Ethiek les 2 Dnc

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Ethiek 

Ethiek?

“Ethiek is de leer van het moraal, dat zijn de waarden en normen die richting geven aan jouw handelen
Het is het nadenken of jouw handelen leidt tot goede zorg (Nursing, 2004)

Wat betekent ethiek?

Ethiek betekent dat je nadenkt over morele problemen

moraal = ideeën over goed en slecht

Moraal gaat over normen en waarden

Wat zijn waarden?

1. Waarden zijn een geheel van normen en waarden
2. Regels hoe we ons wel of niet moeten gedragen
3. Waarden geven aan waar mensen naar streven en wat ze belangrijk vinden
4. Karaktereigenschappen

beleefd
respectvol
eerlijk
Zijn dit normen of waarden?

1. Normen
2. Waarden

Wat zijn normen?

1. Regels hoe we ons wel/niet moeten gedragen
2. handelingsvoorschriften die laten zien wat je zou moeten doen om 'waarden' te bereiken
3. Karaktereigenschappen
4. Idealen

Normen zijn op waarden gebaseerde handelingsvoorschriften die laten zien wat je zou moeten doen om die waarden te bereiken.

Tegen oudere mensen zeg ik 'U';
ik houd mij aan gemaakte afspraken;
ik behandel iedereen met respect
Dit zijn voorbeelden van?

1. Normen
2. Waarden

Voorbeeld normen & waarden

Norm: iedereen zo lang mogelijk in leven houden

Waarde: respect voor het leven

Dilemma's:

• Wat als iemand in diep coma ligt? 
• Tot welke leeftijd?
• Wat als kosten exceptioneel zijn?
• Wat als iemand dat niet wil? 
• Wat als familie dat niet wil? 
  
• Euthanasie?

Juridische normen in de zorg

Gedragsregels die in wetten zijn vastgelegd en waar een zorgverlener zich aan moet houden

• Wet BIG, 
• de WGBO, 
• de Wet zorg en dwang 
• de Wet verplichte GGZ

De juridische normen waar een zorgverlener zich aan moet houden, zijn de wettelijke handelingsvoorschriften zoals vastgelegd in wetten.

De tuchtrechter doet uitspraken over gevallen waarbij een zorgverlener wordt aangeklaagd door een ander, bijvoorbeeld een cliënt. De uitspraken van de tuchtrechter komen voor een belangrijk deel voort uit de juridische normen. 

Verschil met recht

Recht is een gestolde ethiek.

Een discussie over euthanasie of abortus kan leiden tot een wet.

De morele waarden die belangrijk gevonden worden, zijn vastgelegd in een wet.

Lichamelijke integriteit = grondwet

Informatie over behandeling = WGBO

Beroepscode

• De Beroepscode voor Verpleegkundigen en Verzorgenden biedt richtlijnen om de eigen handelswijze en die van collega’s te toetsen.
  
• De beroepscode kan helpen bij het oplossen van morele kwesties (moraal: het geheel van normen en waarden die gelden voor een bepaalde groep)
• V & VN

Morele basisprincipes in de zorg

1.  Respect voor autonomie: de wens van de patiënt zo veel mogelijk          respecteren

2. Niet schaden: mensen geen schade toebrengen.

3. Weldoen: zo veel mogelijk het welzijn van mensen bevorderen, inclusief hun leven beschermen.

4. Rechtvaardigheid: de ene persoon niet anders (minder of beter) behandelen dan de andere persoon met dezelfde behoefte.

(Beroeps)ethiek

Ethiek - stelt de vraag:
Hoe doe ik het goede in deze situatie?


Beroepsethiek - stelt de vraag
Hoe doe ik het goede in deze beroepssituatie?

Beroepsethiek en ethische dilemma's

• Beroepsethiek bestaat uit de normen en waarden die     leidend zijn in het dagelijks handelen van een zorgverlener.   Beroepsethiek kan door de tijd heen veranderen.
• Een ethisch dilemma is een situatie waarin meerdere waarden tegelijkertijd in het spel zijn die tegengestelde acties voorschrijven.
  

