VWO5 H2 par. 8

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

VWO 5 - Hoofdstuk 2

Aarde - Endogene en exogene processen

Paragraaf 8

De vorming en afbraak van gebergten

Leerdoel par. 2.8

• Je weet welke soorten gebergten er zijn en hoe ze ontstaan.

Het uiterlijk van de aarde wordt bepaald door ...

endogene processen

en 

exogene processen

Oud gebergte

Jong gebergte

Afgeronde toppen

Smalle, diepe dalen

Spitse toppen

Brede, ondiepe dalen

Veel reliëf

Weinig reliëf

Endogene processen

Endogene processen worden aangedreven door…

de energie uit de aardkern 

▼

convectiestromen in de mantel

▼

platentektoniek

▼

gebergtevorming, vulkanisme, etc.

Gebergten bij plaatgrenzen

Waar de aardkorst onder druk komt te staan, vindt gebergtevorming plaats.

>> bij convergerende plaatranden 

Door de botsing tussen de Nazca-plaat en de Zuid-Amerikaanse plaat is een enorm gebergte  gevormd. 

Gebergten bij plaatgrenzen

Hoe heet het gebergte op de breuklijn van de Nazcaplaat en de Zuid-Amerikaanse plaat?

1. Atlasgebergte
2. Rocky Mountains
3. Appalachen
4. Andesgebergte

fase 1

fase 2

Onderstaande processen dragen bij aan de vorming van gebergten.

Wat is de juiste volgorde?

1. Vorming van sedimentgesteente

2. Subductie

3. Vulkanisme

4. Plooiing van gesteentelagen

5. Aanvoer van sediment

1

2

3

4

5

Vorming van sedimentgesteente

Subductie

Vulkanisme

Plooiing van gesteentelagen

Aanvoer van sediment

Overgang fase 1 naar 2: het breken van de aardkorstplaat waardoor de oceanische korst kan gaan wegduiken onder de continentale korst

De oceanische korst wordt telkens gerecycled

Oudste delen aardkorst vind je in het midden van de continentale platen, de zogenaamde SCHILDEN

Exogene processen

Exogene processen worden aangedreven door…

de zon 

▼

processen in de atmosfeer

▼

hydrologische kringloop

▼

verwering, erosie, etc

Welke 2 exogene processen worden (vooral) aangedreven door de hydrologische kringloop?

1. Verwering
2. Erosie
3. Opheffing
4. Sedimentatie

Oud of jong?

Hooggebergten met veel reliëf veranderen in middelgebergten en heuvelland

Dit gebeurt dankzij exogene processen.

Bij welke foto horen welke kenmerken?

Exogeen

Endogeen

Verwering

Aardbevingen

Sedimentatie

Vulkanisme

Breukvorming

Plooiing van gesteente

Opheffing

Erosie

Geologische tijdbalk

Drie fases van gebergtevorming

(=orogenese)

"Jonge" gebergtes zoals de Andes en de Alpen zijn gevormd in de laatste gebergtevormingsperiode (laatste 65 miljoen jaar, Alpiene plooiingsfase)

"Middelste" fase > o.a. Ardennen, ong. 290 miljoen jaar oud = Hercynische plooiingsfase

"Oude" gebergtes zoals het Schots Hoogland zijn gevormd in de oudste gebergtevormingsperiode (zo'n 440 miljoen jaar geleden, Caledonische plooiingsfase)

Toch nog grote hoogteverschillen? (Hier Scandinavisch Hoogland)  Ja, maar dat is door erosie (exogeen dus)

 door gletsjers

In welke plooiingsfase is dit gebergte waarschijnlijk gevormd?

1. Alpiene fase
2. Hercynische fase
3. Caledonische fase
4. Metamorfe fase