4.3: Kritiek en idealen: De Verlichting DEEL 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Toepassen Trias Politica op Nederland

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

Rechtelijke macht

Rechters

Parlement

Ministers (van de regering

Voeren wetten uit

Maken wetten / passen wetten aan

Passen wetten toe en bepalen straffen

Wat is een voorbeeld van de uitvoerende macht volgens de trias politica van Montesquieu?

1. De politie die handhaaft
2. De wetgevende macht die wetten maakt
3. De regering die wetten uitvoert
4. De rechter die uitspraken doet

Uit welke stroming is de Verlichting ontstaan?

1. Idealisme
2. Skepticisme
3. Empirisme
4. Rationalisme

4.3: Kritiek en idealen: De Verlichting

Onder invloed van het rationalisme gaan filosofen nadenken over een betere samenleving en een nieuw bestuur. Belangrijke filosofen die bijgedragen hebben aan het debat zijn Montesquieu en Rousseau. Via discussies in salons worden de ideeën onder rijke burgers verspreid. 

Leerdoelen 4.3

3A: Je kunt verklaren wat het verband is tussen het rationalisme uit de wetenschappelijke revolutie en het begin van de Verlichting in Engeland en Frankrijk. 

3B: Je kunt verklaren waarom John Locke een typische verlichtingsfilosoof was. (VWO)

3C: Je kunt verklaren waarom de ideeën van Montesquieu ('trias politica') en Rousseau ('sociaal contract') typerend zijn voor de ideeën die ontstaan in de periode van de Verlichting.

3D: Je kunt uitleggen hoe de ideeën van filosofen zich in Frankrijk verspreidden onder de rijke burgers. 

Rousseau (3C)

• Filosoof en romanschrijver
• Natuur en het 'hart' (emoties) allerbelangrijkste, niet de rede
• Schrijver van 'Het maatschappelijk verdrag'
• Sociaal contract: burgers moeten afspraken maken over het beste bestuur en zich eraan houden
• Geen koning nodig!

Verspreiding ideeën (3D)

• In Frankrijk niet eenvoudig vrijuit te discussiëren of boeken te publiceren
• Rijke burgers: boeken kopen & wisten van nieuwe ideeën!
• Bijeenkomsten in 'salons', georganiseerd door rijke dames
• Verspreiding ideeën filosofen
• Het moest anders in Frankrijk!

Verklaar waarom de ideeën van Rousseau typerend zijn voor de Verlichting.

Waarom zouden bijeenkomsten tussen/met filosofen vooral in huiselijke kring worden georganiseerd?

Waarom zouden vooral rijke burgers discussiëren over veranderingen in bestuur en maatschappij?

Aan de slag!

• Maak eerst een overzicht van de belangrijkste filosofen en hun ideeën: Diderot, Montesquieu, Rousseau (en Locke voor VWO). Beschrijf kort waarom zij passen bij de Verlichting!
• Opdrachten paragraaf 4.3
• Werkboek of laptop

Wat was het belangrijkste idee van Rousseau?

1. De natuurlijke vrijheid van de mens
2. Het sociaal contract
3. De onfeilbaarheid van de kerk
4. De absolute macht van de staat

Welk aspect was typerend voor de salons in het Frankrijk van de Verlichting?

1. De vrije uitwisseling van ideeën
2. Geheime bijeenkomsten
3. Alleen voor aristocraten
4. Strikte hiërarchie en etiquette