maat atheneum 18/5

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Lesdoelen H1: Wat is een verzorgingsstaat

• Je kunt in een paar zinnen uitleggen wat een verzorgingsstaat is en waarom we een verzorgingsstaat hebben.

• Je kunt vier functies van de verzorgingsstaat onderscheiden en bij al deze functies een voorbeeld geven.

• Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen planeconomie en een vrijemarkteconomie.

• Je kunt drie verschillende typen verzorgingsstaten onderscheiden en de belangrijkste kenmerken ervan uitleggen. 

koppeling thema 2 en 3

Sociale grondrechten

In hoeverre is de overheid verantwoordelijk voor het welzijn van haar burgers? In hoeverre moet ze zich er mee bemoeien?

Wat is een verzorgingsstaat?

Verzorgingsstaat: 

De overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van burgers. 

Solidariteitsgedachte: 

De overheid helpt mensen die niet voor zichzelf kunnen zorgen

Collectieve goederen  Goederen en diensten waaraan iedereen in de bevolking iets heeft.  

Vier functies verzorgingsstaat

• Verzorgen: bijv. verplichte zorgverzekering/verpleeghuizen

• Verzekeren: sociale zekerheidsstelsel --> uitkeringen, AOW

• Verheffen: bijv. Onderwijs, bibliotheken, cultuursubsidies

• Verbinden: via onderwijs, zorg etc. maakt overheid verschillen tussen bevolkgingsgroepen kleiner

Planeconomie/markteconomie

Planeconomie: 

Overheid bepaalt wat, hoe en door wie wordt geproduceerd en hoe de winst wordt verdeeld. Particulier ondernemerschap is er niet. 

Markteconomie

De overheid bemoeit zich zo min mogelijk met de economie. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor hun inkomen. 

Drie typen verzorgingsstaat

Sociaaldemocratisch model:  Hoge belastingen. Overheid investeert veel geld in onderwijs en sociale zekerheid. (bijv. Zweden, Denemarken) 

Liberale verzorgingsstaat: Lage belastingen. Weinig sociale zekerheid. (bijv. Engeland, VS)

Corporatistische model: Overheid, werkgevers en vakbonden werken samen om voor sociale zekerheid te zorgen. (bijv. Nederland, Duitsland)

Sociaaldemocratisch model

Scandinavische landen

Gelijkheid als uitgangspunt

Actieve rol van de overheid

Flexibele arbeidsmarkt en sterke sociale zekerheid

Hoge uitkeringen

Uitgebreide verlofregelingen voor ouders

Hoge collectieve lasten

Liberale verzorgingsstaat

Kenmerkend voor Angelsaksische landen.

Beperkte sociale zekerheid en beperkte rol van de overheid.

Een goed ondernemingsklimaat:

loonvorming bepaald door de markt en een flexibele arbeidsmarkt.

Lage collectieve lasten.

Meer eigen verantwoordelijkheid voor zorg en onderwijs.

Corporatistische verzorgingsstaat

Mengeling van de twee voorgaande modellen.

Sterk ontwikkelde collectieve sector.

Goede samenwerking tussen werknemers, werkgevers en de overheid.

Sociale zekerheid is belangrijk.

Werknemers worden goed beschermd.

Gezinnen worden goed beschermd.

Lesdoelen H1: Wat is een verzorgingsstaat

• Je kunt in een paar zinnen uitleggen wat een verzorgingsstaat is en waarom we een verzorgingsstaat hebben.

• Je kunt vier functies van de verzorgingsstaat onderscheiden en bij al deze functies een voorbeeld geven.

• Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen planeconomie en een vrijemarkteconomie.

• Je kunt drie verschillende typen verzorgingsstaten onderscheiden en de belangrijkste kenmerken ervan uitleggen. 

Huiswerk

1 t/m 3 

5 t/m 7 

van 5.1

Wat vind jij?

Bespreek in tweetallen:

Je moet kiezen tussen een planeconomie of een vrijemarkteconomie, waar kies je voor? Leg uit waarom