AN - afweer

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

 afweer

Doel van de les

1. Rol van huid en slijmvliezen bij afweer
2. Algemene en specifieke afweer

Afweer van het lichaam

Het menselijk lichaam kan op verschillende manieren reageren op het binnendringen van een lichaamsvreemde stof of ziekteverwekker :

- een directe afweer 

- een indirecte afweerreactie.

Directe  afweer

De directe afweerreactie treedt vrijwel direct op en kenmerkt zich door een ontstekingsreactie met pijn, warmte, roodheid en zwelling. 

Directe afweer

Eerste afweerlinie

Tweede afweerline

Eerste afweerlinie

• buitenste verhoornde laag opperhuid
• zweet- en talgklieren
• speeksel, traanvocht, slijm
• luchtwegen > trilharen/slijm
• maagzuur
• urinewegen: schoonspoelen
• vagina:  zure afscheiding
• bacterieflora 

Waar bevinden zich slijmvliezen?

1. Neus en mond
2. Urinewegen en vagina
3. Ogen
4. Oren

Welke organen zijn betrokken bij de eerste afweerlinie?

1. Witte bloedcellen
2. Maagsap en -zuur
3. Huid en slijmvliezen
4. Lymfeklieren

Tweede afweerlinie

Hierbij spelen bepaalde witte bloedcellen, de granulocyten, een belangrijke rol. De granulocyten proberen vreemde indringers, zoals bacteriën, door middel van fagocytose te vernietigen om zo de schade te beperken. Het weefsel reageert op die plaats met een ontsteking.

Wat zijn verschijnselen die je ziet bij een ontstekingsreactie?

zes verschijnselen ontstekingsreactie

• Roodheid
• Zwelling
• Warmte
• Pijn
• Pus
• Gestoorde functie 

Koorts

• remt groei ziekteverwekkers
• versnelt fagocytose
• stimuleert weefselherstel 

Wat is de functie van deze verschijnselen?

• Tweetallen 

Indirecte afweer

Deze vorm van afweer maakt het lichaam immuun voor die specifieke ziekteverwekker. Bij deze indirecte afweerreactie zijn andere witte bloedcellen betrokken, de lymfocyten uit het immunologisch systeem. Komen de lymfocyten in contact met ziekteverwekkers of vreemde eiwitten, dan reageren zij daarop door specifieke afweercellen te maken, antistoffen geheten. 

Immuniteit

Immuniteit wil zeggen dat je niet vatbaar oftewel immuun bent voor een infectieziekte. Dat kan alleen als er een voldoende mate van afweer is gevormd tegen de ziekteverwekker. De immuniteit is op verschillende manieren te verkrijgen. 

Opdracht

• Maak een mindmap waarin de volgende termen uitgewerkt worden: B-lymfocyten, antistoffen, geheugen-B-lymfocyten, humorale immuniteit, T-lymfocyten, cellulaire immuniteit, T-geheugencellen, T-helpercellen

Vaccinatie

Doel is om zo bepaalde infecties onder de bevolking te voorkomen en verspreiding van die ziekten af te laten nemen.

Falende afweer

leukopenie

agranulocytose.

immunodeficiëntie

                                                       

                       Zoek op wat bovenstaande begrippen betekenen

Wat zijn antigenen?

1. Afweercellen
2. Stoffen die aan de ziekteverwekker zitten
3. Stoffen die aan de afweercellen kleven
4. Ziekteverwekkers

Lymfocyten

B-Lymfocyten: bloedstamcellen  in rode beenmerg

T-lymfocyten: stamcellen van de zwezerik

B-lymfocyt

• Nieuw antigeen gedetecteerd? Intensief vermeerderen 
• geheugen-B-lymfocyten: onthouden de ziekteverwekker > volgende keer snel vermenigvuldigen

Antistoffen

Antistoffen (immunoglobulinen): richten zich tegen 1 soort ziekteverwekker

Op 2 manieren maken ze ziekteverwekkers onschadelijk:

1. blokkeren ziekteverwekkers
2. samenklonteren

T-lymfocyten

• cellulaire immuniteit: maken zelf cellen dood
•  1 type ziekteverwekker
• T-geheugencellen
• T-helpercellen: stimuleren en ondersteunen werking T- en B(!)-lymfocyten