4.2 A/B/C Nederland in de Tweede Wereldoorlog 2025

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

H4 De Tweede Wereldoorlog 1939 -1945

Par. 4.2 Nederland in de Tweede Wereldoorlog

Wat gaan we doen?

• Terugblik 4.1/placemat A3/bespreken
• Uitleg 4.2
• Maken 4.2 = huiswerk 

Terugblik

• Bespreek in groepjes van 4  op A3-papier....
• ....(zonder boek/schrift/laptop)...

• ....9 begrippen/onderwerpen vanuit vorige lessen (Par. 4.1)....
• ....en noteer zoveel mogelijk zaken/verbanden/jaartallen/landen

P4.1 

1. Asmogendheden
2. Blitzkrieg
3. Slag om Engeland
4. Operatie Barbarossa
5. Geallieerden
6. Slag om Stalingrad
7. Pearl Harbor
8. D-Day
9. Tweefrontenoorlog

Nederland raakt betrokken bij de oorlog

• Aug 1939 werden militairen opgeroepen: mobilisatie.
• Regering vertrouwde erop dat we neutraal konden blijven. 

Nederland raakt betrokken bij de oorlog

• Leger slecht bewapend + niet voorbereid op de snelle Duitse aanval=Blitzkrieg
• Op laatste moment probeerde de Nederlandse regering nog betere wapens aan te schaffen: 
• Helaas...niet meer te verkrijgen.​

Nederland raakt betrokken bij de oorlog

• Op 10 mei 1940 werd Nederland toch aangevallen door Duitsland.

Nederland raakt betrokken bij de oorlog

• Hitler dacht Nederland wel in 1 dag in te nemen​
  
• Maar na 4 dagen was Nederland nog niet verslagen. 
• Toen: bombardement op Rotterdam.​

Nederland raakt betrokken bij de oorlog

• Toen de Duitsers dreigden om meer steden te bombarderen, gaf Nederland zich over:
•  capitulatie​

Nederland raakt betrokken bij de oorlog

• Koningin Wilhelmina en de  regering vluchtten naar GB. (In ballingschap)​.
• Vanaf dat moment begon de Duitse bezetting...

Duitse bezetting

• Bezetting leek mee te vallen. ​
  
• Duitsers niet al te streng.​
  
• Oostenrijkse nazi Seyss-Inquart --> leider ​van het Duitse bestuur.​

Duitse bezetting/Duits bestuur

• Na de capitulatie kreeg NL een Duits bestuur. 
• Voortaan werd alles gecontroleerd door de Duitsers. (onderwijs, kranten, pers)
• = gelijkschakeling. ​
• NL was geen rechtstaat meer

Veel succes!

AAN DE SLAG!

Wat?	Maken: vraag 1 t/m 4 van P4.2A
Waarom?	Zo begrijp je de leerdoelen beter
Hoe?	Lees de teksten, maak de vragen
Hulp?	Rood= stilte, geen vragen Oranje= stilte, je mag vragen stellen aan mij Groen= zachtjes overleggen
Klaar?	https://tijdlijn.schooltv.nl/vo/#de-tweede-wereldoorlog Lees anders blz. P4.2 alvast door Of ga online naar de tijdlijn WO2:

https://tijdlijn.schooltv.nl/vo/#de-tweede-wereldoorlog

H4 De Tweede Wereldoorlog 1939 -1945

Par. 4.2B Nederland in de Tweede Wereldoorlog

Duitse bezetting

• In 1941 werden alle politieke partijen, behalve de NSB,  verboden.
• --> Anton Mussert

Duitse bezetting

• Vanaf april 1941 iedereen vanaf 14 jaar een persoonsbewijs *bij zich dragen.
• *identiteitsbewijs

Duitse bezetting

• Joden moesten gele ster zichtbaar op hun kleding dragen
• Davidster/ Jodenster.​

Februaristaking 1941

• Opsporingen/oppakken (razzia’s) gebeurde mbv Nederlandse agenten (22/23 feb)
  
  
• Razzia's= door overheid (politie, leger) georganiseerde, groots opgezette, opsporing en jacht op een groep mensen.
  
