de rest

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Pak je spullen: boek, schrift, pen, laptop

Startklaar (3 min)

Docent begroet leerlingen, instrueert alle leerlingen om startklaar te zijn en legt materialen klaar.

Leerlingen zorgen ervoor dat zij alle benodigde spullen op tafel hebben, jas uit, mobiel in tas. (Zorg voor een nette en georganiseerde ruimte.)

LEZEN 10 min

Lezen

https://www.nu.nl/klimaat/6303415/al-een-jaar-recordtemperaturen-in-oceanen-tekenen-dat-opwarming-versnelt.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

Leerdoelen

Als je deze paragraaf hebt bestudeerd:

• weet je hoe platentektoniek werkt;
• begrijp je hoe het supercontinent Pangea lang geleden uiteengevallen is;
• kun je uitleggen hoe plooiingsgebergten kunnen ontstaan.

Symbolen

Plaatbewegingen

H1: Aarde in beweging

§3: Vulkanisme

• Mobiel in telefoontas
• Open LessonUp
• Pak papieren boek en Plenda erbij

Benodigdheden:

- gekleurde blaadjes voor lagen

- klei voor sedimentgesteente

H1: Aarde in beweging

§3: Vulkanisme

Wat gaan we doen?

• Controle spullen en huiswerk
• Herhaling
• Uitleg 1.3
• Maken
• Huiswerk

Leerdoelen

Als je klaar bent met deze paragraaf dan:

• weet je wat een vulkaan is en wat de gevolgen van vulkaanuitbarstingen kunnen zijn.
• kun je op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met vulkanisme.
• begrijp je hoe vulkanen ontstaan en waarom de gevolgen voor mensen in arme landen verschillen van die voor bewoners van rijke landen.

Wat is de directe oorzaak van een aardbeving?

1. oceaankorst zakt onder continent
2. oceaankorst komt klem te zitten
3. oceaankorst 'springt' los
4. schokgolven laten huis trillen

In vergelijking met rijke landen zijn de gevolgen voor arme landen ...

1. groter, omdat de financiële schade er groter is
2. kleiner, omdat zij meer kennis hebben
3. kleiner, omdat er minder mensen wonen
4. groter, omdat zij minder aardbevingsbestendig bouwen

H1: Aarde in beweging

§2: Aardbevingen

Leerdoelen 1.2 herhaling

Als je klaar bent met deze paragraaf dan:

• weet je wat een aardbeving is en wat de gevolgen ervan kunnen zijn in dichtbevolkte gebieden.
  
• begrijp je hoe aardbevingen ontstaan en waarom de gevolgen voor mensen in arme landen verschillen van die voor bewoners van rijke landen.
  
• kun je op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met een groot aardbevingsrisico.
  

Begrippen

aardbeving, epicentrum, schaal van Richter

H1: Aarde in beweging

§3: Vulkanisme

Uitleg

Waarom barst een vulkaan uit?

1. gesteente oceaanbodem wordt mantel ingeduwd
2. gesteente smelt, magma ontstaat
3. verhit materiaal is lichter, dus wilt omhoog
4. te hoge druk --> uitbarsting
5. magma wordt lava en verlaat vulkaan via krater

H1: Aarde in beweging

§3: Vulkanisme

Uitleg

Stratovulkaan	Schildvulkaan
Aardplaten bewegen naar elkaar toe	Aardplaten bewegen van elkaar af
1) gesteente oceaanbodem wordt mantel ingeduwd 2) gesteente smelt, magma ontstaat 3) verhit materiaal is lichter, dus wilt omhoog 4) te hoge druk --> uitbarsting 5) magma wordt lava en verlaat vulkaan via krater	1) ontstaan kier in de aardkorst 2) kier wordt opgevuld met heet gesteente ( lava ) 3) contact lava met oceaanwater 4) lava stolt, nieuw stukje oceaanbodem ontstaat 5) midoceanische rug =minder diep deel van de oceanen waar platen uit elkaar gaan, soort van langgerekte berg op bodem

GB69A

GB69A

Bekijk GB 69A.
Waar vinden we in Europa vulkanen?

