Seksuele ontwikkeling

• Psychologie
• Secundair onderwijs

 ontwikkeling

Seksuele ontwikkeling

De definitie van seksuele ontwikkeling volgens psychologen verwijst naar het proces waarbij individuen gedurende hun leven een begrip en beleving van hun eigen seksualiteit ontwikkelen. Dit proces omvat biologische, psychologische, sociale en culturele aspecten, en speelt een belangrijke rol in de vorming van identiteit, relaties en intimiteit.

Kernaspecten

1. Biologisch perspectief:

De fysieke en hormonale veranderingen die plaatsvinden tijdens de levensloop, zoals puberteit, vruchtbaarheid en menopauze.

Ontwikkeling van primaire en secundaire geslachtskenmerken.

2. Psychologisch perspectief:

Ontwikkeling van seksuele gevoelens, verlangens en oriëntatie.

Bewustwording van seksuele identiteit (bijvoorbeeld homo-, hetero-, of biseksueel).

Het omgaan met emoties, zelfbeeld en grenzen in seksuele contexten.

3. Sociaal-cultureel perspectief:

Invloed van opvoeding, normen, waarden en culturele opvattingen over seksualiteit.

Sociale interacties en relaties die bijdragen aan het leren over intimiteit en wederzijds respect.

4. Cognitief perspectief:

Verwerking van informatie over seksualiteit, zoals seksuele voorlichting, en het ontwikkelen van een eigen mening over seksuele moraal.

Het begrijpen van concepten als toestemming, veiligheid en gelijkwaardigheid.

Nature/nurture/zelfbepaling

Psychologen benadrukken dat seksuele ontwikkeling een normaal, individueel proces is dat beïnvloed wordt door biologische aanleg en sociale omgeving. 

Genderidentiteit

Genderidentiteit verwijst naar het diepgewortelde gevoel van een persoon over hun eigen gender, dat mogelijk wel of niet overeenkomt met het geslacht dat hen bij de geboorte werd toegewezen. Het gaat om de persoonlijke beleving en innerlijke overtuiging van "man zijn," "vrouw zijn," een combinatie van beide, geen van beide, of iets anders.

Belangrijke aspecten van genderidentiteit:

1. Intern gevoel van gender:
2. Onafhankelijk van biologische geslachtskenmerken
3. Sociaal-culturele invloed:
4. Non-binaire identiteiten:

Verschil met andere concepten:

Genderexpressie:

Hoe iemand hun gender naar buiten toe uitdrukt, bijvoorbeeld via kleding, gedrag of haardracht. Dit kan verschillen van de innerlijke genderidentiteit.

Seksuele oriëntatie:

Genderidentiteit gaat over wie je bent, terwijl seksuele oriëntatie gaat over tot wie je je aangetrokken voelt. Deze twee zijn onafhankelijk van elkaar.

Biologisch geslacht (seks):

Dit verwijst naar de fysieke kenmerken waarmee iemand wordt geboren, zoals chromosomen, genitaliën en hormonale structuren.

Genderidentiteit door de levensloop:

In de kindertijd:

Kinderen beginnen vaak rond de leeftijd van 2-4 jaar een gevoel van gender te ontwikkelen en hun identiteit te uiten.

In de adolescentie:

Puberteit kan een cruciale periode zijn waarin genderidentiteit sterker wordt gevoeld en soms in conflict komt met het lichaam of sociale verwachtingen.

Volwassenheid en ouderdom:

Voor sommige mensen blijft genderidentiteit stabiel, terwijl anderen op latere leeftijd een identiteit ontdekken of bevestigen die beter past bij hun innerlijke gevoel.

De baby 

voelen, kijken, proeven en ruiken 

Vanaf 1 jaar doelbewust eigen geslachtsdeel aanraken

Het geeft hen een fijn gevoel, maar dit gevoel is niet hetzelfde als bij volwassenen. Kinderen kennen geen seksuele opwinding zoals jongeren en volwassenen. 

Leren hun eigen lichaam kennen. 

Afleren? Toestaan? Context? 

Peuter

1. Fysieke ontwikkeling 
2. Relationele ontwikkeling 
3. (Gender) identiteit
4. Ontdekgedrag

1. Fysieke ontwikkeling 

Kijken en voelen eigen lichaam

Jongentjes kunnen een erectie krijgen, dit heeft niets met seksuele opwinding te maken = lichamelijke reactie door toevallige aanraking. 

