Paragraaf 7.1 - Alles werkt samen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

7.1 Alles werkt samen

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt de opbouw van het lichaam van een organisme beschrijven in orgaanstelsels, organen, weefsels en cellen
• Je kunt uitleggen dat cellen energie krijgen door verbranding
• Je kunt uitleggen hoe orgaanstelsels samenwerken zodat je cellen altijd genoeg glucose en zuurstof voor de verbranding hebben

7.1 Alles werkt samen

Waaruit bestaat je lichaam?

• Cellen - Kleine ‘bouwstenen’ in je lichaam. Er zijn veel verschillende soorten cellen. (bijv. spiercellen, botcellen, bloedcellen)
  
• Weefsels - Een groep cellen met dezelfde vorm en functie. (bijv. spierweefsel, botweefsel)
  
• Organen - Delen van organismen die bepaalde taken uitvoeren. Organen bestaan uit verschillende weefsels. (bijv. het hart, de maag, de schedel)
  
• Organenstelsel - Een groep organen die samen werken aan bepaalde taak. (bijv. Bloedvatenstelsel, Beenderstelsel, Verteringsstelsel)
  
• Cel > weefsel > orgaan > orgaanstelsel > organisme

7.1 Alles werkt samen

Orgaanstelsels

7.1 Alles werkt samen

Hoe komen je cellen aan energie?

• Verbranding
  - afbreken van glucose met behulp van zuurstof
  - hierdoor komt energie vrij
  - vind in alle cellen plaats
  - glucose is een energierijke stof uit voedsel (via de darmen)
  - voor verbranding van glucose is zuurstof nodig (zuurstof via longen)
  - afvalstoffen ontstaan > koolstofdioxide en water

7.1 Alles werkt samen

Verbranding

7.1 Alles werkt samen

Organenstelsel werken samen

Voorbeeld samenwerking orgaanstelsels bij bewegen:

• Spierstelsel heeft glucose en zuurstof nodig om
  spieren te laten bewegen!
  - Verteringsstelsel > brengt glucose in bloed
  - Ademhalingsstelsel > brengt zuurstof in bloed
  - Bloedvatenstelsel > vervoert zuurstof en glucose
  naar spieren

7.1 Alles werkt samen

Afvalstoffen kwijtraken

Bij verbranding van glucose door zuurstof ontstaan afvalstoffen > koolstofdioxide en water

• Koolstofdioxide > vanuit het bloed naar de longen,
  daarna uitademen
• Water > kwijtraken op drie manier:
  - je plast het uit (nieren)
  - je ademt het uit (longen)
  - je zweet het uit (huid)

7.1 Alles werkt samen

Wat? Maken 7.1 – Opdracht 1 t/m 11

Hoe? Blz. 8 t/m 15

Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.

Tijd? 20 minuten

Uitkomst? Opdracht 1 t/m 11 is af, niet af de rest is huiswerk.

Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

7.1 Alles werkt samen

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen hoe je lichaam de hoeveelheid glucose in je bloed regelt
  
• Je kunt uitleggen wat suikerziekte is en waardoor deze ziekte ontstaat

7.1 Alles werkt samen

Waardoor is er altijd  voldoende glucose?

• Glucosegehalte in je bloed (ongeveer) gelijk:
  - Twee hormonen zorgen voor een balans > Insuline en glucagon
  - Worden gemaakt in Eilandjes van Langerhans (groepjes cellen
  verspreid in de alvleesklier)

• Nog een hormoon dat invloed heeft op het glucosegehalte in het bloed
  - Adrenaline > wordt gemaakt in de bijnieren
  - komt vrij bij schrik, angst of spanning (snelle reactie noodzakelijk)
  - ook wel stresshormoon genoemd

7.1 Alles werkt samen

7.1 Alles werkt samen

Glucosegehalte in het bloed regelen

• Te veel glucose in het bloed?
  - Alvleesklier geeft insuline af aan het bloed
  - Insuline zet glucose om in glycogeen > opslag in de lever en spieren
  
  
• Te weinig glucose in het bloed? (glucose wordt verbruikt)
  - Alvleesklier geeft glucagon af aan het bloed
  - Glucagon regelt dat glycogeen wordt omgezet naar glucose > terug naar het bloed

7.1 Alles werkt samen

Wat is suikerziekte?

• Suikerziekte > diabetes
  - maken te weinig insuline of ongevoelig voor insuline
  - hierdoor te weinig glucose opgeslagen in de lever
  - te veel glucose in het bloed > wordt uit geplast
  - hierdoor te weinig glucose in bloed tussen maaltijden in
• Meten is weten :) Tussen maaltijden in glucosegehalte meten
  - is het glucosegehalte te laag? > dan snel iets eten of drinken 
  - is het glucosegehalte te hoog? > insuline inspuiten in lichaam

7.1 Alles werkt samen

Wat? Maken 7.1 – Opdracht 12 t/m 20

Hoe? Blz. 16 t/m 21

Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.

Tijd? 20 minuten

Uitkomst? Opdracht 12 t/m 20 is af, niet af de rest is huiswerk.

Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)