Thema 2, blok 2 van rondtrekken naar vaste woonplaats

• Mens en Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Tijdvak: Jagers en boeren

Tijdvak: Jagers en boeren

Tijdvak 1: Tijd van jagers en boeren

Planning

1. Terugblik

2. Nieuwe stof: van jager naar boer (10-15 m)

3. Lesdoelen controleren

4. Zelf werken

Waar leefden de eerste mensen van?
(wat was hun "beroep"?)

Wat zijn nomaden?

Waarom trekken Jagers en Verzamelaars rond?

1. Ze konden geen vaste woonplek vinden
2. Als het eten opraakt of niet meer groeit moeten ze door
3. Het is te koud
4. Het is te warm

Waarom was de uitvinding van vuur zo belangrijk?

Thema 2, blok 2

Van rondtrekken naar vaste woonplaats

Boeren

Landbouw

• Mensen worden slimmer
• Makkelijker om gewassen te verbouwen i.p.v. steeds nieuwe te zoeken

Goed voor de planten

• Planten die lekkere vruchten worden opnieuw geplant
• De planten past zich aan: de vruchten worden steeds groter en geschikter

Akkerbouw

• De gewassen worden nu op grote stukken land geplant
• Dit noemen we akkers
• Zo zijn ze makkelijker te zaaien en te oogsten
• Naast de akkers bouwen de boeren betere en grotere huizen, ze bleven daar nu ook wonen

Veeteelt

• Dit zelfde geld voor dieren: makkelijk dicht bij huis dan er achter aan lopen
• Ook dieren passen zich aan: er ontstaan koeien, schapen etc
• dieren werden ook gebruikt om land om te ploegen en de mest werd gebruikt om nog meer en  beter voedsel te produceren

Midden-oosten

• De omgeving is erg belangrijk voor de boeren.
• Niet elke plek is even geschikt, maar in het midden-oosten wel. Daar komen de boeren vandaan
• Dit gebied wordt ook wel de vruchtbare halve maan genoemd

Boerderijen worden dorpjes

• Als veel mensen bij elkaar wonen, ben je beter beschermd
• Je kan elkaar helpen, taken verdelen en je leert van elkaar. 
• Om de grond nog beter te maken, gebruikten de boeren irrigatie (water naar het land laten lopen/brengen)

Leg uit hoe sommige jager-verzamelaars boer worden

Wat is akkerbouw?

1. Het houden van dieren
2. Het verbouwen van gewassen
3. Het verbouwen van gewassen op akkers
4. Het gebruiken van mest

Wat is veeteelt?

1. Jagen op dieren
2. Het houden van dieren
3. Het verbouwen van fruit
4. Het verzamelen van fruit

Wat is irrigatie?

1. Als je je aan iemand ergert
2. Een boerderij bouwen
3. Gewassen planten
4. Water uit een rivier over het land laten lopen

Zelf werken

Taakwerk blok 2 / Taakwerk blok 1 afmaken

Klaar? Ander vak

Voor jezelf, niet samenwerken

Muziek mag -> oortjes en playlist

Deze les: van jager naar boer

• Sommige jager-verzamelaars worden boer: ze gaan gewassen en dieren dicht bij huis verbouwen in plaats van rondtrekken (landbouw, akkerbouw en veeteelt)
• Natuur en dieren passen zich aan
• Ze blijven op één plek wonen, huizen worden beter
• Kleine dorpjes ontstaan, mensen helpen elkaar 
• Nieuwe technieken worden uitgevonden

Thema 2, blok 2

Van rondtrekken naar vaste woonplaats (2)

Planning

1. Terugblik

2. Nieuwe stof: van jager naar boer, vervolg (10-15 m)

3. Lesdoelen controleren

4. Zelf werken

Tijdvak: Jagers en boeren

Tijdvak 1: Tijd van jagers en boeren

Vorige les: van jager naar boer

• Sommige jager-verzamelaars worden boer: ze gaan gewassen en dieren dicht bij huis verbouwen in plaats van rondtrekken (landbouw ->  akkerbouw en veeteelt)
• Natuur en dieren passen zich aan
• Ze blijven op één plek wonen, huizen worden beter
• Kleine dorpjes ontstaan, mensen helpen elkaar 
• Nieuwe technieken worden uitgevonden

Natuurlijke selectie (1)

• Planten en dieren pasten zich aan
• Alleen de geschikste planten en dieren overleven en worden gebruikt in de akkerbouw en de veeteelt

Natuurlijke selectie (2)

