Leefomgeving: Hoofdstuk 4: leefbare stad

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Wat is urbanisatie?

Stedelijke processen

• Vanaf 1870 door de ________ revolutie trekken mensen naar de stad = urbanisatie; daar was werk.
• Omstandigheden in de stad waren slecht: 1901 verbetering van de woonomstandigheden dankzij ______________
• Vanaf 1950 toename van de ________ waardoor mensen buiten de stad gingen wonen in de omringende randgemeenten = suburbanisatie

Suburbanisatie

Waarom?

- Welvaartsstijging

- Mensen wilden meer ruimte

Gevolg: 

Groei van dorpen in de buurt van centrale steden.

Gevolgen van suburbanisatie:

- Steden liepen leeg; inwoners met hogere inkomens vertrokken, mensen met lagere inkomens (allochtonen en studenten) bleven achter;

- Steden werden minder rijk (kregen minder belasting binnen); waardoor minder onderhoud werd gedaan --> verpaupering;

- Verschuiving van functies; van wonen naar werken;

- Congestie tussen steden en woongebieden;

- Open ruimte in Nederland werd volgebouwd

Veranderingen in bewoning

Door de welvaartsstijging nam de woningdichtheid af; woningen werden groter terwijl gezinnen kleiner werden. Ook groeide het aantal een-persoonshuishoudens. 

Er is een verschil tussen grootte van families van allochtonen en autochtonen. 

Ook de woonwensen veranderden; tegenwoordig is hoogbouw minder populair; rijtjeshuizen met tuin en parkeerplaats werden populairder.

Overheidsbeleid

De Rijksoverheid probeerde de Ruimtelijke Ordening in Nederland te sturen door nota's: 

- 1974: gebundelde deconcentratie; overheid probeerde de suburbanisatie te sturen door het aanwijzen van zogenaamde groeikernen en groeisteden. 

- Groeikernen lagen in de buurt van de centrale steden in de Randstad: bijv. Hoorn, Almere, Houten

Overheidsbeleid

- Groeisteden lagen buiten de Randstad; door het verplaatsen van Rijksdiensten (post, CBS, ING) gingen ambtenaren ook verhuizen. Steden zoals Heerlen, Leeuwarden en Arnhem profiteerden hiervan.

Nadeel van het groeikernenbeleid is dat er slaapsteden en files vanuit de groeikern naar de centrale stad ontstonden.

Overheidsbeleid

In de steden werden woonwijken door stadsvernieuwing (sanering en renovatie) aangepast aan modernere tijden.

Vanaf midden jaren '80 : compactestadbeleid. Doel: inwoneraantal van de steden moest groeien dankzij het aantrekkelijker maken van de steden, verbeteren van voorzieningen en het combineren van functies.

Overheidsbeleid

Aan de randen van de steden ontstonden nieuwe woonwijken die modern en voorzien van voorzieningen waren = 

VINEX-wijken. 

De bouw van deze wijken zorgden voor een nieuwe trek naar de stad = re-urbanisatie.

ntr.nl

Overheidsbeleid

Leefbaarheid in sommige achterstandswijken in de stad bleef achter.

Oplossing: Stedelijke vernieuwing van de achterstandwijken (Vogelaarswijken):

• Saneren, renoveren en vernieuwen van oude woonwijken;
• Verbetering van veiligheid en sociale cohesie;
• Aandacht voor armoede- en gezondheidsbeleid

Overheidsbeleid

Soms is herstructurerning in steden noodzakelijk; vooral bij oude haventerreinen en fabrieksterreinen. Hiervoor komen vaak woonwijken in de plaats. 

Bijzonderen vorm van herstructurering is gentrification. 

Woningnood

Toename van inwoneraantal en toename van huishoudens (vooral een-persoons) zorgt voor een tekort aan woningen. Versterkt door het feit dat ouderen langer zelfstandig wonen. In combinatie met 

nos.nl

Gentrificatie

- Welke stappen kent gentrificatie?

Kenmerken van wijken

Elke wijk heeft zijn eigen woningkenmerken en de inwoners hebben hun eigen bewonerskenmerken.

Afhankelijk van deze kenmerken krijgt een wijk een bepaald aanzien/uiterlijk; dit is samen te vatten in een buurtprofiel.

Leefbaarheid van steden

Of mensen tevreden zijn over hun woongeving hangt af:

- buurt- en wijkvoorzieningen;

- Sociale veiligheid: die we onderverdelen in subjectiev veiligheid (beleving van mensen over de veiligheid) en objectieve (meetbare) veiligheid.

- Kwaliteit van de openbare ruimte: onderhoud, overzichtelijkheid, groenvoorziening