H1 Varen voorbij de horizon

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

H1 Varen voorbij de horizon

H1 Varen voorbij de horizon

§1.1 Oriëntatie

• Periode
• Tijdvak
• Jaartallen
• Samenleving 

Vroegmoderne tijd

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

1500-1600

Landbouwstedelijke samenleving

Kenmerkende Aspecten

1 Het begin van de Europese overzeese expansie.

2 Het veranderende mens- en wereldbeeld in de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

3 De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.

Renaissance

Letterlijk wedergeboorte

Antieke kennis in de middeleeuwen

Kloosterbibliotheken

Voormalig West-Romeinse Rijk- kennis bij intellectuele elite.

Latijnse geschriften bewaard in kloostebibliotheken.

Arabische veroveringen

In het Byzantijnse rijk waren Griekse werken bewaard gebleven.

Arabieren kwamen na veroveringen hiermee in contact en bouwden hierop voort.

Universiteiten (Cordoba)

Het westen leerde de Griekse werken kennen op het Iberisch schiereiland (universiteiten) en door de kruistochten.

Ontstaan Renaissance

Val van Constantinopel (1453)

"Boekenkasten"

Interesse in Grieks-Romeinse oudheid om problemen op te lossen

Italië

Handel

Grote steden. 

Ambachten ontwikkelden zich tot kunst. 

Rijke handelaars/bankiers kochten kunst. 

Leefwijze

geniet van het leven (Carpe Diem)

Stadstaten

Handelaren werkten samen met een lokale prins of waren zelf de baas. Deze getalenteerde mannen speelden een leidende rol in de Renaissance

Nieuwe ideeën

Humanisme

Literaire beweging staat voor een grotere aandacht voor het individu en de hen omringende wereld. Beroemde humanisten Petrarchus en Erasmus van Rotterdam.

Kunst

Godsdienst belangrijkste onderwerp maar ook niet religieuze kunst. Aandacht voor anatomie, perspectief en natuur. Kunstenaars ontwikkelden een eigen stijl en ondertekenden hun werk

Wereldbeeld

Copernicus kwam tot de theorie dat de aarde niet het centrum van het heelal was. Dit was in strijd met de Bijbel en zijn boek werd verboden.

Waar begon de Renaissance?

Punaise

Kies het goede vak

Renaissance

Middeleeuwen

Muziek

CARPE DIEM

MEMENTO MORI

§1.2 Op zoek naar Indië

• Europeanen gingen steeds verder reizen om te handelen  (kennis van de aarde en nieuwe uitvindingen) 
• Specerijen en luxegoederen uit het Oosten waren heel duur en moeilijk te verkrijgen (handelskaravanen en Osmaanse Rijk)
• Europeanen werden op ontdekkingsreis gestuurd om veel geld te verdienen met de handel.
  
• De Portugezen waren de eersten die op ontdekkingsreis gingen. Hierna volgden de Spanjaarden die dankzij Columbus Amerika ontdekten.
  

§1.3 Het Portugese handelsrijk

• Portugezen gingen eerst naar Afrika
• Door betere schepen en het kompas durfden ze steeds verder te reizen

• Ze stichtten factorijen (handelsposten). 
• Handel tussen Aziatische landen (veel winst)
  

visgronden

handelspartners

volken die hen wilden helpen in hun strijd tegen de moslims

1488 Kaap de Goede Hoop

1498 bereikte Vasco da Gama India

§1.4 Spanje verovert Amerika

Conquistadores, veroverden Noord-Afrika, de Canarische eilanden en Amerika.

Spaanse kolonisten vertrokken naar de Nieuwe Wereld voor avontuur, rijkdom en kerstening indianen.

Inwoners Española en de Azteken gingen ten onder (geweld en Europese ziektes).

§1.5 De nieuwe wereld

De Spanjaarden brachten in Zuid-Amerika: 

een nieuw geloof

Verbod op mensenoffers

Iedereen katholiek

mestizering

vermenging van volken

een nieuw bestuur

De Spaanse avonturiers kregen een encomienda met daarop Indianen en later uit Afrika aangevoerde slaven.

