1.3 geologie en relief

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

1.3 Geologie en relief 

Systeem Aarde toegepast op Brazilië

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les...

(1) kan je het reliëf beschrijven van Brazilië 

(2) verschillende reliëfvormen verklaren

(3) de begrippen delta / riftschouder / hoogvlakte in eigen woorden uitleggen

Deel 1: Reliëf in Brazilië

Hoe ontstaan bergen? 

Indeling op basis van relief

1. Hoogland van Guyana

2. Hoogland van Brazilië

3. Serra do Mar (gebergte)

4. Amazonebekken 

5. Pantanal (vlakte)

Reliëf in Brazilië

    Waar plaatgrens?                                                                            

Maar geen plaatgrens?

Passieve continentrand

Op dit moment komt geen tektonische activiteit voor aan de oostzijde. 

Vroeger wel actieve tektonische zone!

Zuid-Amerika en Afrika zaten aan elkaar

Focus op Gondwana

Actieve continentrand

Passieve continentrand

Vorming nieuwe oceanische korst

Mid-oceanische rug

Hooglanden

• Hooglanden zijn zeer oude gesteenten (schilden/ kratons) 
• Amazonia en Rio de la Plata botsten tegen elkaar 

convergente beweging

Vormde uiteindelijk Gondwana, en later Pangea

Hooglanden

Omhoog gedrukt door
de kracht die vrijkwam
bij het bewegen van de 
platen  

Afvlakken van landschap

Indeling op basis van relief

1. Hoogland van Guyana

2. Hoogland van Brazilië

3. Serra do Mar (gebergte)

4. Amazonebekken 

5. Pantanal (vlakte)

Zelfstandig lezen en verwerken

Lees paragraaf 1.3

Maken opgave 4 + bespreken

Daarna 1 t/m 3

Tijd?

Klaar? samenvatting / lezen paragraaf 1.4

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les...

(1) kan je het reliëf beschrijven van Brazilië 

(2) verschillende reliëfvormen verklaren

(3) de begrippen delta / riftschouder / hoogvlakte in eigen woorden uitleggen

Indeling op basis van relief

1. Hoogland van Guyana

2. Hoogland van Brazilië

3. Serra do Mar (gebergte)

4. Amazonebekken 

5. Pantanal (vlakte)

Bespreek de betekenis van:

Hoogland / plateau / hoogvlakte

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Bespreek de betekenis van:

Riftschouder

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Bespreek de betekenis van:

Amazone delta

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

3a)

1. oude stukjes continent botsten tegen elkaar en vormen een groot continent
2. opheffing van het gebied
3. verwering en erosie van miljoenen jaren
4. oud gesteente aan de oppervlakte 

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

3c)

• De berg is begrensd met steile hellingen en afgevlakt als een hoog tafelblad.

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

3d)

• De vele rivieren en de zee hebben in de loop van miljoenen jaren klei en zand afgezet. Dit is door de druk van de bovenliggende lagen verhard tot sedimentgesteente.

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Deel 2: Natuurlijke hulpbronnen

Wat zijn natuurlijke hulpbronnen

Hoe ontstaan ze? 

Zuid-Amerika rijk 

aan natuurlijke

hulpbronnen

Heeft NL natuurlijke hulpbronnen?

Natuurlijke
hulpbronnen in
Brazilië

Wat moeten we ermee?

Steenkool  = opwekken electriciteit                    
Bauxiet = wordt aluminum van gemaakt 

Aardolie =  diesel, benzine                   
IJzererts = wordt ijzer, staal van gemaakt 

Hoe ontstaat het?

Steenkool                         Bauxiet

Aardolie                           IJzererts

Bauxiet in Brazilië

- Kleideeltjes uit sediment spoelen weg 

-Aluminium en ijzermineralen blijven achter

-Dikke rode laag genaamd Lateriet

-Dit nogmaals in elkaar gedrukt wordt Bauxiet 

Wat zijn ertsen?

Dit zijn de mineralen waarin een metaal zit en waaruit op economische wijze een grondstof kan worden gewonnen.

Dus....alle ertsen zijn mineralen, maar niet alle mineralen zijn ertsen.

Zelfstandig lezen en verwerken

Lees paragraaf 1.2 Natuurlijke hulpbronnen tot en met olievorming

Maak opdracht 5, 6 en 7

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

5a)

• A = zuurstofarm oceaanwater met opgeloste ijzerdeeltjes
• B = Neerslag van ijzerhoudende deeltjes
• C = afwisseling van ijzerrijke en ijzerarme sedimenten
• D = dikke pakketen andere sedimenten
• E = opheffing en metamorfose van ijzerrijke en ijzerarme gesteente lagen
• F = Erosie van bovenliggende lagen 

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

6a)

• Chemische verwering

6b)

• Bij hoge temperatuur en veel neerslag zijn er veel planten en veel plantenzuren in de bodem: chemische verwering mogelijk.

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

6c)

• stap 1: De verweringslaag wordt in het laagland gesedimenteerd.
• stap 2: Kleideeltjes spoelen uit en ijzer en aluminium blijven achter.
• stap 3: Ze vormen een laag: lateriet.
• stap 4: Kan harde bauxietlaag worden.

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

6d)

• In Suriname: dat land heeft een tropisch klimaat waarin chemische verwering en uitspoeling kunnen voorkomen.
  
• (want hoge temperatuur en vocht nodig voor chemische verwering!)

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

7a)

• A = Brazilië
• B = Angola
• C = spreidingszone
• D = organisch sediment in meren
• E = oude granietlagen
• F = poreus gesteente 
• G= afdekkende zoutlaag
• H = jonge sedimentlagen

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Opdracht bespreken

7b)

• Door de diepte van de velden en dan nog onder de zeespiegel is het technisch gezien heel lastig om de olie te winnen.

Verdiepend artikel

https://geografie.nl/artikel/getrapte-verdringing-door-braziliaans-suikerriet

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

pangea

(oude)schild

natuurlijke hulpbronnen

kolonie

perceptie

stereotiep

hoogvlakte

hoogland

amazone

reliëf

erts

bauxiet

Brasilia

Rio de Janeiro

Amazone rivier

De hoofdstad van Brazilië is

1. Rio de Janeiro
2. Sao Paolo
3. Manaus
4. Brasilia

Dit standbeeld vind je in...

1. Rio de Janeiro
2. Sao Paolo
3. Manaus
4. Brasilia

Waar is het amazone regenwoud?

1. In het noord-oosten
2. In het noord-westen
3. Aan de kust
4. in het zuiden