Tekststructuren H1 en H2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Vaste tekststructuren

Hoofdstuk 1 en 2 - Lezen

Doelen

- Je kunt in eigen woorden formuleren wat vaste tekststructuren zijn.

- Je kunt de meest voorkomende vaste tekststructuren herkennen in een tekst.

- Je kunt een tekst indelen in een inleiding, middenstuk en slot.

Vaste structuur

De meeste teksten hebben een:

-inleiding

- middenstuk (kern)

-slot

Ze hebben vaak een vaste structuur.

Tekststructuren

Waarom?

Structuur zorgt voor overzicht

• Om teksten goed te kunnen begrijpen.
• Om teksten snel samen te kunnen vatten.
  
• Om zelf duidelijke teksten te schrijven.
  

Tekststructuren

• Argumentatiestructuur
• Aspectenstructuur
• Voor- en nadelenstructuur
• Vraag-antwoordstructuur
• Probleem-oplossingsstructuur
• Verklaringsstructuur
• Verleden-heden (toekomst) structuur

 Argumentatiestructuur

1. Je start met een stelling, mening of standpunt
2. Je geeft argumenten voor de stelling en je geeft ook tegenargumenten (die je gelijk onderuit haalt)
3. Je concludeert dat jouw stelling of standpunt op zijn plaats is

Argumentatiestructuur

standpunt (eventueel als vraag)

herhaling stelling of antwoord op vraag

argumenten voor de stelling, tegenargumenten (+weerlegging)

De aspectenstructuur

1. inleiding: onderwerp
2. middenstuk: diverse aspecten van het onderwerp
3. slot: samenvatting

Aspectenstructuur

Onderwerp: festivals

Diverse aspecten / onderdelen

Samenvatting

 Verklaringsstructuur

1. In je inleiding presenteer je een bepaald verschijnsel
2. Je geeft kenmerken / voorbeelden 
3. Je presenteert verklaringen en oorzaken


4. Je eindigt met een samenvatting

Verklaringsstructuur

bepaald verschijnsel, b.v. vulkaanuitbarsting

kenmerken, voorbeelden, verklaring(en), oorzaken, reden(en)

samenvatting

Voor- en nadelenstructuur

 Vraag of stelling/standpunt

voor- en nadelen van  festivals

afweging en conclusie

 Probleem/oplossingstructuur

1. Je start met een probleem
2. Je geeft oorzaken, gevolgen en oplossingen


3. Je eindigt met de beste oplossing

Vraag- antwoord structuur

• Inleiding: vraag
• Kern: antwoord(en)
• Slot: samenvatting of conclusie

Verleden/heden/toekomststructuur

• Inleiding: introductie onderwerp
  
• Kern: situatie vroeger, situatie nu
• Slot: toekomstverwachting

Wat is een tekststructuur?

1. Is een tweedeling: inleiding en midden
2. Is een manier om het middenstuk in te delen.
3. Willekeurige indeling inleiding-midden-slot
4. Vaste indeling inleiding-midden-slot

Hoe heet de volgende tekststructuur?

Inleiding: onderwerp

Middenstuk: diverse onderdelen van het onderwerp

Slot: samenvatting

1. ASPECTENSTRUCTUUR
2. ONDERWERP STRUCTUUR
3. VOOR- EN NADELEN STRUCTUUR
4. VRAAG- EN ANTWOORD STRUCTUUR

Welke tekststructuur eindigt met de beste oplossing?

1. Vraag-antwoordstructuur
2. Probleem-oplossingsstructuur
3. Argumentatiestructuur
4. Verklaringsstructuur

Welke vaste tekststructuur is zeker niet geschikt voor een uiteenzetting?(informatieve tekst)

1. Een aspectenstructuur
2. Een vraag-antwoord-structuur
3. Een argumentatie-structuur
4. Een verklaringstructuur

De tekststructuur van een betoog bevat sowieso:

1. voor- en nadelen
2. standpunt-argument
3. beschrijving
4. verklaring

Hoeveel vaste tekststructuren zijn er?

1. 7
2. 5
3. 9
4. 8

Hoe schrijf je volgens een bepaalde tekststructuur?

1. Bepaal het onderwerp, het schrijfdoel, de hoofdgedachte en je doelgroep.
2. Kies een tekststructuur die bij je schrijfdoel past.
3. Maak een bouwplan (zie lesboek en werkboekje) aan de hand van de gekozen structuur.
4. Gebruik tijdens het schrijven signaalwoorden en structuuraanduidende zinnen als daardoor, want, er zijn drie oorzaken, het gevolg is, ik ben van mening, enz.

even herhalen...

Alinea + Kernzin

• Een tekst is verdeeld in alinea's.

• De zin die het belangrijkste van een alinea weergeeft, noem je de kernzin.
• De kernzin is vaak de eerste, tweede of de laatste zin van een alinea.

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte is een samenvatting van de tekst in één zin. Die formuleer je dus zelf. 

Inleiding

In de inleiding trek je de aandacht van de lezer. 

Dit kan op verschillende manieren:

• Iets noemen uit de actualiteit
• Iets noemen uit de geschiedenis
• Een voorbeeld of een anekdote beschrijven
• Iets schrijven wat voor de lezer van persoonlijk belang is

Slot

In het slot vat je nog een laatste keer samen wat je boodschap of je standpunt is.

• Je formuleert de hoofdgedachte van de tekst: dit is het antwoord op de hoofdvraag of het standpunt van de schrijver.
• Je gebruikt signaalwoorden als daarom, kortom, al met al of dus.
• Probeer af te sluiten met een krachtige slotzin, ook wel een uitsmijter genoemd.

Snap je de verschillende tekststructuren? Zo niet...wat vind je nog lastig?

Aan de slag!

Werkboekje Mediawijsheid

Opdracht 4, 5 en 6