H1: Aarde in beweging

§3: Vulkanisme

Uitleg

Greipur Hjaltason over de evauatie in Thorbjörn

H1: Aarde in beweging

§3: Vulkanisme

Uitleg

Gevolgen van een vulkaanuitbarsting:

• grote gebieden raken bedekt met as en lava
• gloeiend hete gaswolken die met hoge snelheid vulkaan afrazen
• rijke landen kunnen sneller signaleren, waarschuwen en evacueren

Signalen vulkaanuitbarsting:

• kleine aardbevingen
• rook
• opzwellen (satellietbeelden)
• onrustige dieren

H1: Aarde in beweging

§3: Vulkanisme

Leerdoelen 1.3 herhaling

Als je klaar bent met deze paragraaf dan:

• weet je wat een vulkaan is en wat de gevolgen van vulkaanuitbarstingen kunnen zijn.
  
• kun je op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met vulkanisme.
  
• begrijp je hoe vulkanen ontstaan en waarom de gevolgen voor mensen in arme landen verschillen van die voor bewoners van rijke landen.

Begrippen

krater, lava, magma, mid-oceanische rug, schildvulkaan, stratovulkaan, vulkaan, 

H1: Aarde in beweging

§3: Vulkanisme

Maken

Hoe?

• Zelfstandig of samenwerken in tweetallen op zachte toon of fluistertoon
  
• Kom je er (samen) niet uit? Lees eerst het LB nog eens door.
  
• Kom je er nog steeds niet uit? Steek je vinger op.

Wat ga ik doen?	Benodigdheden?
Lezen 1.3	Online
Maken 1-2-3-4-5	Online

Een stratovulkaan vind je bij aardplaten die ...

1. van elkaar af bewegen
2. naar elkaar toe bewegen

Een schildvulkaan vind je bij aardplaten die ...

1. van elkaar af bewegen
2. naar elkaar toe bewegen

www.volkskrant.nl

H1: Aarde in beweging

Inzicht natuurramp

• Mobiel in telefoontas
• Open LessonUp
• Pak papieren boek en Plenda erbij

H1: Aarde in beweging

Inzicht natuurramp

Bonusopdracht Expert in een natuurramp

• Je krijgt van de docent uitleg over de Expertopdracht.
• De docent maakt groepen.
• Ga naar SOM - Inleveropdrachten waar de Expertopdracht voor je klaar staat. 
• Eén groepslid levert de PPT-presentatie in op SOM - Inleveropdrachten, maar controleer allemaal of dit ook echt is gebeurd! 
• Ieder groepslid kan een bonuspunt met de PPT ontvangen voor het proefwerk. 

H1: Aarde in beweging

Stroomschema

Samenvattende opdracht per aardbeving §2, vulkaanuitbarsting §3 en tsunami §4

Stroomschema oorzaak-gevolg-gevolg maken

Start met platentektoniek §1 en eindig met de natuurramp van §2, §3 of §4.

1. Wat gebeurt er tussen het ontstaan en de landoppervlakte / Wat gebeurt er in de aarde?
2. Wat gebeurt er op de landoppervlakte?
3. Waarom wordt de natuurbeweging een ramp?
4. Hoe verschillen de gevolgen van de natuurramp voor arme en rijke landen van elkaar?

Klaar?

Controleer of alle begrippen in je stroomschema staan.

Klaar?

Zoek een recente ramp en schrijf die aan het einde van je

stroomschema.

H1: Aarde in beweging

Inzicht natuurramp

Opdracht nieuws

Vooraf

1. Vraag jezelf in stilte af: welke natuurramp vind ik lastig om uit te leggen aan een groep 8-er: vulkanisme, aardbeving of tsunami.
2. Deel in je groep van vier leerlingen welke natuurramp jij lastig vind. Kies er één uit. 

Tijdens het lezen

1. Klik op de hotspot en open het NOS-artikel over de natuurramp die jullie lastig vinden.
2. Lees in groepen van vier omstebeurt een alinea hardop voor. 
3. Markeer na elke voorgelezen alinea de oorzaak van de ramp en/of de gevolgen voor de mensen die er wonen.

Na

1. Stel aan het einde van het lezen van de tekst vier interviewvragen op: twee vragen voor een wetenschapper en twee vragen voor een inwoner. Minimaal één van de vragen is een meningsvraag. Te weinig informatie? Vraag aan docent of je info mag opzoeken.
2. Gedurende de les wordt het interview uitgespeeld voor de klas. De rollen worden door de docent verdeeld.

