in het kort

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hofcultuur Samenvatting

Humanisme

• Focus op de 'gewone' mens ipv het goddelijke -> Realistische weergave van het menselijk lichaam door onderzoek

• Homo universalis -> kunstenaar als alleskunner, ook uitvinder, schrijver, filosoof, ect.
• Mens als uitgangspunt in alle kunsten
  -> menselijke verhouding in alle disciplines
  -> mens als evenbeeld van god, dus menselijke verhoudingen zijn goddelijke verhoudingen

Classicisme

• Herwaardering  van de oudheid
  -> Griekse en Romeinse cultuur
• Kennis (en dus macht) laten zien door kennis over de oudheid
• Griekse en Romeinse mythen als inspiratie voor verschillende kunstsoorten
  -> Gewone mens raakt weer uit de mode,  perfecte goden focus van de kunsten
• Bouwkunst geïnspireerd op de oudheid; pilaren, timpanen, koepels terug. 

Hoven

• Overdadigheid ten top
  -> Gebruik glas, spiegels, goud, zilver, kunst
  -> Enorme hoftuinen
  -> Huiskunstenaar 
• Versailles; het hof van Louis XIV
  -> Identificatie met Zonnekoning Apollo
  -> Zelf goede danser en acteur
  -> Centralisatie van macht en de kunsten
  -> Hoffeesten om macht vast te houden
• Hoftheater en Hofdans
  -> Hovelingen zelf, machtspositie showen

Reformatie /

Contrareformatie

• Reformatie: Ontstaan protestantisme door onvrede over de overdadigheid van de katholieke kerk
  
• Contrareformatie: Reactie van de katholieke kerk op de reformatie
• Barok: Werken om liefde en emotie op te roepen bij het publiek over god
  -> Moment-Sûpreme; het toppunt van het verhaal laten zien in de kunsten
  -> Clair-Obscuur; extreem licht-donker contrast

Burgercultuur in de Republiek der Nederlanden in de 17e eeuw 

Staat van De Nederlanden

De Nederlanden waren rijk en succesvol in de 17e eeuw, maar waarom? 

1. De Nederlandse ondernemendheid en handelsgeest (VOC/WIC).
2. Godsdienstige tolerantie waardoor veel wetenschappers en uitvinders naar De Nederlanden kwamen. 
3. De gunstige geografische ligging aan het water en goede infrastructuur 
4. goede aanvoer van handelswaren (visserij, nijverheid) vanuit de omgeving, 
5. en hoge graad van alfabetisering
   

Dus kon er veel geld uitgegeven worden aan kunst en cultuur, paleizen en reizen over de wereld. 

Godsdienstige tolerantie

Protestantse kerk was de dominante religie 

Katholieke geloof en andere geloven werden gedoogd. 

Schuilkerken werden door katholieken gebouwd

Tolerantie betekent dus geen complete vrijheid of acceptatie, maar wel veiligheid

Dit trok veel filosofen, wetenschappers, hoogopgeleiden uit bijvoorbeeld Portugal, Spanje, maar ook Antwerpen 

Gevolgen beeldenstorm en het wegvagen van de katholieke kerk

- Kerk als opdrachtgever voor kunst viel weg

- Nieuwe opdrachtgevers: 

Rijke burgerij

(bourgeoisie) 

De functie van kunst

Zoals in het Calvinistische geloof gebruikelijk was: 

Ter lering en vermaak, dus met een moraal en veel symboliek die ergens naar verwijst

Schilderkunst

De schilderkunst in deze tijd laat de

belangstelling van de kopers zien (individuele burgers, maar ook corporatieve opdrachtgevers: gilden, stadsbesturen), zij gaven opdrachten voor portretten, groepsportretten, historieschilderingen en zeegezichten en zij kochten landschappen, stillevens (Vanitas) en

genrestukken.

Muziek in de burgercultuur

• Kerkelijke muziek en Wereldlijke muziek 
• Wereldlijke muziek:

1. Thuis: Concerten; collegium musicum (muziekvereniging) & liedboeken
2. In de stad: Stadsmuzikanten (bijv. beiaardier) 
3. In de schouwburg: Opera 
   

Toneel

• Klassieke theorieën (bijv. Aristotelische principes in het theater) van belang. Vaste vormen: vijf bedrijven, de eerste vier afgesloten met een rei. Aristotelische opbouw.
• Kluchten / Klassieke Tragedies 
• Belangrijke toneelschrijvers in de zeventiende eeuw waren Hooft, Van den Vondel (klassieke tragedie) en Bredero (kluchten)

Kunst en vliegwerk

Apparatuur en machines (theatermachinerie) die het mogelijk maken allerlei kunstgrepen uit te voeren op het toneel (zie ook deus ex machina).

