Tijdvak 5 - Les II - Reformatie en De Opstand

Havo 5 Geschiedenis
Tijdvak 5 - Les II
1 / 24
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 5

This lesson contains 24 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Havo 5 Geschiedenis
Tijdvak 5 - Les II

Slide 1 - Slide

Terugblik
Bij welk kenmerkend aspect past deze bron?


Slide 2 - Open question

Welke conclusies over Erasmus klopt niet?
A
Erasmus was een Humanist
B
Erasmus was een Protestant
C
Erasmus past bij het kenmerkende aspect: 'hernieuwde oriëntatie op de Klassieke Oudheid'
D
Erasmus past bij het kenmerkende aspect: "Nieuw mens- en wereldbeeld en nieuwe wetenschappelijke belangstelling"

Slide 3 - Quiz

Kenmerkend aspect





De protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had 

Slide 4 - Slide

Tekst bij het KA
5d de protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had. In de tijd van steden en staten had de rooms-katholieke kerk haar macht vergroot met nieuwe denkbeelden en gebruiken. Omstreeks 1500 groeide de kritiek hierop. Hervormers bepleitten een terugkeer naar het zuivere geloof, gebaseerd op de Bijbel. Door het kritisch optreden van Luther in 1517 en zijn uitzetting uit de kerk door de paus begon de Reformatie. Er ontstond een splitsing tussen katholieken die bij de roomse kerk bleven en protestanten die eigen kerken stichtten. De hervormer Calvijn kreeg veel aanhang in Nederland. 

Slide 5 - Slide

Wat is er niet duidelijk aan de tekst?

Slide 6 - Slide

Splitsing van de Kerk

Uitgangspunt Katholieke kerk:

  • De kerk bepaalt de geloofsregels.
  • Geestelijkheid is nodig voor het contact tussen God en gelovige
Humanisten
      Erasmus,             Luther,                Calvijn




Erasmus: Latijnse Bijbelvertaling staat vol fouten.
Luther en Calvijn: 
  • Kerk is niet bezig met geloof maar met bijgeloof, rijkdom en macht.
  • Bijbel is basis van het geloof
  • Geestelijkheid is niet nodig
Kerk moet hervormd worden!



Slide 7 - Slide

Aflaten
Als je een aflaat kocht werden daarmee je zonden vergeven.

Slide 8 - Slide

Gevolgen van de reformatie
  • Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

  • Protestantse kerk spreekt veel mensen in West-Europa aan.

  • Vervolging van protestanten (ketters)

Slide 9 - Slide

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...
...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

Slide 10 - Slide

→Sleep de onderdelen naar de juiste plek
Protestant
Katholiek
Maarten Luther
De Paus
Aflaten
Bijbel in volkstaal
Latijnse kerkdienst
Sober
Beeldenverering
Reliekenverering
'Kale' kerk
Beelden in de kerk
'Magische' handelingen
Sobere handelingen

Slide 11 - Drag question

Wat is het onderwerp van dit schilderij?
Aan welke kant staat de maker van de bron en hoe zie je dat?

Slide 12 - Slide

Nederlandse opstand
Kenmerkend Aspect - 
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat. 

Slide 13 - Slide

Nederlandse opstand
Kenmerkend Aspect - 
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat. 

Slide 14 - Slide

Tekst bij het KA
Tekst bij het Kenmerkend Aspect
het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat De Spaanse koning Filips II was landsheer van de Nederlanden. In 1568 kwamen Nederlanders onder leiding van Willem van Oranje in opstand tegen Filips vanwege zijn centralisatiepolitiek en zijn felle vervolging van protestanten. Gedurende de Opstand (Tachtigjarige Oorlog) breidden de opstandelingen hun gebied uit vanuit het westen van Holland en Zeeland tot vrijwel het huidige grondgebied van Nederland. In 1581 zetten de Staten-Generaal van de zeven opstandige gewesten Filips af als landsheer. In 1588 vormden ze de Republiek der Verenigde Nederlanden. In 1648 sloten de Republiek en Spanje de Vrede van Münster. 

