Stomazorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Stomazorg

Programma 

LA- voorlichting stomazorg

Extra kennisdia's 

Nabespreken opdracht mbv een lessonup 

Wat is een stoma

Een kunstmatige (tijdelijk of definitieve ) uitgang van de darm of urinewegen, op de buikwand van de zorgvrager.

Hierdoor kunnen feces en/of urine afvloeien.

Situatieschets opdracht

Je werkt op een zaal waarvan twee zorgvrager een stoma hebben.

Mevrouw Karels, 68 jaar heeft een dubbelloops ileostoma. Ze heeft een tweedelig opvangsysteem. Mevrouw heeft een aantal vragen voor je over de verzorging voordat ze naar huis gaat. Meneer J. Jansen, 52 jaar heeft een colostoma gekregen in verband met een tumor in de dikke darm er is een deel van de darm verwijderd. Hij is aan het leren om het stoma te verzorgen.

Welke darm is vaak geheel verwijderd wanneer sprake is bij een ileostoma?

1. het duodenum
2. het ileum
3. het colon
4. het sigmoid

1. Mevrouw Karels vraagt je hoe vaak ze het stomazakje moet verschonen en wat het beste tijdstip is?

Vaak in de ochtend na de ADL 

De ontlasting van een ileostoma is dun. Wanneer er een opvangzakje wordt gebruikt dat aan de onderkant open kan en weer dicht met een sluitclip, kan het een paar keer per dag het toilet worden geleegd. Neem minimaal 1 x per dag een schoon stomazakje. 

2. Mevrouw Karels heeft de laatste tijd veel last van dunne ontlasting. Als je haar vraagt wat ze gisteren heeft gegeten antwoordt ze: zuurkool met worst en yoghurt met tutti frutti. Geef vier adviezen over haar eetpatroon.

Ze kan het best:

• Rustig eten, in kleine porties.
• Goed kauwen
• Voldoende drinken (bij een ileostoma is sprake van veel vochtverlies)
• Bij onbekend voedsel eerst een kleine portie proberen.
• Met een diëtiste de voedingsmiddelen bespreken om te kijken welke ze goed verdraagt.

Voedingsadviezen:

• Stoppend bij een colostoma en ileostoma zijn witmeelproducten.
• Laxerend bij een colostoma zijn: vruchtensappen, karnemelk, vezelrijke groenten, stroop, honing en ontbijtkoek.
• Laxerend bij een ileostoma zijn: zuurkool, asperges, champignons, taugé, bleekselderij, noten, vezelrijk fruit, te grote stukken hard fruit en tuttifrutti.

Welk van onderstaande voedingsmiddelen is laxerend bij een colonstoma?

1. karnemelk
2. zuurkool
3. asperges
4. champignons

Voedingsadviezen:

- Stoppend bij een colostoma en ileostoma zijn witmeelproducten.

- Laxerend bij een colostoma zijn: vruchtensappen, karnemelk, vezelrijke groenten, stroop, honing en ontbijtkoek.

- Laxerend bij een ileostoma zijn: zuurkool, asperges, champignons, taugé, bleekselderij, noten, vezelrijk fruit, te grote stukken hard fruit en tuttifrutti.

Vraag 3
Een koolstof-filter kan prima op een ileostoma?

1. Ja
2. nee
3. soms

Een koolstoffilter heeft een neutroliserende werking op de geur. Deze filters zit bij de meeste colostomazakjes ingebouwd, maar ze zijn ook los te verkrijgen en te bevestigen.

Bij een ileostoma, minder snel gedaan. De ontlasting is vaak dun en hierdoor kan het via het filter gaan lekken.

Echter het kan wel, wanneer het koolstoffilter hoog wordt geplaatst overdag en regelmatig wordt geleegd.

Alternatieven:

• Je kunt een geur (Nilodor-druppels) in de stomazak doen. Deze druppels hebben wel een sterke lucht. Niet iedereen vind dit prettig.
• Adviseer het opvangmateriaal regelmatig te verwisselen.
• Er zijn ook poeders die je in het zakje kunt doen om de geur te beperken.
• Luchtverversers, parfum en aftershave overstemmen de nare geurtjes of heffen ze

4. Mevrouw Karels is erg bang dat het opvangzakje gaat lekken. Wat adviseer je haar om dit zo goed mogelijk te voorkomen?

