Thema 4 Planten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Bas 1 Bouw, groei en ontwikkeling van planten

Leerdoelen:

• Algemene bouw van plantendelen kennen
• bouw van worteltop kennen en verschillende delen kunnen beschrijven
• Functie van plastiden kennen

Opperhuid en waslaagje: beschermen tegen waterverlies en infecties

Onderkant blad: huidmondjes: aanvoer van CO₂ en afvoer van O₂

Transportvaten in wortels, stengels en bladeren transporteren water met opgeloste stoffen

Houtige stengel: houtvaten in jaarringen, bastvaten eromheen

Kruidachtige stengels: hout- en bastvaten in vaatbundels

Vulweefsel zorgt voor fotosynthese, opslag en stevigheid

Vaatbundels

Practicum 2

Blz 318.

Zoek in het preparaat van de worteltop de drie onderdelen, maak hiervan een schematische tekening.

Maak vervolgens een detailtekening uit elke zone.

Wat is cambium?

1. Een periode in de evolutie
2. Een cirkelvormige laag in bladeren
3. Een cirkelvormige laag in wortels

Hoe groeit Cambium?
1. naar binnen; 2. naar buiten; 3. naar opzij

1. alleen 1 is juist
2. alleen 2 is juist
3. alleen 3 is juist
4. alle drie zijn juist

Wat houdt een jaarring in?

1. licht voorjaarshout + donker zomerhout
2. donker voorjaarshout + licht herfsthout
3. licht voorjaarshout + donker herfsthout
4. donker zomerhout + licht herfsthout

Water wordt vervoerd door

1. alle leeftijden houtkanalen
2. jonge houtkanalen
3. oude houtkanalen

Mergstralen worden veroorzaakt door en zorgen voor

1. scheuren in hout; stevigheid
2. diktegroei; stevigheid
3. diktegroei; watertransport
4. scheuren in hout; watertransport

Bij het verwijderen van kurk wordt verwijderd:
1. kurk; 2. bast; 3. kurkcambium

1. alleen 1
2. alleen 2
3. alleen 3
4. alle drie

Vraag 1-1

Vraag 1-2

Vraag 2-1

Vraag 2-2

Vraag 7

Bas 2 Transport in planten

Leerdoelen:

• verschil in transportfunctie tussen hout- en bastvaten kennen
• oorzaken kunnen noemen waardoor wateropname plaats kan vinden
• het verband kunnen uitleggen tussen verdamping en openstaan van huidmondjes

https:

olo.utwente.nl

www.bioplek.org

https:

Opname van water en mineralen

• Actieve opname van mineralen van buiten naar binnen door endodermiscelmembraan heen
• hierdoor via osmose water opgenomen
• water met mineralen gaat via celwand: volledig permeabel 
• kurkbandjes in endodermis voorkómen teruggaan van water
• water moet daarom omhoog: worteldruk
• houtvaten zorgen voor transport van water en mineralen

Waterpotentiaal

• optelling van osmotische potentiaal en (turgor)drukpotentiaal
• waterpotentiaal van zuiver water 0 MPa
• door stoffen oplossen wordt osmotische potentiaal negatief
• door osmose wordt de drukpotentiaal positief
• is van belang bij wateropname door wortels

stijgende sapstroom

voornamelijk het gevolg van verdamping en capillaire werking

verschil in waterpotentiaal ook van belang bij watertransport

door verdamping

huidmondjes

huidmondjes

Bevatten sluitcellen met chloroplasten

turgor bepaalt grootte opening

zorgen voor gaswisseling

In de sluitcellen bevinden zich chloroplasten. Hierdoor wordt hier glucose gevormd, wat bij verbranding energie oplevert om kalium op te nemen. Hierdoor neemt de osmotische waarde toe en wordt water in de sluitcellen opgenomen. Hierdoor gaan vervolgens de huidmondjes open.