Vanaf 2 jaar verschillende lichaamsdelen benoemen

Verschil leren tussen jongen en meisje

2. Relationele ontwikkeling

• gedragen zoals ze denken dat een meisje of jongen zich 'horen' te gedragen
• Kind kan zich anders voelen dan het geslacht dat hij/zij heeft => voelen zich anders
• Kind is verliefd = vindt iemand heel erg lief

3. (Gender)identiteit

• 2 jaar verschillende lichaamsdelen benoemen en herkennen. 
• Vanaf 3 jaar weten ze dat ze zelf jongen/meisje zijn, ze denken soms wel nog dat dit later kan veranderen. 
• Meer genderrol gedrag 

4. Ontdekgedrag

• Vanaf 1 jaar doelbewust eigen geslacht aanraken, geeft hen een ander fijn gevoel
• Vanaf 2 jaar: vragen wat het verschil tussen jongen en meisje is
• Spelen spelletjes: 'doktertje', 'mama en papa'
• Tonen soms geslachtsdeel aan anderen 
• Vanaf 3 jaar: vieze-woorden-fase

Kleuter

1. Omgaan met vragen rond seksualiteit

2. De geslachtsdelen 

3. Verschillen tussen jongens en meisjes

4. Sociale regels

5. Voortplanting en geboorte

6. Vriendschap

7. Verliefdheid

1. Omgaan met vragen rond seksualiteit

Kinderen vragen alles, maar als het over seks gaat, denk je dat hoeven ze nog niet te weten. 

1. Door met kinderen te praten, weet je waarmee ze bezig zijn 

2. Je geeft correcte informatie, als je zwijgt leert het ergens anders.

3. Ouders met een open, positieve houding tov seksualiteit => kinderen later minder seksuele problemen hebben en tevreden zijn over hun seksuele relaties

2. De geslachtsdelen 

Vanaf 3 jaar besef dat hun geslacht niet meer te veranderen is. 

Hoe benoem je een penis en vagina op die leeftijd? 

3. Verschillen tussen jongens en meisjes

Zelf heel stereotiep handelen volgens hun geslacht. 

Hoe ga je hiermee om? 

4. Sociale regels

kinderen kunnen niet te pas en te onpas op seksuele ontdekking gaan. 

Context is belangrijk, gedrag niet afstraffen! 

5. Voortplanting en geboorte

Waar komen baby's vandaan? 

Leg dit in stapjes uit en benoem langzaamaan meer details. 

6. Vriendschap

Sommige vriendschappen zijn intenser dan andere. 

Aan vriendschap zijn duidelijke regels verbonden dit leren ze al snel. 

7. Verliefdheid

= een zeer uitgesproken voorkeur voor iemand speciaal. 

Volwassenen nemen dit vaak niet serieus, maar in de gevoelswereld is dit zeer ernstig en menen ze dit ook. 

Een kind kan ook heel verdrietig zijn als de ander niet 'verliefd' terug is. 

Het lager schoolkind 

Fase 1: 6-9 jaar: beetje spannend

Fase 2: 9-12 jaar: pre-puberteit

Fase 1: 6-9 jaar 

• verschil tussen vriendschap, verliefdheid wordt duidelijker
• Worden zich steeds bewuster van de mening van anderen 
• Vergelijken zich met anderen of hoe ze zouden willen zijn. 
• Aantal vriendschappen neemt toe
• Stereotype ideeën over gender nemen weer wat af
• Vanaf 8 jaar ontdekken kinderen steeds meer verschillende kanten van zichzelf en weten ze ook dat iemand anders gevoelens of kwaliteiten kan hebben. 
• Steeds meer vragen over seksualiteit 

Fase 2: 9-12 prepuberteit

• fysieke veranderingen 
• bewuster van sociale normen en waarden
• 11 jaar: gevoel van zelfredzaamheid en onaantastbaarheid
• start online leven
• seksuele oriëntatie: op wie ze vallen
• sommigen willen net veel meer weten over seksualiteit, anderen net niet. Online info opzoeken

Samenhang ontwikkelingsgebieden

Soorten 

1. Sensomotoriek

2. Psychomotoriek

3. Psychosociaal 

1. Sensomotoriek 

= sensorische waarnemingen en motorische acties 

voorbeelden: veters strikken, bal vangen, fietsen, eten met een lepel 

2. Psychomotoriek 

= samenhang tussen cognitieve processen(denken) en motorische handelingen (bewegen)

Voorbeelden: schrijven, tanden poetsen, auto rijden, glas water drinken, dansen, leren typen, knippen met schaar, touwspringen, balspellen, schrijven op een bord

3. Psychosociaal 

= interactie tussen psychologische factoren (gedachten, emoties, persoonlijkheid) en sociale factoren (relaties, omgeving, cultuur)

Voorbeelden: samenwerken in groep, rouwen, nieuwe vrienden maken, omgaan met pesten, omgaan met een chronische ziekte, omgaan met een terminale ziekte, faalangst, groepsdruk, vluchten voor een oorlog, discriminatie, werkloosheid, sociaal isolement

Opdracht blz 110