4.1 De pruikentijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Van VOC naar pruiken

De tijd van Pruiken en Revoluties

1700-1800

Wat gaan we doen?

Terugblik naar het vorige hoofdstuk. Welke dingen spelen mee bij het komende hoofdstuk?

Opdracht

Overgang van de wetenschappelijke revolutie naar de Verlichting

Tekst

Oligarchie

Parlementaire monarchie

Absolutisme

De koning bepaald alles

De koning moet overleggen

Regering van een kleine groep

Frankrijk

Engeland

De Nederlanden

De winst van de VOC

Welke vorm van bestuur had de Republiek der Nederlanden?

1. Parlementaire monarchie
2. Absolutisme
3. Oligarchie
4. Democratie

Welke vorm van bestuur had Engeland?

1. Parlementaire monarchie
2. Absolutisme
3. Oligarchie
4. Democratie

Welke vorm van bestuur Frankrijk?

1. Parlementaire monarchie
2. Absolutisme
3. Oligarchie
4. Democratie

In welk jaar werd de VOC opgericht? Hiermee begint men vaak ook de Gouden Eeuw

1. 1600
2. 1601
3. 1602
4. 1603

Waardoor nam de welvaart en macht van de VOC af?

1. Het eigen succes zorgde voor concurrentie
2. Kosten gaan voor de opbrengsten
3. Oorlogen met Engeland
4. Geen idee

Tijd van Pruiken en Revoluties

1700 - 1800

Kenmerkende aspecten:

- de Verlichting

- slavernij en abolitionisme

- de Amerikaanse revolutie

- de Franse revolutie

De 18e eeuw

17e Eeuw

De Republiek in een Gouden eeuw

Koppositie in de handel. 

Grote sterke zeemacht

Rampjaar 1672

Wetenschappelijke Revolutie

18e Eeuw

De Republiek aan het vervallen. 

Bloei Frankrijk en Groot-Brittannie

Burgers steeds meer macht. 

Verlichting

Opdracht

Beelden om te onthouden.

Vorm een drietal

Leg de bron uit

- Wat zie je? 

- Waarom is het getekend? 

- Wat bedoeld de tekenaar hiermee? 

Wat gebeurt er op deze afbeelding?

Waar gaat deze afbeelding over?

Zet bovenstaande titels met de juiste gezichten bij de juiste stand.

De eerste stand

De tweede stand

De derde stand

Boeren

Adel

Geestelijken

§4.1: Standensamenleving

1e stand	Geestelijkheid	geen belasting betalen
2e stand	Adel	geen belasting betalen
3e stand	Boeren en burgers	* moesten belasting betalen * hadden geen voorrechten

Hoe ontstond een veranderings-idee?

• De wetenschappelijke revolutie 1650-1800 (H3!)

• Als gevolg van de wetenschappelijke revolutie (§3.5)
• Zelf nadenken, niet alles zomaar geloven (ratio gebruiken)

De Verlichting

De ideeën van de Verlichting

1. Mensen horen vrij te zijn en mensenrechten te hebben.
2. Meer macht voor het volk (meer democratie en een grondwet)
3. Scheiding van kerk, staat en rechtspraak
4. Het verstand is belangrijk en moet goed gebruikt worden door iedereen.

Verlicht denker of niet?

Bekijk onderstaande zinnen en bedenk of ze wel of niet van een Verlichte denker zouden zijn. (klik op het nummer voor het antwoord)

Waarom wel / niet?

'Emotie is het allerbelangrijkste in het menselijk bestaan'

'De koning zou zijn macht moeten delen met een parlement'

'Je moet wel nadenken over jouw geloof, maar de Kerk heeft altijd gelijk.'

'Niet iedereen is gelijk.'

1

2

3

4

De tijd van Pruiken en Revoluties

§4.1 B| De pruikentijd 

Lees verder vanaf 'De verlichting'. Welke verlichter had welk idee?

-> Vul in: het idee bij politiek OF geloof OF gelijkheid

Verlichter	Politiek	Geloof	Gelijkheid
Voltaire
John Locke
Charles Montesquieu
Diderot / d'Alembert
Jean-Jeaques Rousseau

Waar vind je alle informatie? -> §4.1

HAVO: Blz. 82-83

ATHENEUM: Blz. 93-94-95

De Verlichters en politiek I

Verlichters

• Een koning is er voor het volk
• Het volk mag een slechte koning afzetten
• De echte macht ligt bij het volk

Gevolg

• Tegen absolutisme
• Vóór democratie

De Verlichters en politiek II

John Locke (Eng. 1632-1704)

Het volk geeft de koning macht en zij mogen een slechte koning afzetten.

Charles de Montesquieu (Fr. 1689-1755)
Trias Politica, de scheiding der machten

Jean Jacques Rousseau (Fr. 1712-1778)

Volksvertegenwoordiging doet wat het volk wilt.

De Verlichters en het geloof

Verlichters

• God heeft de aarde gemaakt, maar grijpt niet in.
• Er is niet 1 waar geloof

Gevolg

• Vóór godsdienstvrijheid
• Tegen een grote invloed van de kerk

Voltaire. (Fr.1694-1778)

De Verlichters en gelijkheid

Verlichters

• Mensen zijn gelijk en vrij

Gevolg

• Tegen standenmaatschappij
• Tegen slavernij/slavenhandel (Abolitionisme)

Reactie koningen

Ideeën van de Verlichting verbieden

Of

Sommige ideeën overnemen, zolang de vorst alle macht houdt.

= Verlicht absolutisme

Wat is volgens jou de beste omschrijving van de Verlichting?

1. Er ging bij mensen een lichtje branden
2. Mensen begonnen weer zelf na te denken
3. De TL- verlichting werd uitgevonden
4. Huh? Wat is de verlichting?

Het volgende begrip past het best bij de Verlichting...

1. verstand
2. Renaissance
3. ontdekkingsreizen
4. Grieken

Verlichting is een gevolg van
...

1. wetenschappelijke revolutie
2. feodalisme
3. de Reformatie
4. plantagekoloniën

Bij Verlichting past het volgende begrip...

1. oorlog
2. gelijkheid
3. absolutisme
4. socialisme

Wat wordt er bedoeld met 'rationeel' in 'rationeel denken'?

1. Gebaseerd op emoties
2. Gebaseerd op rantsoenen
3. Gebaseerd op logica
4. Gebaseerd op het verstand