4.4 en 4.5 Politieke ontwikkelingen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§4.4 Politieke ontwikkelingen

Historische relaties

- Rondom 1500 betekende de komst van Córtes (Spanje) het einde van de oude indiaanse rijken zoals de Maya's en de Azteken. 

- Begin kolonisatie Zuid-Amerika

https://isgeschiedenis.nl/reportage/cortes-in-tenochtitlan-van-warm-welkom-naar-bloedbad

CORTÉS IN TENOCHTITLAN: VAN WARM WELKOM NAAR BLOEDBAD

Driehoekshandel

Schepen ging van Afrika met slaven naar Brazilië / het Caribisch gebied, waar de slaven verkocht werden. 

De schepen gingen terug naar Europa met goederen, die daar verkocht werden. 

Met dat geld werden weer slaven gekocht in Afrika. Het schip wat nooit leeg. 

 

Print shows sailor on a slave ship suspending an African girl by her ankle from a rope over a pulley. Captain John Kimber stands on the left with a whip in his hand. Published in London in 1792; attributed to Isaac Cruikshank.

source A

slaves are thrown overboard from the slaver "Zong" in 1781

http://umich.edu/~ece/student_projects/slavery/the_zong.html

Triangular Trade

Racisme? 

Foto Brazilië 

Koloniale tijd --> start van racisme. Blanke bevolking verdient nog steeds het meest / meeste invloed

Wat zegt de foto op de vorige slite over de geschiedenis van Zuid-Amerika

Conquistadores

Plaatje zegt veel over geschiedenis Z-Amerika.

Toen de Spaanse conquistadores (veroveraars) in 1532 binnentrokken schakelden ze de inheemse maatschappelijke bovenlaag uit, verwoestten de tempels en paleizen van de Inca’s en bouwden op de fundamenten ervan hun kerken en overheidsgebouwen.

Uitvoeren macht

en "bescherming"

Belasting en diensten

Elite

Bestuurslaag en leger

Boeren, burgerij (onderhorig)

Koloniale periode (1500-1800)

Spanje & Portugal overheersen, slaven werkten op de plantages

Onafhankelijkheid

• 1825 bijna alle Zuid-Amerikaanse landen onafhankelijk
• Simon Bolivar streed tegen de Spaanse overheerser --> Bolivia
• Administratieve indeling van koloniale tijd is belangrijk!
• Pas in 2e helft 19e eeuw stabiliserende landen (veel conflicten tot die tijd)
• Tot ca. 1930: Olgarchie --> alles voor de elite --> proberen nog meer te krijgen

"Vandaag verklaren wij, de zeven provincies van Venezuela, als eerste Zuid-Amerikaans land, de onafhankelijkheid van de Spaanse kroon"

Van oligarchie naar democratie 

(1800-2000)

Oligarchie zet kwaad bloed bij de bevolking. 

Populistische partijen spelen hier op in --> rond 1930 werden veel oligarchieën afgelost door populistische regeringen.

• nadruk op de band tussen de grote leider en het volk
• uitstralen iets samen te doen: coöperatie
• persoonlijkheidscultus rondom de leider
  

Populisme

Populus = volk (latijn)

Regeringen die de nadruk leggen op een sterke band tussen de grote leider en het volk. (De leider steunt op het leger, de door hem opgerichte vakbonden en een combinatie van sociaal beleid en propaganda.)

Belangrijk is een charismatische leider, die spreekt namens 'het volk'.

Juan en Evita Perón

https://www.youtube.com/watch?v=KD_1Z8iUDho

Bekend lied, uit belevenis van Eva Perón:  Ze vraagt het Argentijnse volk om begrip voor haar populaire status: ze heeft nooit gevraagd om roem en geld, maar ziet wel in dat het voor het Argentijnse volk lijkt alsof ze uitsluitend geeft om roem en rijkdom.

Evita Perón had veel macht en invloed op het regeringsbeleid van haar man. Vaak een te rooskleurig beeld van de regeringsperiode, tijdens Juan Perón zijn veel Nazi-kopstukken naar Argentinië gevlucht. Peronisme vorm van dictatuur

Oligarchie

Regering die is gevormd uit een kleine groep rijke en invloedrijke personen en die alle macht heeft

01:38

Wat maakt de speech van Evita Perón populistisch?

Na WO II --> meer bemoeienis vanuit de VS

• Doel: tegengaan communisme in Zuid-Amerika (Koude Oorlog)
• Gevolgen: militaire regimes aan de macht (geholpen door VS), resultaat waren (bloedige) dictaturen
• Pas in de economische crisis van de jaren '80 zijn de meeste van deze regimes afgezet

'Dwaze Moeders'

De Dwaze Moeders werden opgericht als een organisatie van moeders van slachtoffers van verdwijningen onder het Argentijnse militaire bewind (1976-1983).

‘Moeders van de Plaza de Mayo’, naar het centrale plein in Buenos Aires waar zij tot op de dag van vandaag elke donderdag een stille demonstratie houden, getooid met karakteristieke witte hoofddoeken (luiers).

Na 1980

Strijd tussen neo-liberalisme & linkse regimes

Onrusten in diverse landen in Zuid-Amerika

Neoliberalisme

Na het ineenstorten van de dictaturen eind jaren ‘80 kozen veel landen voor een politiek van neoliberalisme.

Neoliberalisme?

Een ontwikkelingsbeleid gebaseerd op het privatiseren van staatsbedrijven, het verlagen van handelstarieven, het verkleinen/afschaffen van overheidssubsidies, het verlagen van winstbelasting en het afschaffen van regels voor het bedrijfsleven.

Kenmerken neoliberalisme 

1. privatisering

2. bezuinigen op overheidsuitgaven

3. deregulering, bedrijfsleven krijgt meer macht, minder regels

4. vrijhandel

Burgers ontevreden met invloed private sector --> weinig voordeel van groeiende welvaart

Reactie op neoliberalisme

Door het neoliberalisme nam de sociale en regionale ongelijkheid enorm toe.

Reactie: veel 'linkse presidenten'

Gevolg: meer geld naar sociale doelen (gezondheid/onderwijs)

Bevolkingsparticipatie (2000-heden)

- Bottum-up democratisering: invloed van gewone burgers (o.a. inheemse bevolking)

- Sociale participatie: bevolking wil meer invloed op (o.a.) budget

- Good governance: kan beter

Good governance?

Een transparante manier van besturen waarbij de bevolking over de middelen beschikt om het regeringsbeleid te controleren en te beoordelen.

Door de grote kloof tussen elite / volk ontstaat polarisatie

Gevolg: geweld en onveligheid, en massale protesten

Toenemende invloed van China in Zuid-Amerika, in plaats van de Verenigde Staten