Normen en waarden in de zorg

De beroepsethiek, ofwel de waarden en normen die leidend zijn in het dagelijks handelen, is voor zorgverleners vastgelegd in de Nationale Beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden.

(App) 

www.venvn.nl

Casus 1

Een verpleegkunde student werkt op een chirurgische afdeling waar een patiënt na een operatie ernstige pijn aangeeft. De arts heeft een vaste hoeveelheid pijnmedicatie voorgeschreven, maar de patiënt lijkt hier niet voldoende baat bij te hebben. De student overweegt of ze de arts moet vragen om een hogere dosering of een andere medicatie, maar merkt dat de arts het erg druk heeft en het mogelijk niet als urgent beschouwt.

Ethische vraag

Wat is het ethisch vraagstuk?

Ethische vraag

Hoe gaat de student om met het conflict tussen het naleven van medische voorschriften en het belang van adequate pijnbestrijding voor de patiënt?

Casus 2

Een verpleegkunde student werkt in een zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking. Een vrouwelijke bewoner wil graag zelfstandig douchen, maar vanwege haar beperkingen is er een risico dat ze zal uitglijden of zich zal verwonden. De student twijfelt of ze haar de zelfstandigheid moet gunnen, of dat ze moet ingrijpen voor haar veiligheid.

Ethische vraag

Wat is het ethisch vraagstuk?

Casus 2 Ethische vraag

Ethische vraag: Hoe balanceer je de autonomie van de bewoner met haar veiligheid? Wanneer moet je tussenbeide komen en wanneer laat je haar eigen keuzes maken?

Casus 3

Een verpleegkunde student heeft te maken met een psychiatrische patiënt die zijn voorgeschreven medicatie weigert. De patiënt stelt dat hij zich er slechter door voelt en dat hij zelf kan bepalen wat goed voor hem is. De verpleegkundige twijfelt of ze moet blijven aandringen om de medicatie in te nemen of de wens van de patiënt moet respecteren.

Ethische vraag

Wat is het ethisch vraagstuk?

Ethische vraag

Hoe ga je om met een patiënt die zijn eigen behandeling niet wil volgen, vooral als dit mogelijk schadelijk is voor zijn gezondheid?

Casus 4

Een verpleegkunde student verzorgt een terminale verpleeghuisbewoner die niet meer wil eten of drinken. De familie van de bewoner dringt aan op kunstmatige voeding om zijn leven te verlengen. De student vraagt zich af of ze de wens van de familie moet volgen of dat ze de keuze van de patiënt om geen voedsel meer te willen innemen moet respecteren.

Ethische vraag

Wat is het ethisch vraagstuk?

Casus 4

Ethische vraag: Hoe ga je om met tegenstrijdige wensen van de patiënt en zijn familie, vooral als het gaat om een terminale patiënt die mogelijk zijn levenseinde accepteert?

Patiënt blijft roken of drinken ondanks ernstige gezondheidsbezwaren

1. Meegemaakt
2. Nooit meegemaakt

Islamitische patiënt wil alleen hulp van islamitische verpleging, weigert zorg van anderen

1. Meegemaakt
2. Nooit meegemaakt

Sondevoeding onder druk van familie, zorgvrager zelf wil niet meer

1. Meegemaakt
2. Nooit meegemaakt

Bezoek dat langs komt maar patiënt negatief beïnvloedt qua gedrag (verslaving bv)

1. Meegemaakt
2. Nooit meegemaakt

Geen duidelijk medicatievoorschrift, wat doe je dan?

1. gewoon geven
2. Overleg met arts
3. overleg met apotheek
4. overleg met cliënt

Collega’s geven extra Haldol druppels zodat zorgvrager rustig is tijdens dienst

1. zelf wel eens gedaan
2. meegemaakt bij een collega
3. nooit meegemaakt

belangen wegen van:

• de zorgvrager
• jou als zorgverlener
• de familie
• de collega's
• medebewoners
• de organisatie en eventueel ander betrokkenen 

VRAGEN

Vragen

Volgende week

Ethische instrumenten