5.1 stuurt de overheid de economie

• Economie en Ondernemen
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

5.1 Stuurt de overheid de economie?

Wat gaan we doen?

• Intro h5
• uitleg 5.1
• Aan de slag 
• quiz
• rekenen
• 
  

Wat is de overheid?

Wat doet de overheid?

Lesdoelen 5.1

• Hoe is de economie in ons land georganiseerd?
• Welke invloed heeft de overheid op de economie?
• Welke instanties geven er advies aan de overheid?

Marktwerking

• Particuliere sector  (willen winst maken)
• Aanbieders concurreren met elkaar → prijs en/of kwaliteit 
• Lage prijs? → producenten moeten lage kosten hebben
• Hoge kwaliteit? → telkens producten verbeteren + service

Vrijemarkteconomie

• Vraag & aanbod bepaalt de prijs
• overheid grijpt niet in met regels/wetten
• V.S. lijkt hier op
• Nergens helemaal → overal een overheid die maatregelen neemt 

Planeconomie

• GEEN marktwerking
• overheid bepaalt en betaalt alles 
• Voorbeeld: Noord-Korea (vroeger Cuba en China)

Overheid bepaalt...

1. Wat er geproduceert wordt 
2. Hoeveel er geproduceert wordt 
3. Door wie er geproduceert wordt 
4. Tegen welke prijs er geproduceert wordt

Sociale markteconomie

  Taken van de overheid

• zorgen voor veiligheid (politie en leger)
• gezondheidszorg (ziekenhuizen)
• sociale zekerheid (uitkeringen)
• zorgen voor volkshuisvesting (wonen)
• zorgen voor onderwijs

Welke past beste bij Nederland?

• vrije markt economie
• plan economie
• sociale markteconomie

leg je keuze uit. 

collectieve sector & particuliere sector

Collectieve sector
Alle bedrijven die voor de overheid werken. Levert goederen en diensten waar iedereen gebruik van kan maken.

Particuliere sector
Bedrijven die goederen en diensten willen verkopen om winst te maken.

Privatiseren

Activiteiten  van collectieve sector → particuliere sector

Voordelen:

• Minder kosten en organisatie voor de overheid.
• Prijzen kunnen lager worden door marktwerking.
  Nadelen:
  
• Overheid verliest macht.
• Sommige activiteiten stoppen misschien.

Redenen

1. Overheid verwacht betere kwaliteit of lagere prijs
2. Overheid vindt het niet meer nodig om het zelf te doen

Adviseurs van de overheid

De overheid kan bij het maken van keuzes op economisch gebied informatie en/of advies krijgen van:

•  CBS

•  CPB

•  SER

CBS = Centraal Bureau voor de Statistiek:

• Verzamelt informatie over oa economische veranderingen.
  

CPB = Centraal Planbureau:

• Onderzoekt wat de gevolgen kunnen zijn van economische beslissingen.
  

SER = Sociaal Economische Raad

• Adviseert over sociaal-economische onderwerpen.
  
• Bestaat uit werkgevers, werknemers en onafhankelijke deskundigen.

Aan de slag 

blz 140 t/m 143

opdracht 1 t/m 11

10 minuten in stilte

10 minuten fluisteren

klaar? kijk het na!!!

schrijf begrippen over 

Wat heb je geleerd?

Wat is een planeconomie?

1. De overheid bepaalt wat bedrijven produceren
2. Bedrijven bepalen zelf wat er geproduceerd wordt
3. Hulpmiddelen die je nodig hebt om te produceren
4. Een planeconomie heeft nooit bestaan

Wat is GEEN voordeel van marktwerking (concurrentie)?

1. Prijzen kunnen lager worden
2. Er is meer keuze
3. Er is meer kwaliteit/betere service
4. Je betaalt minder BTW

Noord-Korea heeft een planeconomie
Amerika een vrijemarkteconomie
Nederland een sociale markteconomie

1. Juist
2. Onjuist

Privatisering betekent dat...

1. Een particulier bedrijf verkoopt zijn bedrijf aan de overheid
2. De overheid verkoopt een bedrijf aan een particulier bedrijf
3. Alleen burgers mogen gebruikmaken van het privébedrijf
4. Alleen de overheid mag gebruikmaken van het privébedrijf

Collectieve goederen zijn:

1. Voorzieningen de iedereen kan kopen in de winkel
2. Voorzieningen die de overheid geheel of gedeeltelijk heeft betaald
3. Voorzieningen die mensen maken voor elkaar
4. Voorzieningen waar iedereen voor een klein eigenaar van is

Rekenen

blz 162

opdracht 1 t/m 4

10 minuten af!

bespreken opdrachten

klaar? kijk ze zelf na

maak 5.1 af