Opbouw van een tekst

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

De opbouw van een tekst

Doel 

Je herkent de opbouw (structuur) van een tekst en je vindt snel je weg in een tekst.

Indeling teksten

(Titel)

Inleiding 

Middenstuk

Slot

Titel: haar

Inleiding: hoofd

Kern: lijf

Slot: benen / voeten

Doel van de titel?

Titel

De titel verraadt al veel.

Het trekt de aandacht; ga je de tekst lezen of niet?

De titel noemt vaak al het onderwerp.

Opbouw

Titel: trekt de aandacht

Inleiding: onderwerp wordt duidelijk: introductie/voorbeeld

Middenstuk: verschillende kanten van het onderwerp worden besproken.

Slot: samenvatting, conclusie, verwijzing naar begin tekst. 

Inleiding

-introductie van het onderwerp. 

-de schrijver trekt de aandacht met een voorbeeld of anekdote.

Inleiding

Een schrijver kan een tekst op meerdere manieren inleiden:

• Beschrijven van de aanleiding --> de schrijver beschrijft een gebeurtenis die aanleiding was om de tekst te schrijven
• Vragen stellen --> de schrijver stelt vragen die hij in de tekst gaat beantwoorden
• Situatieschets --> de schrijver beschrijft een situatie die voor de lezer herkenbaar of interessant is
• Omschrijving van een probleem --> de schrijver beschrijft een probleem dat in de tekst centraal staat.
• Combinatie van bovenstaande elementen

Hoe krijg je de aandacht? 

Middenstuk

Verschillende kanten 

van het onderwerp. Vaak meerdere alinea's 

en ook tussenkopjes (deelonderwerpen)

Indeling tekst: middenstuk

• De verschillende kanten van een onderwerp komen aan de orde
• Dit gebeurt met behulp van deelonderwerpen
• Bijvoorbeeld: een tekst over phishing
• Deelonderwerpen kunnen dan zijn: gevaarlijke e-mails, criminaliteit, financiële schade, aangifte doen bij de politie, etc.

Slot

Laatste alinea in de tekst 

Belangrijkste wordt nog eens herhaald of er komt een conclusie. 

Dus: 

1. samenvatting

2. conclusie 

- Soms een terugverwijzing naar het voorbeeld of de anekdote uit het begin van de tekst.

Slot vervolg

• Activeren --> de schrijver wil dat een lezer iets gaat doen, bijvoorbeeld een product kopen
• Advies --> de schrijver geeft de lezer advies
• Oplossing --> de schrijver geeft een oplossing voor het probleem dat in de tekst is beschreven

Let op signaalwoorden in het slot: dus, al met al 

Hoe is een goede tekst opgebouwd?

1. Inleiding en middenstuk
2. Inleiding, middenstuk en slot
3. Middenstuk en slot
4. Inleiding en slot

Wat is waar?

1. In de inleiding staat de conclusie
2. In de inleiding geef je aan waar het over gaat
3. De inleiding begint altijd met een vraag

Wat staat er in het slot

1. conclusie
2. uitleg
3. onderwerp

Wat is de juiste volgorde van een tekstindeling?

1. Inleiding, middenstuk met tussenkopjes, slot
2. Inleiding, slot, middenstuk
3. Inleiding, middenstuk met eventueel tussenkopjes, slot
4. Titel, inleiding, middenstuk met eventueel tussenkopjes, slot

In welk deel van de tekst maak je kennis met het onderwerp?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

Wat is de hoofdgedachte?

1. Kernzin
2. Een alinea
3. De informatie
4. De belangrijkste informatie over het onderwerp.

Waar vind je de hoofdgedachte?

1. Inleiding
2. Slot
3. Inleiding of slot
4. Middenstuk

Wat is het doel van de grafieken 1 en 2 uit tekst 2?

1. Activeren
2. Informeren
3. Amuseren
4. Overtuigen

Waarom is het nodig om kritisch te lezen?

1. Informeren
2. Beoordelen of informatie klopt.
3. Lezer te beïnvloeden
4. Lezer activeren

De trein was vertraagd. ..... kwam de leerling te laat op school.

1. En
2. Toch
3. want
4. Hierdoor

Het regende hard, ........ dat de straat is ondergelopen.

1. omdat
2. echter
3. met als gevolg
4. waardoor

Dit is een app ........ je foto's kunt bewerken.

1. met als gevolg
2. waarmee
3. daardoor
4. om

Hij gebruikt drie wekkers om op tijd wakker te worden. Wat is het tekst- verband?

1. redengevend
2. opsommend
3. oorzaak-gevolg
4. doel-middel

Aan de slag

Maak opdracht 1 en 2 op blz. 12

Lees goed!

Opbouw

Titel: bevat onderwerp of trekt de aandacht

Inleiding: onderwerp wordt duidelijk: introductie/voorbeeld

Middenstuk: verschillende kanten van het onderwerp worden besproken.

Slot: samenvatting, conclusie, verwijzing naar begin tekst.