• niet goed bevestigd stomazakje;
• een te grote of te kleine opening in de kleeflaag (kaasplak);
• oneffenheden in de huid, zoals bijvoorbeeld littekens;
• dat de stoma niet voldoende naar buiten komt.
• Indien noodzakelijk kan een niet alcoholhoudende pasta worden gebruikt om een goede sluiting te bewerkstelligen. De past mag alleen op een intacte huid worden toegepast. Ook een ringetje om de stoma kan voor een goed sluiting zorgen. Om de kans op lekkage door het niet goed op elkaar passen van onderdelen te verkleinen, verdient het aanbeveling om hulpmiddelen van verschillende merken niet door elkaar te gebruiken.

5. De huid rondom de stoma van mevrouw Karels ziet er geïrriteerd uit. Ze vraagt je hoe dit kan ontstaan en wat ze er aan kan doen?

Huidirritatie kan ontstaan door onder andere:

– lekkage;

– niet goed gedroogde huid;

– te ruw verwijderen van het materiaal;

– te sterke kleeflaag;

– allergische reactie.

vraag 5. bescherming van de huid 

• Barrièrecreme of orahesive poeder voor de hydrocolloidplak erop gaat.
• Bij een eendelig systeem overstappen naar een tweedelig systeem. Deze heeft een hydrocolloid die bij voorkeur 2 a 3 dagen kan blijven zitten.
• Eventueel controle op allergie: door een test van verschillende stukjes huidplaat om te bepalen waar de zorgvrager het beste kan verdragen.
• Gebruik bij huidsmetten stomamateriaal met een non-woven of ventilerende achterlaag. Hierdoor zal de huid niet verweken.

Mogelijke oplossingen bij huidirritaties

• Het beste is dat we de huid extra gaan beschermen met een barrièrecreme of orahesive poeder voor de hydrocolloidplak erop gaat.
• Een orahesive poeder wordt gebruikt bij een vochtige geirriteerde huid.
• Wanneer ze gebruik maakt van een eendelig systeem bij voorkeur overstappen naar een tweedelig systeem. Deze heeft een hydrocolloid die bij voorkeur 2 a 3 dagen kan blijven zitten. 
• Eventueel controle op allergie: door een test van verschillende stukjes huidplaat om te bepalen waar de zorgvrager het beste kan verdragen.
• Gebruik bij huidsmetten stomamateriaal met een non-woven of ventilerende achterlaag. Hierdoor zal de huid niet verweken.

6. Meneer Jansen heeft veel haargroei op de buik. Bij de verzorging vraagt hij of hij dit het beste steeds kan wegscheren, wat adviseer je?

1. scheren
2. knippen
3. een ontharing crème

Eventuele haargroei rondom de stoma kan worden verwijderd door knippen. Scheer de huid niet, dit geeft eerder huidirritatie. Knip met de haargroeirichting mee, en houdt tijdens het knippen een gaas over de stoma zodat er geen haartjes in komen.

Gebruik in geen geval ontharing crème, dit is veel te agressief.

7. Meneer Jansen vraagt hoe hij de huid rondom de stoma kan schoonmaken?

1. Veeg aanwezige ontlasting weg met toiletpapier. 
2. Maak een gaasje of een washandje nat met water en veeg het achtergebleven slijm van het stoma.
3. Werk van buiten naar binnen.
4. Wanneer ook de hydrocolloidplak vervangen wordt. Kunnen eventueel achtergebleven plakresten worden verwijderd met in lauwwarm water gedrenkte gazen. Het verwijderen van de plakresten is niet nodig. Omdat deze vanzelf oplossen door de volgende huidplak.

8. Meneer Jansen wil vandaag zelf leren het zakje te verwijderen en een nieuw zakje op maat aan te brengen. Hij maakt gebruik van een eendelig systeem.

Welke adviezen geef je op beide handelingen.

Vraag 10
Meneer Jansen vraagt of hij mag douchen met een stomazakje?

1. ja, dat is geen probleem
2. nee, dat is onhygiënisch

Er is geen hygiënisch bezwaar tegen het douchen zonder stomazakje. Aangeraden wordt ter voorkoming van huidirritatie zeep in de buurt van het stoma te vermijden. 

11. Meneer Jansen vraagt je of het mogelijk is om met vakantie te gaan naar het buitenland?

1. Ja, dat kan met voorbereidingen
2. nee, er is een te groot risico op complicaties

Vakantie met een stoma is goed mogelijk:

Patiënt kan een travelcard aanvragen. De stomaverpleegkundige kan hier de medische gegevens op aangeven en de te gebruiken materialen. Stomadragers mogen 5 kilo extra bagage meenemen in het vliegtuig met een doktersverklaring.