5.2: Een nieuwe wereldorde na Versailles

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Wat was een belangrijke reden voor de Amerikaanse deelname aan de Eerste Wereldoorlog?

1. De Amerikaanse alliantie met Frankrijk
2. De Duitse onbeperkte onderzeebootoorlog tegen de neutrale handelsschepen
3. De Amerikaanse economische steun aan Groot-Brittannië
4. De vredesvoorstellen van president Woodrow Wilson

Welke van de onderstaande bepalingen is geen onderdeel van het Verdrag van Versailles?

1. Herstelbetalingen
2. Duitsland mocht geen leger meer hebben
3. Grondgebied afstaan aan Polen en Frankrijk
4. Duitse koloniën afstaan

Welk land verzette zich tegen een te harde straf voor Duitsland?

1. Frankrijk
2. Groot-Brittannië
3. Oostenrijk-Hongarije
4. Verenigde Staten

5.2: Een nieuwe wereldorde na Versailles

Na de Eerste Wereldoorlog keert de VS terug in een politiek van isolationisme door binnenlandse problemen. In Duitsland kan de nieuwe Republiek de problemen niet oplossen. De economie stort dankzij hyperinflatie volledig in. Het gaat pas beter met Duitsland na de instelling van het Dawesplan.  

Leerdoel 5.2

Welke rol speelden de Verenigde Staten na de Eerste Wereldoorlog op economisch en politiek gebied in de wereld? 

VS na de Eerste Wereldoorlog 

• Voor WOI: isolationisme in de VS.
  Afzijdig houden van buitenlands conflict.
• Pas toen Amerikaanse belangen in gevaar kwamen deden ze mee aan de Eerste Wereldoorlog!
• Zelfvertrouwen na overwinning:
  "VS is de beschermer van de vrije wereld."
• Steun tegen bolsjewieken Sovjet-Unie

Terugkeer isolationisme

• Kritiek Congres op het Verdrag van Versailles én Volkenbond.
• Binnenlandse problemen zorgen voor terugkeer isolationisme.
• Europese vraag naar oorlogsmaterieel en graan nam af.
• Werkloosheid steeg door veteranen die terug komen en weer banen innemen.

Duitsland na de oorlog 

• Afzetting keizer, Duitsland wordt democratische Republiek.
• Oorlog verloren, zware straffen bij Verdrag van Versailles.
• Regering van Weimarrepubliek niet in staat (economische) problemen op te lossen.

Hyperinflatie

• Enorme herstelbetalingen.
• 1922: Duitsland mist termijn
• Franse soldaten bezetten Ruhrgebied (veel kolen en staal, dus inkomsten voor Frankrijk om te compenseren).
• Regering: Staken, wij betalen!
• Gevolg: Geld bijdrukken, wordt minder waard, hyperinflatie
• Volledig instorten economie

Dawesplan 

• Frankrijk en Groot-Brittannië ontvangen geen herstelbetalingen, slecht voor economie VS i.v.m. oorlogsleningen
• Opdracht aan bankier Dawes voor plan om dit recht te trekken 

Dawesplan 

• Uitgangspunt:
  Duitsland moest herstelbetalingen kunnen betalen, hulp bij wederopbouw economie!
• Leningen aan Duitsland
• Herstelbetalingen werden hervat
• Frankrijk en Groot-Brittannië konden hun leningen aan VS terugbetalen
• (Korte) opleving wereldhandel

Bronvraag

Zakenman Frederik Fentener van Vlissingen over de gevolgen van de economische situatie in Duitsland:

‘Wat moet er van onze havens in Amsterdam en Rotterdam terechtkomen, als het achterland waarop zij grotendeels zijn aangewezen failliet en economisch totaal gebroken is? Wat zouden de gevolgen zijn voor onze tuinbouw, onze export en onze handel in koloniale producten als Duitsland geen koopkracht meer heeft en geen krediet meer waard zou zijn? En wat moet er van onze grote uitstaande leningen aan Duitsland terechtkomen?’

Omschrijf hoe de economische situatie van Duitsland effect heeft op de economie van Nederland.

'America First' en isolationisme

Wat is de overeenkomst tussen 'America First' van Trump en het isolationisme van de jaren '20 in Amerika?

Wat houdt isolationisme in?

1. Actieve deelname in internationale politieke onderhandelingen.
2. Openstaan voor internationale investeringen en economische groei.
3. Het vermijden van betrokkenheid bij internationale zaken.
4. Streven naar harmonie en samenwerking met andere landen.

Wat was de belangrijkste oorzaak van hyperinflatie in Duitsland in de jaren 20?

1. Een gebrek aan grondstoffen
2. Hogere belastingen
3. Buitenlandse invasie
4. Het drukken van te veel geld

Waarom had de VS een groot belang bij een economisch stabiel Duitsland?

Het Dawesplan

Van VS naar Duitsland

Van Duitsland naar FR/GB

Van FR/GB naar VS

Aflossen oorlogsleningen

Herstelbetalingen

Leningen

Hoe reageerde de Duitse economie op het Dawesplan?

1. Het veroorzaakte een diepe economische depressie
2. Het leidde tot een tijdelijke economische opleving
3. Het had geen invloed op de Duitse economie
4. Het zorgde voor een langdurige economische groei

Aan de slag!

• Maken opdrachten 13, 15-19, 21, 22, 23, 25 van paragraaf 5.2
• OF een andere manier van verwerking van de lesstof van paragraaf 5.2
• Huiswerk voor volgende week