V5 T4 B1: De bouw en functie van DNA

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 4 DNA

B1 

Bouw en functie van DNA 

Leerdoelen B1

• Je kunt de bouw en functie van DNA beschrijven
• Je kent verschillende typen DNA 
• Je weet het verschil tussen coderend DNA en niet-coderend DNA

• DNA
  
• genoom
  
• kernDNA
  
• mtDNA
  
• plasmiden
  
• nucleinezuur
  
• nucleotide
  
• desoxyribose
  
• Adenine (A)
  
• Thymine (T)
  
• Cytosine (C)

• Guanine (G)
  
• enkelstrengs DNA
  
• basenparing
  
• basenpaar
  
• dubbelstrengs DNA
  
• helixstructuur
  
• sequentie
  
• gen
  
• niet-coderend DNA
  
• repetitief DNA

Begrippen B1 De bouw en functie van DNA

Genoom - 

al het DNA in de cel

Prokaryoot = cel zonder kern, bijvoorbeeld een bacterie

Bij een prokaryoot ligt het DNA in het cytoplasma als een cirkel (circulair DNA). 

Daarnaast bevat een bacterie vaak ook korte stukjes circulair DNA (plasmide). 

Genoom - al het DNA in de cel (2)

Eukaryoot - cel met een kern bijvoorbeeld plant, dier, schimmel

Genoom dierlijke cel:

- kernDNA (Vrijwel alle genen (99.5%)

- mitochondriaal DNA (mtDNA)

Genoom plantaardige cel:

- kernDNA

- mitochondriaalDNA (mtDNA)

- DNA in bladgroenkorrels

DNA - DesoxyriboNucleicAcid - Desoxyribonucleïnezuur

DNA is opgebouwd uit 4 verschillende bouwstenen (nucleotide): A,C,T,G

Elk nucleotide is opgebouwd uit

drie onderdelen:

1. fosfaatgroep

2. desoxyribose (suiker)

3. stikstofbase 

https:

Bouw van DNA

Koolstofatomen tellen:

5'  en 3' 

RNA is net iets anders

DNA structuur

enkelstrengs DNA

dubbelstrengs DNA

Complementaire basen

DNA-sequentie

• Een DNA-molecuul past in een celkern door de compacte vorm, het is rond histonen gewikkeld. 

• Een aantal histonen met DNA eromheen = nucleosoom. De volgorde waarin nucleotiden in een DNA-molecuul zijn gerangschikt: de sequentie

Niet-coderend DNA

• Mens: ongeveer 98,5% van genoom bestaat uit niet-coderend DNA. 
• ~ 8% Zijn virussen
• Dit DNA heeft een regulerende functie
• een deel bestaat uit repetitief DNA (herhalingen van korte nucleotidesequenties)

Wat staat er in je binas

Even oefenen...

https:

Wat is de bouwsteen van DNA?

1. allel
2. gen
3. nucleotide
4. eiwit

Genen bevatten informatie voor het maken van

1. DNA
2. RNA
3. eiwitten
4. alle drie

Wat is de juiste volgorde van groot naar klein?

1. chromosoom , gen, nucleotide, base
2. chromosoom, gen, base, nucleotide
3. gen, chromosoom, nucleotide, base
4. gen, chromosoom, nucleotide, base

Wat betekent 'complementair'?

Welk kenmerk van ons erfelijk materiaal is niet universeel bij levende organismen?

1. De aaneenschakeling van desoxyribose en fosfaat
2. De aanwezigheid van 4 basen: A, C, T en G
3. De aanwezigheid van twee complementaire strengen
4. De sequentie van de nucleotiden

Hoeveel procent van ons DNA bestaat uit genen?

1. 0-5%
2. 10-50%
3. 5-10%
4. 50-80%

Hoeveel procent van onze genen ligt op het kernDNA?

1. 100%
2. meer dan 99,5%
3. 95-99%
4. 80-90%

Wat betekent het begrip 'sequentie'

1. de volgorde van nucleotiden
2. de volgorde van nucleosomen
3. de volgorde van N-basen
4. de volgorde van genen

niet coderend-DNA heeft

1. geen functie
2. een regulerende functie
3. verslaving tot gevolg
4. een coderende functie

Welke vormen van DNA zijn er

1. kern DNA
2. mitochondriaal DNA
3. chloroplast DNA
4. alle drie

Alle kinderen uit één gezin hebben hetzelfde DNA?

1. Ja
2. Nee

Wat is juist?

1. 1 celkern 2 genen
2. 1 cel 2 chromosomen
3. 3 DNA 4 gen
4. 3 Chromosomen 4 DNA

Hebben plantencellen ook DNA?

1. Ja
2. Nee

Stelling 1: Je krijgt alleen DNA van je vader of alleen DNA van je moeder
Stelling 2: Niet iedere cel met celkern heeft DNA

1. Stelling 1 is correct, stelling 2 is incorrect
2. Stelling 1 en stelling 2 zijn correct
3. Stelling 1 is incorrect, stelling 2 is correct
4. Stelling 1 en stelling 2 zijn incorrect

In DNA vormen de basen A, G, C en T vaste paren.
Welke paren zijn dat?

1. A - G en T - C
2. A - T en G - C

Op internet staan veel plaatjes van DNA. Heeft de tekenaar van dit plaatje de basen goed getekend?

1. Ja
2. Nee

Aan de slag

Maak 1 t/m 5

Extra uitlegvideo

Wanneer je nog een andere uitleg wilt over de bouw en de functie van het DNA...

Kies uit YourBiology, NGbiologie of Ruud Lekkerkerk