H1.3 Arbeiders gaan samenwerken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 2

Deze les....

• Nakijken gemaakte opdrachten 1.3 (1 t/m 6)
• Uitleg video 'vakbonden' en 'socialisme'
• Opschrijven huiswerk volgende les
  

Opdracht 1

a.

Welke groep mensen staat op dit schilderij?

A Arbeiders.

B Gegoede burgers.

C Mensen uit de middenklasse.

• A Arbeiders.

Opdracht 1

b.

Bedenk waarom deze groep mensen graag kiesrecht wil.

• Ze willen invloed hebben op wie er in het bestuur komt zodat er iets zal veranderen aan hun slechte werk- en leefomstandigheden van de arbeiders.
• Dan kunnen ze op mensen stemmen die iets voor hen willen doen (via wetten).

Opdracht 2a

Vul de zinnen aan.

– De bron past bij het begrip .....

• liefdadigheid

– De vrouw hoort bij de rijkste groep in de samenleving: ....

• de gegoede burgerij (rijkere mensen)

Opdracht 2b

Van wie kregen armen, ouderen en zieken nog meer hulp?

1. van familie
2. de Kerk

Opdracht 2c

Om welke reden kregen arme mensen nauwelijks hulp van de liberale regering? Maak de zinnen kloppend.

Liberalen vonden dat de regering niets / zo min mogelijk moest doen. Daardoor kregen arme mensen geen / weinig hulp van de regering.

• Liberalen vonden dat de regering zo min mogelijk moest doen. Daardoor kregen arme mensen weinig hulp van de regering.

Opdracht 3a

Wat is een vakbond?

• Een vereniging van arbeiders die de lonen en arbeidsomstandigheden van zijn leden wil verbeteren.

Opdracht 3b

Om welke reden durfden arbeiders niet alleen te protesteren, maar wel samen?

– Als je als enige van een fabriek staakte, 

• werd je ontslagen door de fabriekseigenaar.

– Als alle arbeiders van een fabriek staakten, 

• kon een fabriekseigenaar ze moeilijk allemaal ontslaan en moest hij wel toegeven aan de arbeiders.

Opdracht 3c

Om welke reden wilden fabriekseigenaren dat vakbonden verboden zouden worden?

A Vakbonden konden wetten maken die in het hele land golden en die alle fabriekseigenaren moesten uitvoeren.

B Vakbonden maakten arbeiders machtiger en konden betere

werkomstandigheden afdwingen.

C Vakbonden verbeterden de situatie van arbeiders door geld in te zamelen en aan liefdadigheid te doen.

Opdracht 3c

Om welke reden wilden fabriekseigenaren dat vakbonden verboden zouden worden?

A Vakbonden konden wetten maken die in het hele land golden en die alle fabriekseigenaren moesten uitvoeren.

B Vakbonden maakten arbeiders machtiger en konden betere

werkomstandigheden afdwingen.

C Vakbonden verbeterden de situatie van arbeiders door geld in te zamelen en aan liefdadigheid te doen.

Opdracht 3d

De vakbonden konden niet alle problemen van de arbeiders oplossen. Hoe kwam

dat? Twee antwoorden zijn goed.

A De arbeiders waren nooit tevreden en wilden een steeds hoger loon.

B De vakbonden konden geen wetten maken die voor alle fabrieken golden.

C De vakbonden kregen heel weinig steun: er werden weinig arbeiders lid.

D Het maakte fabriekseigenaren weinig uit als er gestaakt werd.

E Vakbonden konden bijvoorbeeld niet voor betere woonomstandigheden

zorgen.

De juiste antwoorden zijn:

• B en E

Opdracht 4a

Gebruik de leertekst ‘Het liberalisme’ in paragraaf 2. Wie mochten er rond 1900 stemmen?

A Alle volwassen mannen.

B Alle volwassenen.

C Rijke volwassen mannen.

D Rijke volwassenen.

• C Rijke volwassen mannen

Opdracht 4b

Maak de zinnen kloppend.

In de 19e eeuw bestond de regering vooral uit liberalen / socialisten. Daardoor deed de regering veel / weinig om de situatie van de arbeiders te verbeteren. Daarom wilden de liberalen / socialisten dat er algemeen kiesrecht zou komen. Als alle mannen zouden mogen stemmen, zouden er veel meer liberalen / socialisten in het bestuur van het land komen.

• In de 19e eeuw bestond de regering vooral uit liberalen. Daardoor deed de regering weinig om de situatie van de arbeiders te verbeteren. Daarom wilden de socialisten dat er algemeen kiesrecht zou komen. Als alle mannen zouden mogen stemmen, zouden er veel meer socialisten in het bestuur van het land komen.

Opdracht 4c

Om welke reden richtten arbeiders een eigen politieke partij op?

A Dan konden ze invloed uitoefenen op besluiten van de regering.

B Dan konden ze zorgen voor meer liefdadigheid van de kerk of rijken voor de arbeiders.

C Omdat de vakbonden geen enkel succes behaald hadden; er moest iets anders gebeuren.

D Omdat ze op die manier beter konden onderhandelen met de fabriekseigenaren.

• A Dan konden ze invloed uitoefenen op besluiten van de regering.

Opdracht 4d

Welke politieke verandering wilden de socialisten?

• Ze wilden dat arbeiders invloed kregen in het bestuur van Nederland. 
• Zij wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.

Opdracht 5a

Welke kenmerken horen bij het socialisme en welke bij het liberalisme?

Opdracht 5b

Socialisten wilden meer gelijkheid. Wat bedoelden ze daarmee? Twee antwoorden zijn goed.

A Ze wilden dat alle burgers evenveel macht hadden.

