6.3 4H

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Paragraaf 3 Reacties

4 HAVO

Programma 

- Substitutiereacties

- Additiereacties

- Additiepolymerisatie

- Productie van ethanol

Lesdoelen

Aan het einde van deze les kun je:

- Aan de hand van een reactievergelijking bepalen of er een substitutie- of additiereactie heeft plaatsgevonden.

Vorming van halogeenalkanen

Er zijn twee verschillende manieren om een halogeenalkaan te vormen namelijk:

- een substitutiereactie

- een additiereactie 

Substitutiereactie 

Substitueren betekent vervangen.

Bij zo'n reactie heb je een alkaan en een halogeen nodig maar deze verloopt alleen onder invloed van licht (UV-licht)

Als je chloormethaan maakt via een substitutie gebeurd er dit:

Substitutiereactie 

Bij een substitutiereactie wordt dus 1 H-atoom vervangen door een halogeenatoom.

Maar wat gebeurd er als je een overmaat van het halogeen toevoegt?

Dan worden er meerdere H-atomen vervangen door een halogeenatoom 

- Er ontstaat dan een reactiemengsel van verschillende stoffen

(zie voorbeeld in je boek) 

Additiereactie 

Additie betekent toevoegen

Bij zo'n reactie heb je een alkeen en een halogeenverbinding nodig. 

Tijdens de reactie klapt de dubbele binding open waardoor er twee atomen kunnen binden. 

Additiereacties

- Bij additie van een halogeenverbinding zoals HCl bindt het H-atoom aan het ene C-atoom en het Cl-atoom aan de andere C-atoom 

- Bij de additie van waterstof aan een alkeen ontstaat er een alkaan

- Bij additie van water aan een alkeen ontstaat er een alcohol

Additiepolymerisatie

Een andere vorm van een additiereactie is een polymeeradditie.

Hiervoor heb je twee alkenen nodig (een monomeer). Doordat de dubbele binding open klapt vormt er een binding tussen de twee alkenen.

Dit kan voor een lange keten zorgen en dat noemen we een polymeer. 

Productie van ethanol

Ethanol is een verbinding uit de groep van de alkanolen en is beter bekend als alcohol. 

Het is op 2 manieren te maken:

- Een additie van water uit etheen

- Vergisting 

Teken de additiereactie van etheen en water waaruit ethanol ontstaat

Vergisting

Bij dit proces wordt glucose omgezet in ethanol en koolstofdioxide. Voor dit proces heb je enzymen nodig als biokatalysator en deze worden geleverd door levende gistcellen.