Slide 15 - Slide

Wat is er niet duidelijk aan de tekst?

Slide 16 - Slide

Examenvraag (2009/2 pilot)
Gebruik bron 6.
Onder historici bestaan verschillende meningen over de vraag of de Opstand in de Nederlanden begon:
1 als een sociaal-economisch conflict of
2 als een godsdienstoorlog.
4p 12 Ondersteun elk van beide meningen met een argument uit de bron. 

Slide 17 - Slide



De Nederlandse rechtsgeleerde Viglius van Aytta is een van de hoogste ambtenaren in dienst van de landvoogdes van de Nederlanden. Hij is aangesteld door koning Karel V en Filips II handhaaft hem in zijn functies. In 1566, tijdens de aanloop tot de Nederlandse Opstand schrijft hij: 

De stad Ieper verkeert in grote onrust door de omvangrijke groepen die, zo zwaar bewapend alsof zij ten oorlog trekken, bij duizenden naar de openluchtbijeenkomsten gaan. Er moet gevreesd worden dat de kloosters en de geestelijkheid de eerste klap te verduren krijgen. En dat het vuur, eenmaal aangestoken, zich snel zal verspreiden. En dat, gezien het feit dat de handel door deze onlusten sterk te lijden heeft, een deel van het gewone volk – door  
honger gedwongen – zich zal aansluiten in afwachting van een gelegenheid een
gedeelte van het bezit van de rijken in te pikken.




opdracht van twee Amerikaanse kranten schrijft hij over Afrika
Die poort geeft toegang tot veertig miljoen naakte mensen en de katoenspinners
van Manchester staan klaar om ze te kleden. In de ijzergieterijen van
Birmingham hangt de rode gloed van het metaal dat weldra voor hen zal worden
verwerkt tot ijzerwaren in elke gewenste vorm, of tot sierraden voor hun zwarte
borst, en de dienaren van Christus branden van ijver om hen, arme dwalende
heidenen, te voegen bij de kudden der gelovigen.
noot 1 Viglius bedoelt de hagepreken, verboden godsdienstige bijeenkomsten van protestanten buiten
 de stad. t

Slide 18 - Slide

maximumscore 4
Voorbeeld van een juist antwoord is:

• De Opstand begon als een sociaal-economisch conflict, want Viglius wijst erop dat 'het gewone volk' door honger gedreven zich tegen de geestelijkheid en de rijken zal keren 2

 • De Opstand begon als een godsdienstig conflict, want ‘omvangrijke’ protestantse groepen houden buiten de stad (gewapend) hun bijeenkomsten/er is kennelijk zoveel afkeer van de kerk/de geestelijkheid dat Viglius verwacht dat het volk zich tegen de kerk zal keren/bij de protestanten zal aansluiten 2

Slide 19 - Slide

KA's met betrekking tot het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
KA's met betrekking op de splitsing in de Katholieke kerk
KA 21
KA 20
KA 18
KA 22
KA 19

Slide 20 - Drag question

Tijdvak Ontdekkers en Hervormers is de .......................... eeuw
A
17e
B
16e
C
15e
D
14e

Slide 21 - Quiz

Welk KA hoort NIET bij tijdvak 5?
A
het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
B
de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had
C
de bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek
D
de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid

Slide 22 - Quiz

In welke twee grote groepen raakte het christendom door de Reformatie verdeeld?


A
katholieken en luthersen
B
protestanten en gereformeerden
C
protestanten en katholieken
D
calvinisten en katholieken

Slide 23 - Quiz

Welke oorzaak is onjuist voor het uitbreken van de Nederlandse opstand?
A
Belastingdruk
B
Kettervervolgingen
C
Centralisatiepolitiek
D
Renaissance

Slide 24 - Quiz