• Het leven met dieren kwam niet zonder risico's -> Veel ziektes
  
• Hier vindt ook natuurlijke selectie plaats
• Alleen de fitste boeren overleven

Verspreiding van de boeren

• Boeren verspreidden zich over de hele wereld
• Overal waar ze komen moeten ze zich aanpassen
• Ze zijn afhankelijk van het klimaat 

Eerste boeren in NL

• Eerste boeren in NL in de steentijd (7000 vC)
• Dat weten we omdat de voorwerpen uit die tijd van steen waren gemaakt
• Boeren uit Drenthe maken hunebedden

Het aanpassen van land

• De eerste boeren moeten het land aanpassen voor de landbouw
• Natuurlandschap: Geen aanpassingen door mensen
• Ingericht landschap: Wel aanpassingen door mensen

Zelf werken

Taakwerk blok 2 / Klaar? Ander vak

Voor jezelf, niet samenwerken (-> dus zachtjes)

Muziek mag -> oortjes en playlist (niet skippen)

Leg in eigen woorden uit wat Natuurlijke selectie betekent

Hoe noem je een landschap niet is aangepast door mensen

1. Natuurlandschap
2. Ingericht landschap

Hoe noem je een landschap wel is aangepast door mensen

1. Natuurlandschap
2. Ingericht landschap

Wat is kenmerkend voor de Steentijd?

1. Hunebedden zijn van steen
2. Er zijn veel stenen in die tijd
3. Voorwerpen uit die tijd zijn van steen gemaakt

Thema 2, blok 1 en 2

Klimaatgrafieken

Weer en klimaat

Wat is het verschil tussen weer en klimaat?

Weer en klimaat

Wat is het verschil tussen weer en klimaat?

Weer: tijdelijk, veranderlijk en plaatselijk. 

Klimaat: Gemiddelde weer over 30 jaar

Aflezen in een klimaatgrafiek

Neerslag in mm

De blauwe balkjes geven aan hoeveel neerslag er in een maand valt. Onder aan zie je voor welke maand. Aan de linkerkant zie je hoeveel mm

Temperatuur in graden C

De rode lijn geeft aan hoe warm het is geweest in een maand . Onder aan zie je voor welke maand. Aan de rechterkant zie je hoeveel graden C

Van welk land zou deze klimaatgrafiek kunnen zijn?

Veel neerslag in de wintermaanden, weinig in de zomer

Warm in de zomer, koud in de winter

Tropisch regenwoudklimaat

TEMPERATUUR: Hele jaar warm (geen seizoenen)

NEERSLAG: Veel regen

Wat vind je hier: Tropische regenwouden, hele jaar groen

Van welk land zou deze klimaatgrafiek kunnen zijn?

Hele jaar door (veel) regen

Hele jaar door warm

Landklimaat (gematigd klimaat)

TEMPERATUUR: Zomer boven de 10 graden Celsius. Winter bepaalt de plantengroei

Gebieden met zachte winters (boven de -3 graden Celsius): Loofbomen (deze verliezen in de winter hun bladeren)

Gebieden met harde winters (onder de -3 graden Celsius): Alleen Naaldbomen (deze blijven het hele jaar goed)

Maak de werkbladen

Klimaatgrafiek tekenen op werkblad

Bestand met vragen in Teams

Alleen fluisterend overleggen!

Klaar? Taakwerk

Welke klimaten kennen we?

Vanaf de evenaar:

Welke klimaten kennen we?

• Tropisch Regenwoud
• Savanne
• Steppe
• Woestijn
• Gematigd klimaat (land of zee)
• Toendra
• Polen

Verschillende producten uit verschillende klimaten (1)

Tropisch Regenwoudklimaat;

• Koffie
• Cacao
• Bananen
• Mango's
• Rijst 
• Palmolie

Verschillende producten uit verschillende klimaten

(2)

Savanne / Steppe (veel gras in dit gebied)

• Graan (ook een soort grassoort)
• Katoen
• Pinda's

Verschillende producten uit verschillende klimaten

(3)

Landklimaat of Gematigd klimaat 

met lange warme zomers

• Sinaasappels
• Druiven

Verschillende producten uit verschillende klimaten

(4)

Landklimaat of Gematigd klimaat 

met korte koele zomers

• Aardappels
• Bosbessen

Verschillende producten uit verschillende klimaten

(5)

Toendraklimaat

Hier groeit alleen gras en mos, lekker voor de elanden daar, maar mensen hebben er niet zoveel aan

Verschillende producten uit verschillende klimaten

(6)

Woestijn en de polen

Hier kan niks groeien