Rederijkers 

Rederijkers waren amateurdichters en voordrachtkunstenaars die zich vanaf de late middeleeuwen gingen organiseren in verenigingen

Hollands classicisme : klassieke kenmerken (timpaan, zuilen, rondbogen, koepel, relief, symmetrie) 

Cultuur van het Moderne

8.3.1 Nieuwe massamedia

H8 Cultuur van het Moderne

bevordert ontstaan muziekindustrie

vb. War Of The Worlds - Orson Welles

1927 ontstaan 'talkie' = geluidsfilm

vb. Berlin, Sinfonie der Grosstadt

handcamera's snelle beelden

geen hoofdpersonen of plot

abstract / futuristisch

Walter Benjamin

essay over beleving van kunst door film en fotografie

negatief: reproducties missen een 'aura' 

positief: democratisering van kunst

groot publiek / lage prijs

8.3.3 Mens & Machine

H8 Cultuur van het Moderne

welvaart / vooruitgang

technologische ontwikkelingen

verhouding mens vs. machine

fordisme

kunst: film

• One Week: film over bouwpakket huis (zie vb)

• Brave New World (roman): jaartelling vanaf Ford - pessimistisch beeld van toekomst. Iedereen gehoorzaamt 10 world-controllers

• Modern Times: aanklacht tegen lopende band, speelt werknemer waarbij stoppen doorslaan. (zie opdracht Learnbeat)

8.3.4 Montage

H8 Cultuur van het Moderne

film

montage

beeldende kunst

poëzie

• montage van scenes: fragmenten achter elkaar

• schilderijen, collages en fotografie (fotokunst)
• Picasso: Demoisseles / Balla: auto
• niet samenhang maar fragmenten krijgen nadruk

Freud: complexe binnenwereld van de mens. 

Fragmentatie binnen kunst

• klankgedichten: betekenis van woorden geen rol meer alleen nog de klanken
• taal en woorden hebben soldaten naar front gelokt (WO I)

fotografie

• collages. 
• Dada: kanttekeningen plaatsen bij actuele ontwikkeling. 
• herkenbaarheid van foto's voor publiek

8.4.1 Waarheid

H8 Cultuur van het Moderne

primaire kleuren

eerste abstracte schilderijen

afstappen van idee: kunst moet voorstelling hebben

1: Malevitsj: 'suprematie van geest boven de materie tot uitdrukking' 

2. Mondriaan: 'harmonie laten zien die schuilgaat achter het zichtbare'

3. Brancusi: 'toont meer van de werkelijkheid / waarheid' 

schilderkunst niet meer een vertaling van wat we zien, maar van wat we denken of voelen. 

suprematisme: verhevenheid van geest boven materie

8.4.1 Waarheid

H8 Cultuur van het Moderne

werkelijkheid vs. waarheid

grillige vormen

abstracte kunst die willekeur uitsluit

Piet Mondriaan

Constantin Brancusi

eenvoud leidt tot ware betekenis

oervormen

8.5 Utopie

H8 Cultuur van het Moderne

twee wereldbeelden

1. utopie (Utopia)

2. dystopie

Rusland (1917)

gelijkheid voor iedereen

kunst: breuk met traditionele opvattingen

kunst: propaganda

communisme

Versla de witten met de rode wig (1919) / Lissitzky

Maquette voor Pavdagebouw (1924) / Vesnin

8.5.1 De nieuwe huiskamer

H8 Cultuur van het Moderne

Ook buiten Rusland breken met tradities 

1. Rietveld-Schröderhuis

• Rietveld: lid van de Stijl

lengte, breedte, diepte

2. Bauhaus (kunststroming)

• 1919 in Weimar opgericht
• verbonden met idealen van socialisme
• richten zich op massaproductie
• eerlijk gebruik van materialen (kenmerkende eigenschappen)

3. Sonneveldhuis

• weinig versieringen / strakke inrichting
• bouwstijl en meubels naar idealen Bauhaus

inrichting van huizen / ontwerp van gebouwen

Massacultuur Samenvatting

Rebellie (50-70)

• Abstract Expressionisme
  -> Action Painting
  -> Colourfield
• Pop-Art
• Rock 'n Roll
  -> Reactie op de preutsheid van de vorige generatie

• Hippie's 
  -> Reactie op de oorlogen

Post-Moderne (1970-2000)

• Post-Moderne Kunst
  -> Gemengde stijlkenmerken
  -> Herwaardering van Kitch
  -> Imitatie en Sampling
• Minimal Movement
• Performance Art
• Disco
• Punk
  -> Zagen dat er geen verandering kwam door de vredelievende aanpak, dus gingen het doen met geweld. 

Age of Internet (2000-heden)

• Kunst als handelsproduct voor iedereen
  -> Internet als nieuwe markt
  -> Interculturele kunst
• Engaged Art
  -> Street Art
  -> Media Kunst
  
• Dance
• Wat is kunst? 
  - Virtual Reality Kunst
  - Robot-Made 'kunst'