Trede 11 - Evolutie van soorten

• Wetenschappen
• Secundair onderwijs

Trede 11 - Evolutie van soorten

Lesdoelen

• De leerlingen kunnen uitleggen dat planten en dieren met bepaalde kenmerken, in een bepaalde omgeving, meer waarschijnlijk dan andere planten en dieren zullen overleven en zich voortplanten (evolutie op basis van natuurlijke selectie).

Wat is evolutie? 

Wij kennen evolutie vaak op deze manier:

<--

Maar deze weergave is niet correct ...

De tree of life

LUCA

Last Universal

Common

Ancestor

https://www.evogeneao.com/en/learn/tree-of-life   

Wat is evolutie?

Het proces waarbij soorten zicht over generaties heen langzaamaan ontwikkelen door erfelijke veranderingen.

Charles Darwin (1809- 1882)

De evolutietheorie is vooral ontwikkeld door Charles Darwin.

Hij schreef zijn bevindingen in het boek 'On the origin of species' in 1859.

Hij deed dit na jarenlang onderzoek naar soorten (en vaak ook proeverijen)

Variatie binnen soorten organismen

Darwin zag dat erfelijke eigenschappen van populaties door de tijd heen kunnen veranderen en zelfs nieuwe soorten ontstaan.

Hij zag dat op de Galapagoseilanden,

door te kijken naar de vinken. 

.

https://maps.app.goo.gl/ie9uyUsMcvesmQ8Q6

Variatie 

• Binnen een soort zijn er kleine verschillen tussen eigenschappen van individuen (Variatie).

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

- Sommige erfelijke eigenschappen zorgen voor een betere of slechtere overlevingskans. 

- Als de selectiedruk (vb. veel roofvogels) toeneemt, zullen de lichte organismen het niet overleven. 

- De donkere organismen hebben de grootste adaptatie/  fitness (= best aangepaste individu)

Selectiedruk

• Selectiedruk is de invloed van milieufactoren op de genetische variatie in een populatie.
• Selectiedruk laag? Veel varianten blijven leven.
• Selectiedruk hoog? Best aangepaste individuen blijven leven, de andere gaan dood. 
• 
  
• Adaptatie = aanpassing

Aanpassingen van organismen

Aanpassingen van dieren

Gestroomlijnd lichaam: Hierdoor kunnen dieren snel door het water zwemmen of vliegen.

Aanpassingen van planten

Ook planten hebben aanpassingen aan hun leefomgeving.

Sommige planten leven in droge gebieden en andere planten leven in natte gebieden. Beide planten hebben aanpassingen aan hun leefomgeving.

Aanpassingen van planten

Wat valt je op?

Aanpassingen

Veranderingen waardoor je beter in een omgeving kunt leven

Tekst

Planten in een droge omgeving hebben vaak kleine bladeren en veel wortels.

Die wortels zijn nodig om voldoende water op te nemen.

Een plant in een natte omgeving heeft minder wortels nodig en heeft grotere bladeren.

Aanpassingen om te voeden

organismen hebben ook aanpassingen aan het soort voedsel dat ze eten.

Aanpassingen voor verdediging

Veel planten en dieren hebben aanpassingen om zich goed te kunnen verdedigen. Daardoor worden ze niet zo snel opgegeten. 

Schutkleur

Kleur(en) waardoor het dier heel erg op de omgeving lijkt, hierdoor word je minder snel gezien.

Een braamstruik heeft stekels, zodat de bramen niet zo snel worden opgegeten.

Een brandnetel heeft brandharen. Als je een brandnetel vastpakt dan gaat het prikken en jeuken.

Hierdoor wordt een brandnetel minder snel opgegeten.

Een egel verdedigt zich met stekels.

Sommige dieren hebben een schutkleur.

Een schutkleur lijkt op de leefomgeving.

Daardoor wordt het dier bijna onzichtbaar.

Survival of the fittest

= de natuurlijke selectie die optreedt door het overleven van het nageslacht van de best aangepaste binnen een populatie

Survival of the fittest

Dat is zoals bij Pokemon?

Pokémon

Een pokemon evolueert
als je een bepaald 
aantal punten hebt 
naar een sterkere pokemon. 

Pokémon = geen evolutie

1. Evolutie gaat over populaties niet over individuen. 

2. Er is geen genetische variatie binnen pokémon of selectiedruk, dus ook geen natuurlijke selectie. 

3. De geëvolueerde pokémon is 'sterker',
    bij evolutie gaat het om beste aangepast

4. De selectiedruk bij Pokémon ontbreekt

5. Evolutie duurt generaties

Oefeningen

• Maak de resterende opdrachten op het oefenblad.

Klaar? Oefenen in spellingapp of app werkwoordspellen!

Door evolutie

1. Past een populatie zich op de lange termijn aan op het milieu
2. Kan een individu zich direct aanpassen aan het milieu

Wat is een voorbeeld van een aanpassing van dieren aan hun omgeving?

1. Een giraffe heeft lange poten om snel te kunnen rennen.
2. Een leeuw heeft grote oren om beter te kunnen horen.
3. Een ijsbeer heeft een dikke vacht om warm te blijven.
4. Een vogel heeft veren om te kunnen zwemmen.

Wat is de beste omschrijving van evolutie?
Evolutie is ...

1. een geleidelijke ontwikkeling, waarbij steeds ingewikkelder gebouwde organismen ontstaan.
2. de ontwikkeling van het leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.
3. het ontstaan van een nieuwe soort, doordat een andere soort uitsterft.
4. de ontwikkeling van het leven op aarde doordat organismen zich aanpassen aan hun milieu.

Wat is natuurlijke selectie?

1. De best aangepaste diersoort zal overleven en nakomelingen krijgen.
2. De geleidelijke ontwikkeling van diersoorten op aarde.
3. Het reconstrueren van organismen aan de hand van fossiele resten.
4. Het onderzoek naar de overeenkomsten in erfelijke eigenschappen.

Wat is geen aanpassing van een plant aan een droge omgeving?

1. weinig bladeren
2. dunne bladeren
3. behaarde bladeren
4. bladeren met een waslaag erover

Darwin had het over 'survival of the fittest'
Waar staat 'fittest' voor bij evolutie?

1. Dat je het best bent aangepast aan je omgeving
2. hoe fit je bent
3. hoeveel nakomelingen je maakt
4. hoe sterk je bent

Zet de evolutie van het leven in de juiste volgorde.

Zoogdieren

Landplanten

Vissen

Bacteriën

Reptielen

Schelpdieren