B Ze wilden dat het verschil tussen arm en rijk kleiner werd.

C Ze wilden dat iedereen aan liefdadigheid kon doen.

D Ze wilden dat iedereen een fabriek kon beginnen.

E Ze wilden wetten die fabrieksarbeid zouden verbieden.

• A en B zijn goed.

Opdracht 5c

Welke sociale verandering wilden de socialisten?

• De socialisten wilden het verschil tussen rijk en arm kleiner maken.

Opdracht 6a

Iemand zegt over jou: ‘Je bent echt sociaal.’ Wat wordt daarmee bedoeld?

• Dan ben je iemand die rekening houdt met anderen. 
• Je kunt makkelijk/ goed met andere mensen omgaan.

Opdracht 6b

Wat vind jij: past het woord ‘sociaal’ bij de ideeën van de socialisten?

Bijvoorbeeld: 

• Ja, want de socialisten wilden dat de regering rekening ging houden met alle mensen in de samenleving, ook met de arbeiders.

Huiswerk

H1.3. Arbeiders gaan samenwerken  

lezen: Sociale wetten (blz. 40 t/m 42)

Maken: 

Opdrachten. 7 t/m 11 (in je werkboek)

Opdracht 12 (maak je online)

Wat gaan we doen?

1. geen tekst markers of scharen op tafel

2. filmpje over de afschaffing kinderarbeid.

3. Antwoorden controleren (hwk-opdrachten).

4. Leerdoelen opschrijven in je schrift.

5. Programma voor komende les(sen).

Opdracht 7

Maak de zinnen kloppend.

In 1874 voerde de regering de eerste sociale wet in: de Ongevallenwet / het Kinderwetje van Van Houten. Er zaten toen vooral liberalen / socialisten in de regering. Dat is opvallend, want zij kwamen tot dan toe alleen op voor de belangen van de arbeiders / fabriekseigenaren.

• In 1874 voerde de regering de eerste sociale wet in: het Kinderwetje van Van Houten. Er zaten toen vooral liberalen in de regering. Dat is opvallend, want zij kwamen tot dan toe alleen op voor de belangen van de fabriekseigenaren.

Samuel van Houten 

Opdracht 8

Gebruik bron 5.

Bij welke politieke partij hoort de schrijver van deze bron? Leg je antwoord uit.

De schrijver is een liberaal / socialist, want ..............

• De schrijver is een liberaal, want hij wil geen nieuwe wetten om kinderen te beschermen.

Opdracht 9

Wat betekenden de volgende sociale wetten voor de arbeiders? Maak de juiste combinaties.

Opdracht 10a

Maak de zinnen kloppend.

– In 1874 kwam er een gedeeltelijk / volledig verbod op arbeid van kinderen tot 12 jaar.

• In 1874 kwam er een gedeeltelijk verbod op arbeid van kinderen tot 12 jaar.

– In 1901 besloot men tot de Kinderwet van Van Houten / Leerplichtwet, waardoor kinderen niet meer mochten werken.

• In 1901 besloot men tot de Leerplichtwet, waardoor kinderen niet meer mochten werken.

Opdracht 10b

Gebruik je antwoord bij vraag a. Wat voor soort verandering was de afschaffing van kinderarbeid? Leg je antwoord telkens uit.

– Het afschaffen van kinderarbeid was een langzame / snelle verandering, want ...

• Het afschaffen van kinderarbeid was een langzame verandering, want het duurde meer dan 25 jaar.

Opdracht 10b

Het was een grote / kleine verandering, want ......

• Het was een grote verandering, want kinderen gingen voortaan naar school en kregen veel meer mogelijkheden en bleven gezonder.

Opdracht 10c

Bedenk een reden waarom een arbeidersgezin misschien niet blij was met de Leerplichtwet.

• Arbeidersgezinnen hadden vaak het geld van alle gezinsleden nodig om te kunnen leven. Als de kinderen naar school moesten, had het gezin minder geld.

Opdracht 11

Rond 1900 waren er al heel wat sociale wetten ingevoerd.

Hadden de socialisten daarmee hun belangrijkste doel bereikt? Leg je antwoord uit.

Ja / Nee, want ...........

• Ja, want het belangrijkste doel van de socialisten was de invoering van algemeen kiesrecht en dat was er nog niet.

Leerdoel

Je kunt beschrijven wat verschillende groepen deden om de arbeiders en armen te helpen.

Arbeiders (onderling) en gegoede burgers deden aan liefdadigheid om mensen aan eten en kleding te helpen. Arme mensen konden hulp krijgen van familie en van allerlei organisaties die kerken en rijke mensen oprichtten (= liefdadigheid).

Opdracht 12a

Het socialisme - Leerdoel

Je kunt uitleggen wat socialisten wilden veranderen aan de samenleving en hoe ze dat wilden doen.

De socialisten wilden de woon- en werkomstandigheden verbeteren en vonden dat geld en bezit eerlijker verdeeld moest worden. Om dat te bereiken wilden de socialisten invoering van algemeen kiesrecht. Daarna zouden er wetten gemaakt kunnen worden om arbeiders te beschermen tegen de machtige fabriekseigenaren en hun omstandigheden te verbeteren.

Opdracht 12b

Sociale wetten - Leerdoel

Je kunt met een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is.

Sociale wetten werden ingevoerd om mensen te beschermen tegen de gevolgen van ziekte, armoede of ouderdom (= sociale wet). Door sociale wetten werden rond 1900 de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beter.

Opdracht 12c

Pak je planagenda en schrijf op:

H1.4| Meer mensen krijgen inspraak.

- Een nieuwe grondwet (blz. 45)

maken opdrachten 1 t/m 5

Ga aan de slag