Bas 3 assimilatie en dissimilatie

Leerdoelen:

• het gevolg van openen en sluiten huidmondjes kunnen uitleggen
• grafieken van intensiteit fotosynthese leren gebruiken
• kunnen uitleggen wat er gebeurt met gevormde glucose

Bij planten gaswisseling door huidmondjes, overdag open, 's nachts dicht.

Door huidmondjes meeste water weg door verdamping; Vooral bij warme, droge of winderige omstandigheden.

Teveel verloren: huidmondjes gaan dicht, daardoor ook minder assimilatie

Video gaswisseling bij planten: gaswisseling via kurkporie

video intensiteit: bepalen van intensiteit van fotosynthese: 

In licht: zuurstofafgifte of koolstofdioxide opname maat voor assimilatie

In donker: zuurstof opname of  afgifte koolstofdioxide maat voor dissimilatie

Beperkende factor bepalen: toename levert hogere intensiteit

Compensatiepunt bepalen: assimilatie=dissimilatie

P: dissimilatie; constant gedurende dag en nacht; hier: 200 ml zuurstof per uur opgenomen

Q: compensatiepunt

R: 250 ml zuurstof/u afgegeven: -200 ml + 450 ml

Opslag assimilatieproducten

Gevormde glucose omgezet in andere koolhydraten, vetten en eiwitten

Eerste omzetting: glucose naar zetmeel: glucose is oplosbaar in water en zodoende invloed op osmose

's Nachts zetmeel naar sacharose en via bastvaten transport

Na transport: opslag of gedissimileerd

Bas 4 Voortplanting

Leerdoelen:

• geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting in planten kunnen uitleggen

levenscyclus van de plant

één stuifmeelkorrel bevrucht één eicel

Mitose

Meiose

(geslachtelijke voortplanting)

(ongeslachtelijke voortplanting)

Bij planten komt zowel geslachtelijke als ongeslachtelijke voortplanting voor.

Bij ongeslachtelijke voortplanting groeit een deel van een plant uit tot een nieuwe plant.

Bij ongeslachtelijke voortplanting zijn er géén twee ouderplanten nodig.

Ongeslachtelijke voortplanting kan op verschillende manieren plaatsvinden.

Bij planten komt zowel geslachtelijke als ongeslachtelijke voortplanting voor.

Bij ongeslachtelijke voortplanting groeit een deel van een plant uit tot een nieuwe plant.

Bij ongeslachtelijke voortplanting zijn er géén twee ouderplanten nodig.

Ongeslachtelijke voortplanting kan op verschillende manieren plaatsvinden.

Deling

Stekken

Knollen

Bollen

Uitlopers en wortelstokken

Bas 5 Reageren op de omgeving

Leerdoelen:

• kunnen uitleggen dat planten ook reageren op hun omgeving
• de verschillende vormen van reacties van planten kunnen uitleggen

Planten reageren op hun omgeving door groei en ontwikkeling aan te passen, of met afweermechanismen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van hormonen.

Auxine bevordert lengtegroei door celstrekking.

Licht remt auxineproductie, daardoor meer celstrekking aan schaduwzijde: fototropie: slengel groeit naar licht.

Invloed van zwaartekracht op richting groei: geotropie

Andere plantenhormonen

Ethyleen stimuleert rijping van fruit, hormoon dat door fruit zelf afgegeven wordt.

Hierdoor enzymen gemaakt, oa pectinase, waardoor pectine afgebroken wordt en fruit zacht wordt.

Vorming van bloemen onder invloed van een hormoon. Bepalend: nachtlengte (kort of lang)

Bescherming tegen vraat

Drie typen:

1. mechanische afweer: haren, stekels, etc
2. chemische afweer: cafeïne, nicotine
3. indirecte afweer: de natuurlijke vijand wordt gelokt

Bescherming tegen waterverlies

1. huidmondjes sluiten
2. dikke cuticula, verzonken huidmondjes, haren
3. chemische aanpassingen in stofwisseling

1. huidmondjes sluiten
2. dikke cuticula, verzonken huidmondjes, haren
3. chemische aanpassingen in stofwisseling