Les 3 december - De strijd beslecht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

§4.5 De strijd beslecht

Lesdoelen:

Je kunt bewijzen hoe Maurits van Nassau successen boekt tegen de Spanjaarden.

Je kunt de strijd tussen stadhouder en landsadvocaat beschrijven aan de hand van Maurits en Johan van Oldenbarnevelt.

Hoe gebeurtenissen 400 jaar geleden nog steeds van invloed zijn.

Waarom kwamen de Nederlanden in opstand tegen Spanje?

Oorzaken van de Opstand

- Centralisatie van de macht

- Strenge geloofspolitiek

Afstand van Filips II

Zuidelijke Nederlanden: loyaal aan de nieuwe Spaanse landvoogd

Noordelijke Nederlanden: erkenden Filips II sinds 1581 niet meer als heer, zoals beschreven in het Plakkaat van Verlatinghe.

Het Plakkaat heeft later als inspiratie gediend voor de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring. 

Vogelvrije Willem

Doordat Willem van Oranje zich opstelde als leider van de opstand, was hij voor Filips II zijn grootste opstand. Hij verklaarde Willem vogelvrij (1584).

Een staat zonder vorst

Na de moord op Willem van Oranje gingen de Noordelijke gewesten op zoek naar een nieuwe vorst maar konden geen geschikte kandidaat vinden: Nederland werd een republiek.

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588).

Lees §4.5.1:

- Wie volgde Willem van Oranje op?

- Welke titel  kreeg de opvolger van Willem van Oranje?

- Waardoor ging de Opstand tegen de Spanjaarden een stuk beter onder de opvolger van Willem van Oranje?

De rol van stadhouder

Staten-Generaal:

Tijdens Filips II: vertegenwoordiger van de koning in de Nederlanden.

Na Filips II: militaire leider, in dienst van de Staten-Generaal.

De Staten-Generaal is een vergadering van afgevaardigden uit de zeven Gewestelijke Staten. Gezamenlijk neemt zij besluiten over de buitenlandse politiek en over militaire zaken.

Ruzie in de Republiek

Maurits v. Oranje was militair leider, Johan van Oldenbarnevelt was leider van de Staten-Generaal en landsadvocaat van het gewest Holland.

Johan en Maurits hadden een verschil van inzicht: wapenstilstand of doorgaan met de strijd?

Ruzie in de Republiek

Van Oldenbarnevelt stuurt aan op een wapenstilstand met Spanje (want oorlog slecht voor de economie) -> Twaalfjarig Bestand (1609-1621).

Maurits is het niet eens met deze vredespolitiek en gaat zich met de politiek beginnen.

Wééér een strijd om geloof

Al snel ontstond er conflict over de precieze invulling van het calvinistische geloof. Van Oldenbarnevelt en Maurits sloten zich aan bij verschillende stromingen binnen het calvinisme.

'Beschermer' van het 'ware geloof': geen religieuze tolerantie.

Steun van predikanten.

'Bevrijder' van Nederland

Wilde meer religieuze tolerantie en vrede.

Steun van rijke kooplieden en steden in Holland

Maurits van Oranje

Johan van Oldenbarnevelt

Maak:

Opdrachten 1 t/m 6