jagers worden boer 1.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Jagers worden boeren

1.2 & 1.3

Programma

• terugblikken (5 min)
• uitleg 1.2 / 1.3 (10 min)
• oefenquiz (10 min)
• afsluiten (5 min)

Lesdoelen

aan het eind van deze les:

• weet je hoe de landbouw ontstond
• weet je hoe mensen leefden in de landbouwsamenleving

Nomaden
hebben geen:

1. Dieren
2. Kinderen
3. Vaste woonplaats
4. tenten

Wat betekent een "middel van bestaan"?

1. Een manier van leven.
2. Een manier om aan voedsel te komen.
3. Iets om je middel doen.
4. Een middel om langer te leven.

Middelen van bestaan zijn manieren om in leven te blijven.
Welke middelen van bestaan had de eerste mensen?

1. Wilde dieren en verzamelen.
2. Jagers en boeren
3. Jagers en verzamelen.
4. Boeren en verzamelaars.

Wat is geen bron uit de prehistorie?

1. Een pot
2. Een punt van een jachtpijl
3. Een beschreven steen met tekeningenschrift
4. Een stenen bijl

Landbouwrevolutie

• Revolutie betekent grote en belangrijke verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Jaartelling

• Handig om de tijd     te ordenen.

• Belangrijke gebeurtenis als   beginpunt.

• Verschillende jaartellingen.

Christelijke jaartelling

• Begint bij het jaar 1 (let op: het jaar 0 bestaat niet!)

• Geboorte van Christus

• Meest gebruikte jaartelling

• Maar...de geschiedenis begint natuurlijk niet pas bij het jaar 1!

Gevolgen van de landbouwrevolutie

• Mensen stoppen te leven als nomaden

• Er ontstaan steden: landbouwsamenleving

• Mensen krijgen meer bezittingen

• Er ontstaat meer ongelijkheid: de één heeft meer bezittingen dan een ander.

Dood en begraven

Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in hiernamaals leven na de dood

Deze vondsten geven inzicht in de cultuur van deze boeren.

Natuurgodsdienst

Mannetje van Willemstad (4500 v. Chr.)

Kunst of godenverering?

• Natuurverschijnselen werden toegeschreven aan goden.
• Verklaring voor vervelende of enge gebeurtenissen.
• Offeren om goden tevreden te stellen.

Kleine verschillen tussen jager-verzamelaars

➡ waarom zo weinig verschil?

✔ Weinig bezittingen

✔ Erg afhankelijk van de groep

✔ Verschil in aanzien (waardering) was niet zo groot

✔ Een hoofdman had weinig macht over de groep

Boeren

Grote verschillen

• De verandering van het leven als jager-verzamelaars naar het leven als boeren was groot!
  
• Je had rijke en arme boeren in een landbouwsamenleving.
  
• Er kwam ongelijkheid in bezit, aanzien en macht.
  
• Deze sociale verschillen leidde soms tot jaloezie en ruzie.