Allen vielen onder Spaans bestuur

§1.6 Europa en de wereld

Gevolgen ontdekkingsreizen:

• Meer kennis 
• De wereld was anders dan gedacht 
• Hoeveelheid geld nam toe 
• Door de toevoer van edelmetaal kon de Spaans-Habsburgse keizer Karel V oorlogen bekostigen en winnen. Hierdoor werd het Spaans-Habsburgse rijk het machtigste in Europa.
  

scheepvaart, navigeren op zee en de wereld buiten Europa

twijfel oude wereldbeeld, mens centraal

Geldontwaarding en prijsstijging. Handelskapitalisten profiteerden, maar veel Europeanen leefden in armoede.

In welke eeuwen beginnen de ontdekkingsreizen?

1. 11e & 12e eeuw
2. 13e & 14e eeuw
3. 15e & 16e eeuw
4. 17e & 18e eeuw

Voordat de ontdekkingsreizen plaatsvonden was er ook handel met het oosten. Hoe heette deze handel?

1. De Oostzee handel
2. De Zijderoute
3. De Noord Afrikaanse poort
4. De trans-Atlantische handel

Wat was GEEN oorzaak voor de ontdekkingsreizen?

1. goederen verkopen in Azië (economisch)
2. Meer macht krijgen (politiek)
3. Christendom verspreiden (religieus)
4. Betere kaarten beschikbaar (kennis)

Waren de Europeanen de eerste die aan ontdekkingsreizen deden?

1. Waar
2. Niet waar

Welke Europees land was het eerst met ontdekkingsreizen?

1. Spanje
2. Portugal
3. Italië
4. Nederland

Lees de 2 zinnen en kies het antwoord dat daarbij past.
1. Door verbeterde schepen, zeiltechnieken en nieuwe uitvindingen konden ontdekkingsreizigers op reis.
2. De ontdekkingsreis van Vasco da Gama ging grotendeels over land.

1. Beiden zijn fout.
2. 1 is goed en 2 is fout.
3. 1 is fout en 2 is goed.
4. Beiden zijn goed.

Welke Italiaanse ontdekkingsreiziger kwam voor het eerste met informatie over China?

1. Christoffel Columbus
2. Amerigo Vespucci
3. Marco Polo
4. Vasco da Gamma

Welke ontdekkingsreiziger wist via de zee als eerste succesvol India te bereiken?

1. Ferdinand Magalhaes
2. Vasco de Gama
3. Hendrik de Zeevaarder
4. Marco Polo

Hoe heet de ontdekkingsreiziger die de route bij cijfer 3 heeft gevaren?

1. Columbus
2. Hendrik de Zeevaarder
3. Marco Polo
4. Vespucci

Wat klopt niet over de Portugese ontdekkingsreizigers?

1. Prins Hendrik ging zelf meevaren
2. Ze hielden hun ontdekkingsreis geheim
3. Ze bouwden forten in Afrika
4. Ze vonden Kaap de Goede Hoop

Wat heeft de reconquista te maken met de Spaanse ontdekkingsreizen?

1. Pas na de ontdekkingsreizen had Spanje genoeg geld om het Schiereiland terug te veroveren.
2. Het Osmaanse Rijk werd veroverd door de Portugezen, daarom gingen ze op ontdekkingsreis.
3. Pas toen Spanje hun Schiereiland terug had veroverd kon het de aandacht richten op de rest van de wereld en op ontdekking gaan.
4. Door de reconquista werden de prijzen op specerijen belachelijk hoog. Dit was de reden voor de Spanjaarden om een andere route te zoeken.

Wat was GEEN gevolg van de ontdekkingsreizen?

1. Men leerde nieuwe planten kennen en te eten
2. De wereld bleek groter dan men dacht
3. Veel Indianen gingen in Europa wonen
4. Men ontdekte nieuwe diersoorten

Wat is een economisch gevolg van de ontdekkingsreizen?

1. er kwamen veel werklozen in Europa
2. er ontstonden plantages en er kwam goud en zilver naar Europa
3. Er kwamen veel immigranten naar Europa
4. er stierven veel indianen

Wat is een gevolg van de ontdekkingsreizen voor de Indianen?

1. Zij konden een groot rijk stichten door de nieuwe Europese wapens.
2. De indianen werden rijk van de handel met Europeanen
3. de indianen werden als slaaf naar plantages in Afrika gebracht
4. de indianen kregen last van Europese ziektes en veel indianen stierven daar aan.