2. Strijden voor de vrijheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

De Oude Grieken

2. Strijden voor de vrijheid

Leerdoelen

• Ik weet verschillende regeringsvormen te benoemen.
  
• Ik weet hoe de Atheense democratie is ontstaan.
  
• Ik kan de oorzaken en gevolgen benoemen van de Perzische oorlogen.

Stelling 1

Kinderen mogen pas als ze 13 jaar zijn op sociale media.

Stelling 2

Er moet een uniform voor leraren komen.

Sparta

• Een koning is de baas (monarchie)

• Oorlog en het leger zijn belangrijk

• Kinderen krijgen een zware, Spartaanse opvoeding

• Er zijn slaven

Athene

• Het volk is de baas (democratie)

• Oorlog en het leger zijn minder belangrijk

• Kinderen krijgen een opvoeding met veel kunst en cultuur

• Er zijn slaven

De Atheense 

democratie

• In Athene was het volk de baas. 
• Er werd gestemd over belangrijke beslissingen.
• Dat was niet altijd zo geweest...

Macht en honger (1)

• Athene is waarschijnlijk ook ooit een monarchie geweest (laatste koning: Kodros?)

• Rond 600 v. Chr. wordt Athene bestuurd door rijke families, die veel bloedige ruzies om de macht hebben.

• De inwoners hebben weinig te vertellen

Macht en honger (2)

• Als de graan duur was kregen de arme Atheners graan van de rijke families.

• Als ze dat niet konden terugbetalen, werden ze verkocht als slaaf!

• Solon komt in 594 v. Chr. met  nieuwe wetten: je kon niet meer verkocht worden als slaaf

Het volk beslist

• Ondanks Solon's wetten blijft het verschil tussen arm en rijk groot

• Arme Atheners hadden het zwaar en er kwamen nieuwe ruzies

• Rond 500 v. Chr. komt Kleisthenes met nieuwe wetten en voert een échte democratie in

Kenmerken van de Atheense democratie

• Atheense vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Directe democratie

• Volksvergadering (buiten)

• Ostracisme (schervenrechtbank) voorkomt teveel macht bij één persoon

• Onbetaalde baan

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 16% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Verschillen met de Nederlandse democratie

• Alle mannen en vrouwen >18 jaar

• Indirecte democratie

• Eerste en Tweede Kamer (binnen)

• Verkiezingen (meestal om de 4 jaar)

• Betaalde baan

Video

Griekse staatsvormen

Video

Histoclips: De Oude Grieken

Kenmerken van de Atheense democratie

• Elke stadstaat of ...... had zijn eigen manier en wetten 

• Stadsstaat Athene was een democratie

• Alle  vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Echte democratie????
  
• Veel slavernij
• Solon zorgt er in 594 v. Chr voor dat mensen niet meer door armoede slaaf kunnen worden

Het volk beslist

• Ondanks Solon's wetten blijft het verschil tussen arm en rijk groot

• Arme Atheners hadden het zwaar en er kwamen nieuwe ruzies

• Rond 500 v. Chr. komt Kleisthenes met nieuwe wetten en voert een échte democratie in

Kenmerken van de Atheense democratie

• Atheense vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Directe democratie
• Ostracisme  voorkomt teveel macht bij één persoon

• Onbetaalde baan

Voorkomen van teveel macht:

• Atheners mogen elk jaar een leider wegstemmen
• meer dan de helft stemt weg
• 10 jaar verbannen uit de stad

Verschillen met de Nederlandse democratie

• Alle mannen en vrouwen >18 jaar

• Indirecte democratie

• Eerste en Tweede Kamer (binnen)

• Verkiezingen (meestal om de 4 jaar)

• Betaalde baan

Regeringsvormen

De Perzische Oorlog: aanleiding 

Er breekt een opstand in Ionië: De IONISCHE OPSTAND! 499v.C

• Athene en Eretria helpen Ionië te bevrijden. 
• Koning Darius van Perzië is boos.

