Hoofdstuk 4 - Kunst en verstand

• Kunst Algemeen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 4 - Kunst en verstand

Lesdoel: De andere kant van kunst zien, rationalisme snappen en kunnen toepassen in zien en herkennen van kunst

Rationalisme in de kunst

- De tegenhanger van emotie = ratio (verstand)

- Zoeken naar essentie = het ALLERbelangrijkste om te doen

- Alles wat overbodig is moet weg

- Alleen het wezenlijke!

De Russische revolutie

- val van Tsarenregime -> nieuwe tijd voor Rusland

- Ook in de kunst

- Kunst is mooi vanwege haar vorm, niet inhoud

-> komst Constructivisme en suprematisme

- Vormentaal = abstract of geabstraheerd 

- Komst Stalin drijft kunstenaars vanuit Rusland weg naar Duitsland

De utopisten

-2e helft van de 19e eeuw: ontstaan arts-and-craftsbeweging

-> verbeteren leven van arbeiders en betere maatschappij creëren dmv. nieuwe woningen en producten

-> Sluit later aan bij socialistische beweging

-> Utopie = fictieve, paradijselijke en ideale wereld (Thomas More) 

Abstractie

- Zoeken naar abstractie = kenmerk expressionisme

-> MAAR, rationele stroming volgt dit ook

Verschil = analytische en onderzoekende aanpak

-> inhoud (voorstelling) loskoppelen van vorm

BOUWKUNST

Bouwkunst en architectuur

- Esthetiek (opzoek naar een esthetische kant), mooi om naar te kijken

- Maar functionele kant is ook belangrijk

-> staal, beton, glas worden belangrijke materialen

- Dragende constructies

-> beton- of staalskelet 

door deze constructie hoeven muren niet dragend te zijn (gebouwen kunnen hoger de lucht in!)

Adolf Loos

Adolf Loos (1870-1933) is een Oostenrijkse architect. 

- Keert zich TEGEN het ''ornament'' in bouwkunst en bant dit uit zijn ontwerpen

-> verzet tegen art nouveau 

- versiering = misdaad 

Staal en beton

- Ijzer, staal en glas nu de belangrijkste bouwmaterialen

- dit komt door een nieuwe 'bouwmeester': de ingenieur

- Soberheid is belangrijk en de kern van de bouwkunst

- Forms follows function

Frank Lloyd Wright

Wright (1867-1959) is een Amerikaans architect

- Opgeleid aan de Chicago school of Architecture (BELANGRIJKE SCHOOL!)

- Forms follows function

- Opzoek naar harmonie

-> open structuur

-> natuurlijke materialen 

Constructivisten 

- Russische revolutie vraagt om verandering

- Kijk naar futuristen in Italië

-> streven naar verandering en modernisering 

-> keuze materiaal (beton en staal)

- Geometrische vormen

Walter Gropius en Bauhaus

- Gropius (1883-1969) wordt het hoofd van een arts-and-craftsopleiding in Weimar

-> verandert dit naar het Bauhaus instituut

-> In een manifest vormen alle doelstellingen

-> vergelijkbaar met constructivisme 

- gildemodel

Ludwig Mies van der Rohe

Mies van der Rohe (1886-1966) is opzoek naar rationele oplossingen met moderne materialen en nieuwe vormen

- bauhausarchitect

- LESS IS MORE! 

- soberheid

De internationale Stijl in de architectuur 

Mies van der Rohe vormt ook de basis van de internationale stijl 

- Forms follows function van Sullivan 

een ontwerp is pas functioneel wanneer het functioneel en onversierd is

Op de volgende dia volgen alle vormgevingsprincipes van Sullivan.

Deze werden opgevolgd in de internationale stijl

vormgevingsprincipes van Sullivan:

- Rechthoekig met vlakke wanden

- Daken zijn plat

- gebouwen zijn wit of lichtgekleurd

- Veel glas voor veel licht

- skeletbouw

- ornamenten ontbreken

- heldere structuur

= de nieuwe zakelijkheid 

Le Corbusier

Charles-Édouard Jeanneret -> bijnaam = Le Cobusier (1887-1965) 

Hij ontwerpt een moderne stad met woontorens, een utopische wereld 

unité d'habitation -> alles in hetzelfde gebouw

Winkels, bioscoop, zwembad, speeltuin, kapsalon, etc.

De stijl

in 1917 richten een aantal kunstenaars (ook Piet Mondriaan) de stijl op. 

- Utopisch en optimistisch

- kunst = openbaar en dus voor iedereen

- Helder, strak en functioneel 

- invloeden van Wright terug te vinden

Beeldende kunst

Kunst en het verstand

- Anders dan H3, kunst en gevoel

-> daar vallen alle kunstenaars te benoemen onder expressionisme

- Bij ratio en verstand kan dat NIET. 

- Kunstenaars lopen uiteen 

Constantin Brancusi 

Brancusi (1876-1957) is geïnspireerd door volkskunst uit Roemenië

- hij is opzoek naar de essentiële vorm

-> definitie van object; er kan niets toegevoegd worden of weggehaald zonder de essentie kwijt te raken

Pablo Picasso en kubisme 

Pablo Picasso (1881-1959) is een groot kunstenaar en samen met Georges Braque (1882-1963) is hij grondlegger van kubisme

- Inspiratie van Afrikaanse maskers

- Geometrische vormen

- Analytisch en synthetisch kubisme 

analytisch = beperkt kleuren, verschil voorstelling en achtergrond moeilijk te zien

synthetisch = meerdere standpunten 

Analytisch kubisme

Synthetisch kubisme

Constructivisme

- Abstractie

- geometrische vormen 

- materialen en technieken (hout, metaal, glas etc.)

- afstand van regime door revolutionaire ideeën 

-> bouwen op uit geometrische vormen

Suprematisme 

Kasimir Malevitsj (1879-1935) is beïnvloed door fauvisme en het kubisme en schildert een mengvorm

-> ontwikkelt naar abstracte composities 

- harmonie in maat, vorm en kleur

De stijl

1917 - Theo van Doesburg en Piet Mondriaan richten de Stijl op

- Nieuwe beeldtaal -> abstractie 

kenmerkend: 

- geometrische vormen

- primaire kleuren 

- harmonische composities

- wit en zwart ook welkom

Bauhaus

Toegepaste kunst

- strakke lijnen

- geometrische vormen

- functionaliteit 

- geen versieringen

- chroom, glas, leer en kunststof 

Dans, drama en film

in het kort

dans: 'contraction-release'

drama: constructivistisch theather -> niet alleen voor ontspanning

biomechanica

methodacting 

film en fotografie: film = montage 

special effects 

film als propagandamiddel