§3 onrust in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

4.3 onrust in de Nederlanden

Paragraaf 3 onrust in de Nederlanden

4.3 onrust in de Nederlanden

Leerdoelen

• Je kunt 2 redenen noemen waarom mensen in Nederland ontevreden waren over het Spaanse bestuur.
• Je kunt een oorzaak en gevolg noemen van de beeldenstorm.

De Nederlanden rond 1519

• In 1519 waren de Nederlanden onder bestuur van Karel V. Hij heerste over Spanje, Spaanse kolonie in Amerika, gebieden in Duitsland, Italië en de Nederlanden. 
• Karel had een erg verbrokkeld rijk. Nederland had 17 gewesten (provincies). Elk gewest had een eigen bestuur, rechtspraak en wetten. Er waren dus veel verschillen

Streven naar centraal bestuur (1)

• Spaanse koning Karel V regeerde over de Nederlanden. 
  
  
• De Nederlanden bestond uit 17 gewesten.
  - Eigen regels, eigen munt, eigen bestuurders. 
  
  
• Spaanse keizer had hierdoor minder macht (lees) minder geld voor oorlog want elke keer overleggen met aparte gewesten.

Streven naar centraal bestuur 

• Karel V voerde een centraal bestuur in: dezelfde regels, dezelfde belastingen; Spaanse ambtenaren.  
  
  
• 1555 Filips II volgt vader op. 
  
  
• Aanstelling van een landvoogdes: plaatsvervanger van de koning. 
  
  
• Gewestelijke stadhouder:  Willem van Oranje

Streven naar centraal bestuur

• Gaat centraal bestuur vanuit Spanje versterken
• Aanstelling van een landvoogdes: plaatsvervanger van de koning: Margaretha van Parma
•   Gewestelijke stadhouder Holland, Utrecht en Zeeland = Willem van Oranje

De Nederlanden

• Moeilijk om groot rijk alleen te besturen -->
• Stadhouders = Edelman die gewest bestuurt als plaatsvervanger koning 
• Bekende = Willem van Oranje (Holland, Utrecht, Zeeland)

De Nederlanden

• Karel V voerde veel oorlog --> veel geld voor nodig --> via belasting --> met gewesten discussie over hoogte belasting
• = Lastig --> dus centraal bestuur --> niet meer discussie --> overal zelfde wetten + belasting
  
• 1555 Karel V wordt op opgevolgd door zoon  Filips II
  
• Filips II zelfde doel als vader
  

Streven naar centraal bestuur

• Karel V
• Ook baas over Nederlanden
• Zeventien gewesten
• Eigen regels, wetten, munten, bestuurders
• Problemen voor keizer Karel?
• Regeren, voortdurend oorlogen.

De Nederlanden

• Filips probeerde de macht van de adel te verkleinen.
• Hij werkte liever met ambtenaren.
• Een ambtenaar is iemand die werkt voor de koning en hem helpt met het besturen.
• Een ambtenaar kon Filips zelf uitkiezen, de adel niet.
  

Karel V

Filips II

4.3 Onrust in de Nederlanden

Verzet tegen de Spaanse koning

Veel mensen in de Nederlanden waren ontevreden over de Spaanse koning. 

Waarom ?

Lees je boek blz. 38

Verzet tegen de Spaanse koning

• Oorzaken van de opstand in de Nederlanden:
  

1. Nederlandse edelen wilden geen centralisatie
2. Veel Nederlanders waren tegen vaste belastingen
3. Veel Nederlanders waren tegen de strenge kettervervolgingen 

• In 1566 vroegen de edelen of de kettervervolging konden stoppen (smeekschrift)

4.3 Onrust in de Nederlanden

Groeiende ontevredenheid

1. De Nederlandse edelen en gewesten wilden geen centraal bestuur. 

Omdat Filips ambtenaren aanstelde, kregen de edelen minder te zeggen over het bestuur.

En de gewesten wilden niet dat de koning zomaar belastingen kon opleggen.

4.3 Onrust in de Nederlanden

Groeiende ontevredenheid

2. Protestanten werden zwaar vervolgd. 

Veel mensen waren protestant geworden.

Filips II zag het als zijn plicht om de katholieke kerk te beschermen en pakte de protestanten streng aan.

Als je je niet wilde bekeren, werd je gedood. 

Zelfs veel katholieken vonden de straffen te zwaar. 

De Beeldenstorm

• Soms lieten mensen zich ophitsen tegen de katholieke kerk.
• Dat gebeurde in 1566.
  
• Na afloop vernielden een groep protestanten in een klooster alle beelden van heiligen.
  
• Begin van de Beeldenstorm.
• Overal werden beelden in kerken en kloosters vernield.
  

Beeldenstorm

De Beeldenstorm 

• Boze gelovigen trokken naar de kerk en vernielden alle beelden en namen de kostbaarheden mee.
• Meer van deze plunderingen verspreidden zich als een olievlek door de Nederlanden. 
• Als reactie stuurt Filips de hertog van Alva naar de Nederlanden... 

beeldenstorm

verspreiding beeldenstorm

De Beeldenstorm

• Filips II was woedend!
• Ook op de Nederlandse adel.
  
• Hij stuurde de Spaanse hertog Alva met een leger naar de Nederlanden om de orde te herstellen en de protestanten te straffen.
• Veel protestanten vluchtten!
• Ook Willem van Oranje.
  

4.3 onrust in de Nederlanden

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven wat de Spaanse koning rond 1550 wilde veranderen aan het bestuur in de Nederlanden.
• Je kunt 2 redenen noemen waarom mensen in Nederland ontevreden waren over het Spaanse bestuur.
• Je kunt een oorzaak en gevolg noemen van de beeldenstorm.
• Je kunt de volgende begrippen omschrijven: gewesten, stadhouders en beeldenstorm

Smeekschrift der Edelen

Hagenpreken

Smeekschrift der edelen 

De strenge vervolgingen van Filips II zorgde voor veel onvrede onder de bevolking. De lagere edelen boden Margaretha van Parma in 1566 een smeekschrift aan. Hierin vroegen ze of Margaretha alsjeblieft aan Filips wilden vragen de kettervervolgingen te matigden. Ook de centralisatiepolitiek minderen. 

Margaretha beloofde dat ze de Inquisitie 

de opdracht zou geven minder streng op te treden. 

Alva

• 1567 Komst van Alva naar de Nederlanden.

1. Raad der beroerte
2. Tiende penning