2.9 Hedendaagse klimaatverandering: oorzaken

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma:

2.7 Natuurlijke klimaatverandering: onderzoek

2.8 Natuurlijke klimaatverandering: oorzaken

2.9 Hedendaagse klimaatverandering

2.10 Complexiteit van hedendaagse klimaatverandering

2.11 Gevolgen van hedendaagse klimaatverandering

H2. Aarde: klimaat

§2.9 Hedendaagse klimaatverandering: oorzaken

Schrijf een oorzaak op van hedendaagse klimaatverandering

3 oorzaken hedendaagse klimaatverandering

1. Toename broeikasgassen in de atmosfeer
2. Verandering landgebruik
3. Andere oorzaken: Variabiliteit

Doel: 

- Oorzaken van klimaatverandering bestuderen en begrijpen

1. Toename broeikasgassen

1. CO₂: verbranding fossiele brandstoffen (bijv. fabrieken, electriciteitsopwekking, verwarming en auto's)
2. Methaan (= aardgas): koeien + ontdooien permafrost (= ondoordringbare laag)
3. Waterdamp: meer verdamping

Dit is de Batagaikakrater in Oost-Siberië. Er komen steeds meer van dit soort kraters.

Dit is de Batagaikakrater in Oost-Siberië. Er komen steeds meer van dit soort kraters. Leg uit hoe deze kraters ontstaan en waarom er steeds meer bij komen.

https:

01:18

De ontdooiing van permafrost is een voorbeeld van:

1. een negatief terugkoppelingsmechanisme
2. een voorbeeld van externe variabiliteit
3. een voorbeeld van interne variabiliteit
4. een positief terugkoppelingsmechanisme

Meer verdamping -> meer wolken

• Wolken weerkaatsen en absorberen zonlicht aan boven en onderkant. 
• Wolken werken als een deken en houden warmte vast.

Mondiaal gevolg lijkt te zijn dat de toename van wolken de verwarming van de atmosfeer vermindert.

Er zijn echter regionale verschillen te meten.

In bron 46 zie je dat er een jaarlijkse cyclus is in de ontwikkeling van CO2 concentratie. Waarom is er in september een dal?

1. De regenwouden van de Amazone nemen dan veel CO2 op
2. De begroeiing op het noordelijk halfrond neemt in de zomer veel CO2 op
3. De ITCZ ligt dan boven Centraal-Azië waardoor CO2 wordt weggeblazen
4. De vulkaan Mauna Loa op Hawaii barst vaak in september uit.

2. Veranderend landgebruik

a. Verbranden regenwoud: bron CO₂ uitstoot 

Waarom is het verbranden van het regenwoud een bron van CO2 uitstoot?

1. Rook zorgt voor meer wolken en dus meer absorptie van warmte
2. Het verbranden zorgt voor hitte die bijdraagt aan het broeikaseffect
3. Bij het verbranden van bos komt CO2 vrij
4. De opname van CO2 stopt door de verbranding

Zuid-Amerika gaat schuil onder de rook van de branden in het Amazonegebied in Brazilië.

Ook de grote bosbranden in Californië laten een spoor van rook achter.

Beeld Michael Benson/CIRA/NOAA; jan 2021

Meer weten? Kijk op: https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/een-onheilspellend-rookgordijn-boven-de-amazone-klimaat-verandering-in-beeld~b78c24c5/

2. Veranderend landgebruik

• Verbranden regenwoud: bron CO₂ uitstoot 
• Toename akkers en weilanden: 
    weerkaatsen zonlicht -> afkoeling
    houden minder vocht vast -> verdroging , met als gevolg: 
• Toename aerosolen (vergelijkbaar effect als wolken)

Opwarming aarde door de mens

• Bij het verbranden van regenwoud komt CO2 vrij
• Akkers, weilanden kaatsen meer zonlicht terug
• Meer aerosolen door verdroging

Aerosolen

Afhankelijk van omstandigheden -> mondiaal gezien afkoeling, maar er zijn grote regionale verschillen.

vliegtuigstrepen: aerosolen + waterdamp

3. Andere oorzaken

Beïnvloeding tussen oceaan en atmosfeer:

a. interne variabiliteit - bijv. El Niño

b. externe variabiliteit - 

                               - variaties activiteit vulkaanuitbarstingen

                               - variaties in aantal zonnevlekken

Er lijkt een relatie te zijn tussen het aantal zonnevlekken en de Elfstedentocht. Toch is er niet altijd een Elfstedentocht bij weinig zonnevlekken. Hoe kan dit?

https:

3 oorzaken hedendaagse klimaatverandering

1. Toename broeikasgassen in de atmosfeer
2. Verandering landgebruik
3. Andere oorzaken: Variabiliteit

Doel: 

- Oorzaken van klimaatverandering bestuderen en begrijpen

De toename van toename van de verdamping is een voorbeeld van:

1. een negatief terugkoppelingsmechanisme
2. een voorbeeld van externe variabiliteit
3. een voorbeeld van interne variabiliteit
4. een positief terugkoppelingsmechanisme

• Ga naar de digitale omgeving van BuiteNLand 
• Maak de opdrachten van §2.9