. De waarden samenwerking en vrede zijn belangrijk in Nederland: daarom sluiten ze vaak compromissen ( harmoniemodel). Eerst was er een natie, dat werd later een staat.

- Natie -> staatsvorming

- Naties zijn ontstaan in de middeleeuwen

- Cultuur en tradities zijn belangrijk

- Staat -> natievorming

- Invented traditions

- Sociale cohesie is wenselijk

- Staten zijn belangrijk voor proces natievorming

- Mythen zijn belangrijk

Nationalistische school

Modernistische school

Nationalistische school

Modernistische school

Invented traditions

Natie => staatsvorming

Staat => natievorming

Naties zijn ontstaan in de Middeleeuwen

Sociale cohesie is wenselijk

Staten zijn belangrijk in proces natievorming

Tradities zijn belangrijk

Mythen zijn belangrijk

Modernistische visie = Het idee dat de inwoners van een staat een natie vormen is een politieke strategie van politieke elites om de bevolking aan de staat te binden. Bijvoorbeeld door taal, vaderlandse geschiedenisles en nationale feestdagen.

Nationalistische visie = naties zijn oude, organisch gegroeide eenheden. Een groep mensen met gedeelde herinneringen, ideeën over een gemeenschappelijke herkomst, een gemeenschappelijke cultuur en taal ontwikkelde zich tot een natie.