• Link aardbeving
• Link vulkanisme
  
• Link tsunami

H1: Aarde in beweging

PO1: demonstratie natuurrampen

• Mobiel in telefoontas
• Open LessonUp
• Pak papieren boek en Plenda erbij

H1: Aarde in beweging

PO1: demonstratie natuurrampen

Les 1

• Introductie PO1
• Goedgekeurd onderwerp, planning en taakverdeling per groep op Magister inleveren

Les 2 en 3

• Planning bijwerken
• Werken aan demonstratie

Les 4/5

• Demonstratie uitvoeren

H1: Aarde in beweging

PO1: demonstratie natuurrampen

Demonstraties geven

1. Demogroep start op
2. Tijdens wissel van demogroepen: invullen feedbackformulier, 1 formulier per groep
   
3. Feedbackformulieren worden ingenomen/ingeleverd bij docent
4. Demo wordt uitgevoerd
5. Wissel --> feedback invullen en inleveren
6. etc...

H1: Aarde in beweging

PO1: demonstratie natuurrampen

Van negatieve naar positieve feedback

Voorbeeld: 

• Negatief: "Je durft het publiek niet aan te kijken"
• Positief: "Kijk de volgende keer het publiek aan"
• Oftewel, beschrijf hoe het de volgende keer beter kan, niet wat er nu fout gaat

Oefenen:

1. Demonstratie was saai --> positief
2. Demonstratie was onduidelijk --> positief

H1: Aarde in beweging

§6: Tektoniek in Nederland

• Mobiel in telefoontas
• Open LessonUp
• Pak papieren boek en Plenda erbij

Benodigdheden:

- gekleurde blaadjes voor lagen

- klei voor sedimentgesteente

H1: Aarde in beweging

§6: Tektoniek in Nederland

Wat gaan we doen?

• Controle spullen en huiswerk
• Uitleg 1.6
  
• Maken
• Huiswerk

Leerdoelen

Als je klaar bent met deze paragraaf dan

• kun je een aantal argumenten noemen voor en een aantal argumenten tegen de gaswinning in Groningen.
• weet je dat in Nederland de gevolgen van platentektoniek klein zijn.
• begrijp je waarom er in Nederland toch aardbevingen voorkomen.

Waarom merken we in Nederland weinig van de gevolgen van platentektoniek (aardbevingen, vulkanen, tsunami's)?

H1: Aarde in beweging

§6: Tektoniek in Nederland

Uitleg

Nederland ligt ver van een plaatrand. Hierdoor zijn er geen vulkanen of tsunami's.

In Nederland komen er wel aardbevingen voor als gevolg van het winnen van aardgas.

H1: Aarde in beweging

§6: Tektoniek in Nederland

Uitleg

Hoe werkt het winnen van aardgas precies?

1. De druk daalt in de aardgashoudende laag
2. De laag wordt langzaam ingedrukt
3. Er ontstaan drukverschillen
4. Delen van de laag kunnen verzakken langs een breukvlak

H1: Aarde in beweging

§6: Tektoniek in Nederland

Uitleg

Gevolgen van aardgaswinning in Groningen:

• scheuren in gebouwen
• instortingsgevaar
• waardedaling van woningen

Kans op aardbevingen in Groningen verminderen door:

• gaswinning verminderen of stoppen
• lege gasvelden vullen met broeikasgas CO2

H1: Aarde in beweging

§6: Tektoniek in Nederland

Leerdoelen 1.6 herhaling

Als je klaar bent met deze paragraaf dan

• kun je een aantal argumenten noemen voor en een aantal argumenten tegen de gaswinning in Groningen.
  
• weet je dat in Nederland de gevolgen van platentektoniek klein zijn.
  
• begrijp je waarom er in Nederland toch aardbevingen voorkomen.

Begrippen

H1: Aarde in beweging

§6: Tektoniek in Nederland

Maken

Hoe?

• Zelfstandig of samenwerken in tweetallen op zachte toon of fluistertoon
  
• Kom je er (samen) niet uit? Lees eerst het LB nog eens door.
  
• Kom je er nog steeds niet uit? Steek je vinger op.

Wat?	Waar?
Lezen 1.6	Online
Maken 2-3-4-5	Online