1.3 Platentektoniek deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.3 Platentektoniek

Lesdoel(en) § 1.3

Aan het einde van de les kan je:

• Uitleggen waarom de aardplaten bewegen;
  
  
  
• Opnoemen welke drie plaatbewegingen er zijn

mid-oceanische rug is qua leeftijd

1. jong
2. oud

Hoe verder je van de mid-oceanische rug af gaat, hoe....

1. Jonger de plaat
2. Hoe ouder de plaat

Wat was de bijdrage van paleomagnetisme aan platentectoniek?

1. laat zien dat platen bewegen
2. laat ouderdom zien van de oceaanbodem
3. laat zien dat magnetisch veld vroeger anders lag
4. verklaart waarom magnetisch veld omklapt

Convectiestromen komen voor in:

1. Buitenste laag van de aardmantel
2. De lithosfeer
3. De buitenkern
4. De asthenosfeer

• Wat zien we hier?

• Waar zou deze foto mogelijk genomen zijn?
• Waarom daar?
  

Silfrakloof in Ijsland

Door platentektoniek...

Bergen

Vulkanen

Aardbevingen

Door platentektoniek...

• Platentektoniek: processen waarbij aardplaten bewegen, ontstaan en bewegen. Hierdoor....                                                                 

• Wordt Himalaya nog hoger...
• Komen Europa en Afrika aan elkaar vast te liggen
• Noord- en Zuid-Amerika uit elkaar te liggen

Breekt Oost-Afrika in tweeen

    Wordt de Atlantische Oceaan elk jaar 2 cm breder

Welke plaatbewegingen ken je al?

Drie bewegingen

Plaatbewegingen

Convergente plaatbeweging (naar elkaar toe)

• continentale plaat en een oceanische plaat 
• of 2 continentale platen 
• of 2 oceanische platen

Divergente plaatbeweging (van elkaar af)

• 2 oceanische platen 
• of 2 continentale platen 

Transforme plaatbeweging (langs elkaar heen)

• meestal 2 continentale platen 

Convergentie: oceanisch - continentaal

Convergentie: Oceanisch - Oceanisch

Convergentie: Continentaal - Continentaal

Divergentie

Oostafrikaanse great Rift Valley

Transforme breukzones 

 Voorbeelden

Waardoor bewegen platen? 

1. Convectiestroming in de mantel/ asthenosfeer

2. Slab push

3. Ridge pull

Convectiestromingen (1)

Slab pull en ridge push (2 en 3)

Welke drie plaatbewegingen zijn er?

Welke 3 oorzaken zijn er voor het bewegen van de platen?

Leerdoelen

Na deze les

.... weet je wat schilden zijn

... weet je hoe een riftvallei ontstaat

... weet je wat breukgebergtes en bekkens zijn

Wat is GEEN gevolg van convergentie bij twee oceanische platen?

1. Plooiingsgebergte
2. Vulkanisme
3. Subductie
4. Trog

Wat is het gevolg van divergentie bij twee continentale platen?

1. Horsten en slenken
2. Mid-oceanische rug

Wat is convergentie?

1. vulkaan ontstaat in midden van aardplaat
2. vulkaan ontstaat doordat aardplaten uit elkaar verschuiven
3. vulkaan ontstaat doordat aardplaten naar elkaar toe bewegen

Waar of niet waar: nieuwe aardkorst ontstaat bij divergentie.

1. Waar
2. Niet waar

Bij ridge push worden te platen naar de zijkant geduwd.

1. Juist
2. Onjuist

Subductie is altijd convergentie. Maar convergentie is niet altijd subductie.

1. Juist
2. Onjuist

Door welke vorm van convergentie zijn de Alpen gevormd?

1. oceanisch -continentaal
2. continentaal-continentaal
3. oceanisch-oceanisch

Transform?

1. Platen schuiven langs elkaar
2. Platen drijven uit elkaar
3. Platen drijven naar elkaar toe

Wat is divergentie?

1. de aardplaten schuiven langs elkaar
2. de aardplaten bewegen van elkaar af
3. de aardplaten bewegen naar elkaar toe
4. niet bij de plaatgrens maar er ver vandaan

Hoe bewegen de platen bij een transforme breuk?

1. De oceanische plaat duikt onder de continentale plaat
2. De continentale plaat duikt onder de oceanische plaat
3. Uit elkaar
4. langs elkaar

Waar komt een transversale of transforme
beweging voor?

1. In de Andes
2. In de Alpen
3. In de Himalaya
4. In Californië

Oude afgekoelde oceanische bodem zakt naar beneden

1. Ridge push
2. divergentie
3. slab pull
4. transform

Plaatbewegingen

Convergente plaatbeweging (naar elkaar toe)

• continentale plaat en een oceanische plaat 
• of 2 continentale platen 
• of 2 oceanische platen

Divergente plaatbeweging (van elkaar af)

• 2 oceanische platen 
• of 2 continentale platen 

Transforme plaatbeweging (langs elkaar heen)

• meestal 2 continentale platen 

Schilden

Op continentale platen vind je veel schilden

Dit zijn oude gebergtes die zijn afgesleten en afgebroken door verwering en erosie.

Is continentaal --> lichter

Oude plateaus

Schilden en rift

Door het uiteenvallen van het (oer)continent ontstaat een riftzone. 

Breukgebergte

Soms kan er ook binnen een plaat rek plaatsvinden. Daardoor kunnen er ook riftschouders en vulkanen ontstaan.

De gebergten die ontstaan worden breukgebergten genoemd.