  
• 25/26 februari -Staking tegen anti-Joodse maatregelen <-- hard neergeslagen door de Duitsers

Duitse bezetting

• Bij razzia’s werden straten afgezet 
• iedereen die geen persoonsbewijs bij zich had
• meegenomen.​

Duitse bezetting

• In het begin: weinig verzet. ​
  
• Februari 1941: Februaristaking.
• Staking omdat de Duitsers veel joden oppakten. ​
• Duitsers gebruikten voor het eerst geweld tegen Nederlanders.

Duitse bezetting

• Onderduiken was een oplossing om uit Duitse handen te blijven, maar waar?​
  

​

Duitse bezetting

• Nederland dichtbevolkt.
• Geen gebergten of grote bossen om je schuil te houden,.
• Persoonsbewijs lastig te vervalsen​.
• Verzet kwam in NL pas laat op gang.​​

Duitse bezetting

• Duitsers voerden ook distributiebonnen in (tekort aan voedsel)
• Onderduiken moeilijker.​

Duitse bezetting

• Nederlandse jongens/mannen moesten in/voor Duitsland werken, de Arbeitseinsatz.

Duitse bezetting

• Nederlandse jongens/mannen moesten in/voor Duitsland werken, de Arbeitseinsatz.
• Eerst vrijwillig.
• Later: ​gedwongen tewerkstelling

Duitse bezetting

• Nederland was geen rechtsstaat meer.
• Een staat waarin burgers beschermd zijn tegen onrechtmatig optreden van de overheid en andere burgers.​

Duitse bezetting

• De meeste Nederlanders pasten zich aan de Duitsers aan.
• Een kleine groep deed mee met de Duitsers profiteerden van de bezetting. ​
  
• Samenwerken met Duitsers = collaboratie. 
• Een kleine groep verzette zich tegen de Duitsers.

Duitse bezetting

• Na 1943 kwam er meer verzet, zoals persoonsbewijzen vervalsen, verzetskranten maken en bezorgen.​
  
• Maar ook gewapend verzet.

Duitse bezetting

• Vanaf 1942 werden de Duitse maatregelen strenger.​
  
• Duitsers kregen het vanaf 1943 steeds moeilijker/nederlagen, meer Nederlanders gingen zich tegen de maatregelen verzetten (meer stakingen).

Duitse bezetting

Passief verzet: zonder gevaar voor eigen leven. ​

• Naar radio Oranje luisteren, ​
  
• radio niet inleveren, ​
  
• Duitse autobanden lek steken, ​
  
• Duitser de verkeerde kant opsturen.​

Duitse bezetting

Actief verzet: met gevaar voor eigen leven.​

• Onderduikers helpen, ​
  
• persoonsbewijzen vervalsen, ​
  
• verzetskranten maken,​
  
• voedselbonnen stelen,​
  
• aanslagen plegen.​

Duitse bezetting

• Na 6 juni 1944 ( D-day) ging het snel.​
  
• September 1944: zuiden werd snel bevrijd. ​
  
• Operatie Market Garden (sept 1944)mislukt: slag om Arnhem gewonnen door Duitsers.​

Duitse bezetting

• September 1944: Spoorwegstaking​
  
• Doel: Het Duitse leger verzwakken.​
  
• De voedselvoorziening in het westen kwam in gevaar.​
  
• Gevolg: Hongerwinter 1944-1945.

Duitse bezetting

• Hongerwinter 1944/1945: 
• Er komen 20.000 Nederlanders om het leven.​

Bevrijding

• April 1945: Oost-Nederland wordt bevrijd. ​
  
•  5 mei 1945: heel Nederland bevrijd.​
  
• Na de oorlog: wie was er goed en wie was er fout?​
  
• Wie waren de collaborateurs (= landverraders)

Bron met een tekst

Je moet een bron bekijken. De bron is een tekst. Hoe pak je dat aan?

1. Kijk nog NIET naar de vraag over de tekst.

2. Lees eerst het bijschrift/ toelichting/ onderschrift/ titel. Staan er jaartallen? (Het bij- of onderschrift vertelt soms meer van de bron, dan de bron zelf)

3. Onderstreep de belangrijke woorden, namen, stukken in de tekst.

4. Wat is het doel van de maker? Wat wil hij/ zij je vertellen?

5. Lees de vraag over de tekst.

6. Begin je antwoord met het opschrijven (herhalen) van de vraag.

7. Schrijf dus altijd in je antwoord: In de bron staat… (geef een voorbeeld uit de bron).