§1.1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§1.1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijten

Jij in een landschap

Sta jij (op de foto) in een natuurlandschap of in een ingericht landschap?

1. Natuurlandschap
2. Ingericht landschap

Waar zie/zag je dat aan?

Planning

- Wat weet jij van bergen?

- Uitleg

- Video

- Opdrachten maken

Leerdoelen

- Je weet de verschillen tussen een jong- en een oud gebergte. 

- Je begrijpt hoe uit oceaanbodem en vulkanisme bergen kunnen ontstaan.

- Je kunt op een foto fossielen en het stollingsgesteente graniet herkennen.

Wat weet jij van,
bergen?

Hoe ontstaan bergen? Welk begrip past daarbij?

Krachten die de aarde veranderen

Exogene krachten;

Krachten die de aardkorst van binnenuit veranderen. Bijv: platentektoniek.

ZWARTE PIJL.

Krachten die de aardkorst van buitenaf veranderen. Bijv: neerslag.

RODE PIJL.

Endogene krachten

Oceaanbodem of berg?

• In de Himalaya heb je verschillende gesteenten. Hier tref je fossielen in aan. Dit zijn eeuwen oude overblijfselen van zeediertjes.
  

• Hoe komen fossielen hoog in het gebergten terecht?

Fossielen in bergtoppen

1. Verleden oceaan tussen India en Azië
2. Rivieren brachten veel zand en klei = sediment op de bodem. 
3. De lagen zand en klei zijn samengeperst tot gesteente.
4. Het gesteente werd onder enorme druk geplooid (ofwel: tot een gebergte gevormd).
5. Gesteente van oceaanbodem is dus onderdeel van Himalaya.

Wat zijn fossielen?

1. overblijfselen van dieren, planten of sporen hiervan
2. Oud skeletten in de bodem
3. Overblijfselen van dinosauriërs
4. Oude gebouwen zoals ruïnes en kastelen

Waarvan is dit een fossiel?

1. Trilobieten
2. Plant
3. Ammonieten
4. Mammoet

Steen uit vulkanen

• GEEN VULKANEN, wel vulkanisch gesteente!?

• In de diepte stolt in de aardkorst magma. 
• Hierbij vormt het stollingsgesteente graniet.

In gebergten komen niet alleen gesteenten voor die ontstaan zijn uit oceaanbodem.
Door de enorme krachten zijn er in de Himalaya ook plaatsen waar vloeibaar materiaal uit de aardmantel het gesteente omhoog heeft geduwd. Dit vloeibare materiaal, magma, stolt onder de grond en wordt bikkelhard. 

Dit heet stollingsgesteente

Jonge en oude gebergten

• Door allerlei factoren (exogene krachten, bijv. neerslag) worden de gebergten beetje bij beetje afgebroken. Dit gaat erg langzaam.

• De Himalaya & Andes is hooggebergten, hoge scherpe toppen en diepe dalen dus  jong gebergte.

• De Schotse Hooglanden is oud gebergte, door exogene processen is dit gebergte afgesleten. Kenmerkend voor oude gebergtes zijn afgeronde toppen.

Jong gebergte

Oud gebergte

Scherpe punten

Afgevlakt door verwering en erosie

Wat is dit voor soort gebergte?

1. Een jong gebergte
2. Een oud gebergte

Oude gebergten kennen meer reliëf dan jonge gebergten

1. Waar
2. Niet waar

Welk gebergte is een voorbeeld van een oud gebergte?

1. Ardennen
2. Pyreneeën
3. Alpen
4. Veluwe

Een oud gebergte is .... dan een jong gebergte

1. Lager en steiler
2. Lager en vlakker
3. Hoger en steiler
4. Hoger en vlakker

Welk gebergte is een voorbeeld van een jong gebergte?

1. Ardennen
2. Eifel
3. Alpen
4. Veluwe

Wat is dit voor soort gebergte?

1. Een oud gebergte
2. Een jong gebergte

Op welke afbeelding zie je graniet?

1. 
2. 
3. 
4. 

Tekenopdracht 1 en 2

1. Teken in je schrift een oud gebergte en een nieuw gebergte.

Laat duidelijk zien, waaraan je de verschillende gebergten kan herkennen. Je mag er steekwoorden bij zetten.

2. Laat met behulp van een tekening zien hoe een gebergte ontstaat. Laat dit zien in 3 stappen.

Opdrachten maken

Maak opdracht 1 tot en met 6 verder helemaal af
van paragraaf 1.1

Leerdoelen

- Je weet de verschillen tussen een jong- en een oud gebergte. 

- Je begrijpt hoe uit oceaanbodem en vulkanisme bergen kunnen ontstaan.

- Je kunt op een foto fossielen en het stollingsgesteente graniet herkennen.

Beoordeel jezelf
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