3.1 Het water stroomt en 3.2 Stroomgebieden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

3.1
Het
water stroomt

Aan het einde van de les kun je...

• De verdeling van het water op aarde beschrijven
• De waterkringloop beschrijven
• Drie soorten rivieren en de onderlinge verschillen benoemen
• De effecten van rivieren op het landschap verklaren
• Beschrijven hoe een stroomstelsel werkt
• Het verschil aangeven tussen natuurlijke en kunstmatige afwatering
  
• Het verschil aangeven tussen zoet, brak en zout water
  

Er is oneindig veel water op aarde maar het zit vrijwel allemaal in de oceaan. Dat water is te zout om te worden gebruikt als drinkwater of voor de landbouw

Het water op aarde

Even kijken wat heb je onthouden...
Van al het water op de wereld is.....% zoet water

1. 0,25 %
2. 2,5%
3. 25%
4. 5 %

Van al het zoet water op de wereld is ....% toegankelijk zoet water

1. 5%
2. 1%
3. 10%
4. 15%

Bijna ...% van al het zoet water zit in de poolkappen en gletsjers en sneeuw

1. 70%
2. 50%
3. 80%
4. 30%

De waterkringloop

De zon zet alles in beweging!

De hoeveelheid water op aarde blijft altijd gelijk!

 

Maar de vorm verandert wel!

Korte kringloop =

alleen boven oceaan en zee

Lange kringloop =

boven land

Water stroomt altijd naar het laagste punt....de zee / oceaan

Rivieren komen op drie manieren aan water:

• neerslag
• gesmolten sneeuw
• grondwater
  

Water in rivieren

Drie soorten rivieren:

1. Regenrivier: water is afkomstig van neerslag
   
2. Gletsjerrivier: water is smeltwater uit de bergen
   
3. Gemengde rivier: zowel neerslag als smeltwater
   

Zoet, zout en brak water

Brak water = zoet en zout water gemengd

Zoet water =  licht
Zout water = zwaar

Uit hoeveel procent bestaat het aardoppervlak uit water?

1. 40% water, 60% land
2. 50% water, 50% land
3. 60% water, 40% land
4. 70% water, 30% land

Het grootste deel van het water op aarde bestaat uit ....

1. Zoet water
2. Zout water

De hoeveelheid water op aarde verandert

1. Waar
2. Niet waar

Verreweg het meeste zoete water op aarde is bevroren

1. Juist
2. Onjuist

Hoeveel procent van al het water op de aarde is drinkbaar?

1. 1 %
2. 5 %
3. 10 %
4. 20 %

Het zoute water op aarde zit in de ....

1. meren en rivieren
2. gletsjes en ijskappen
3. zeeën en oceanen
4. In de lucht

Grondwater hoort bij...

1. Lange kringloop
2. Korte kringloop
3. Beide kringlopen
4. Hoort niet bij de kringloop

Waar begint de waterkringloop

1. In de zee
2. In de bergen
3. Nergens, het is een kringloop
4. In de wolken

Op de afbeelding zie je de kringloop van het water.
Welke faseovergang zie je bij nummer 2?

1. naar de vloeibare fase
2. naar de vaste fase
3. naar de gasfase
4. overgangsfase

Op de afbeelding zie je de kringloop van het water.
Welke faseovergang zie je bij nr. 5

1. Naar de vloeibare fase
2. Naar de vaste fase
3. Naar de gasfase
4. Overgangsfase

Reliëf is...

1. Grote rivieren
2. Bossen
3. Hoogte verschillen
4. Losliggende stoeptegels

Wat is een gemengde rivier?

1. Alleen regenwater
2. Alleen smeltwater
3. Regenwater en smeltwater
4. Een kronkelende rivier

3.2 Stroomgebieden

Natuurlijke afwatering

• Een stroomstelsel bestaat uit een rivier met zijrivieren
• Een stroomgebied is het gebied waar al het water in dat gebied uiteindelijk via die rivier in zee uitkomt
• Ze worden gescheiden door waterscheidingen (bv gebergten)

Opbouwen en afbreken

• Rivierwater neemt onderweg sediment mee (zand, klei, grind)
• Onderweg wordt dit losgelaten, dit noemen we sedimentatie
• Water kan door kracht ook dingen afbreken, zoals bij een overstroming. Dit noemen we bodemerosie

Debiet

• De hoeveelheid water die een rivier afvoert noem je: debiet. Wordt uitgedrukt in m³
• Wanneer regent het meer: in de zomer of in de winter?
  

Regiem

De hoeveelheid van het water dat gedurende een jaar door de rivier stroomt wisselt. Dat noem je het regiem.

Debiet en Regiem

Leg de begrippen Regiem en Debiet uit.

Debiet en Regiem

Stroomgebieden

Welke rivier heeft het grootste debiet?

1. Rijn
2. Maas
3. Schelde
4. Eems

Hoe snel stroomt de rivier?

De Rijn stroomt bij Lobith ons land binnen en mondt 175 km verder bij Hoek van Holland in zee uit. 

Het hoogteverschil tussen beide plaatsen is 14 meter. 

Dat  heet verval

De Rijn stroomt langzaam

Verval en verhang

In de bergen

 waar grote hoogteverschillen zijn stroomt de rivier veel sneller.

Daar zijn verval en verhang groter.

Kunstmatige afwatering

• Def.: Het afvoeren van water uit een gebied door mensen (dus via kanalen, drainage, ect. )
• Vooral in laag-Nederland
• Gebied ligt vor een deel onder NAP (Normaal Amstersdams Peil) dat het zeenivea aangeeft.
  

NAP staat voor

1. Nederlands algemeen Peil
2. Nederlands Amsterdam Peil
3. Normaal algemeen Peil
4. Normaal Amsterdams Peil

Hoe noemen we de mix tussen zout en zoet water?

1. Sterk water
2. Brak water
3. Mix water
4. Combinatie water

Een gemengde rivier heeft als kenmerk:

1. Dat het zoet en zout water heeft
2. Dat het zowel een gletsjerrivier als een regenrivier is
3. Dat het zowel recht is als kronkelt
4. Dat het zowel hard stroomt als zacht stroomt

Zoet water is lichter dan zout water

1. Juist
2. Onjuist
3. even zwaar

Wat is de verhouding tussen zoet en zout water op aarde?

1. 70% zoet / 30% zout
2. 50% zoet / 50% zout
3. 38 % zoet / 62% zout
4. 97.5% zout/ 2,5% zoet

Brak water is

1. Lauw water
2. Mengsel van zoet en zout water
3. Niet gezuiverd water
4. Water met een te laag zuurstofgehalte

Waarom is weinig zoet water bruikbaar voor de mens?

1. het zit in gletsjers
2. te ver weg
3. stroomt te snel
4. we hebben geen zoet maar zout water nodig

Wat is zwaarder: zoet water of zout water? En mengen de 2 wateren met elkaar?

1. Zout water is zwaarder dan zoet, de 2 mengen wel!
2. Zout water is zwaarder dan zoet, de 2 mengen niet!
3. Zoet water is zwaarder dan zout, de 2 mengen wel!
4. Zoet water is zwaarder dan zout, de 2 mengen niet!

Voor ons drinkwater zijn we afhankelijk van,,,,,,,,

1. zoet water
2. zout water
3. zoet en zout water

Zijn er nog dingen onduidelijk?

Aan de slag

  K: 1 tm 7
TL: 1 tm 10a (10b en c niet)

Nederland zonder dijken

Normaal Amsterdams Peil