De Eerste Perzische Oorlog 

• De Perzen verliezen de slag bij Marathon. 
• Een Atheense soldaat rende in één ruk van Marathon naar Athene (42km) om de overwinning te melden...

Tweede Perzische Oorlog

• De zoon van Darius, Xerxes valt aan via de Hellespont.
• Athene werd geplunderd door het Perzische leger -> Atheners vluchtten naar Salamis.
• 479 v. Chr.: Slag bij Salamis: zeeslag verloren door de Perzen.
• Hierdoor kregen de Grieken meer zelfvertrouwen.

Wat voor een bestuur had de stad Athene?

1. Directe Democratie
2. Indirect Democratie

“Ik ben verkozen tot leider.”

1. Tirannie
2. Democratie
3. Monarchie
4. Aristocratie

Wat is ostracisme?

1. het verbannen van criminelen
2. het verbannen van mensen die de democratie bedreigden
3. het breken van potten om scherven te krijgen
4. het voorkomen van machtsmisbruik

Wat hebben wij NIET overgenomen van de Oude Grieken?

1. een geldeconomie
2. het alfabet
3. de Olympische Spelen
4. een polis

Welk bestuur had de stad Athene?

1. Keizer
2. Democratie
3. Adel
4. Koning

Wat betekent democratie?

1. Een koning regeert
2. Het volk regeert
3. Een tiran regeert
4. Een kleine groep rijken regeert

I. Athene lag in Griekenland, Sparta niet.
II. Athene was een stadstaat, Sparta niet.

1. stelling I is juist, stelling II is onjuist.
2. stelling I is onjuist, stelling II is juist.
3. Stelling I en II zijn allebei juist
4. Stelling I en II zijn allebei onjuist

Wie mochten meebeslissen in de Atheense democratie?

1. slaven
2. vreemdelingen
3. vrouwen
4. mannen

In Athene kreeg je burgerrecht als...

1. Je in Athene geboren was
2. Je vader in Athene geboren was
3. Je beide ouders in Athene geboren waren
4. Je moeder in Athene geboren was

De naam van de persoon die het meest genoemd werd tijdens het schervengericht.....

1. Moest voor tien jaar in de gevangenis
2. Werd meteen vermoord
3. Werd voor tien jaar verbannen uit Athene
4. Mocht nooit meer in Athene komen

Geef één overeenkomst tussen de Atheense democratie en de democratie die wij in Nederland kennen.

Geef twee verschillen tussen de Atheense democratie en de democratie die wij in Nederland kennen.

Solon

Peisistratos

Kleisthenes

• Nieuwe wetten
• Geen slaven meer verkopen
• Bezit bepaalde je invloed

• De eerste tiran
• Leningen voor boeren
• Adel niet meer alle macht

• Verjaagde de zoon van Peisistratos
• Zorgde voor een directe democratie

In dit politiek systeem had één koning de macht.

In dit systeem was de macht in handen van de adel.

In dit politiek systeem heeft één persoon de macht gegrepen door middel van een staatsgreep.

Politieke beslissingen werden door alle burgers genomen.

Tirrannie

Monarchie

Demoractie

Aristocratie

Welke beroemde veldslag maakte een einde aan de eerste Perzische oorlog?

1. De slag bij Olympia
2. De slag bij Atletiek
3. De slag bij Marathon
4. De slag bij Best

Waarom begon Darius I de eerste Perzische oorlog tegen de Griekse stadstaten?

1. Hij wilde Griekenland veroveren vanwege de vruchtbare grond
2. Hij wilde Athene straffen voor het steunen van opstandige Griekse steden
3. Athene had zilver ontdekt in de bergen. Dit was de reden waarom de Perzen Athene wilde veroveren
4. De Perzen hadden andere goden dan de Grieken en wilde iedereen bekeren tot hetzelfde geloof