V4 2.7 Ongewenst kinderloos

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

WAT

* lezen basisstof 2.6 en 2.7

** maken + nakijken opdr. 79-88+93-110

*** context opgave 2.7/testjezelf 2.6 en 2.7 / examenopgave T2

HOE

individueel

in stilte

HULP NODIG

1. kijk in de tekst in je basisstof
2. schrijf je vraag op, vraag na afloop of tijdens een R-les aan je docent

actie - IN STILTE

Anticonceptie (voorbehoedsmiddelen) 

Kun je een condoom twee keer gebruiken?

1. Ja
2. Nee

SOA's

Chlamydia

HIV

genitale herpes

Hepatitis B

Gonorroe 

Syfilis

HIV

Chlamydia

Syfilis

Genitale wratten

Hepatitis B

Virus wat kan leiden tot AIDS en lijkt op griep

Pijn bij plassen en komt veel voor bij jongeren

Zweertjes 

Wratten rondom het geslachstdeel

Geelzucht en blijvende leverschade

Chlamydia

AIDS

Pijn in de onderbuik

Pijn bij het vrijen

Je wordt vaak en lang ziek

Meer of andere afscheiding

Veel mensen hebben geen klachten

Pijn bij het plassen

Bloedverlies

Pijn in de balzak

Kans op onvruchtbaarheid

SOA = Seksueel overdraagbare aandoening: 

• wat: ziekteverwekkers = bacterie, virus of parasiet
• hoe: door onveilig (zonder condoom) te vrijen.
• hoe: via slijmvliezen in de vagina, op de eikel van de penis, in mond en keel en in de anus.
• ongemerkt doorgeven en krijgen
  
• gevolg: jeuk, ziek, branderig gevoel, onvruchtbaar
• welke:  chlamydia, gonorroe, genitale wratten, herpes genitalis, syfilis, hepatitis B en hiv. 

Wat als het niet lukt om zwanger te raken?

Gevoelig

Hartverscheurend als je ongewenst kinderloos bent.

1 op de 6 Nederlandse paren met kinderwens.

Gesprekken hierover met respect.

Wat zijn redenen waarom het bij een stel
niet lukt om zwanger te raken?

Leerdoelen

• Je kunt oorzaken noemen van verminderde vruchtbaarheid.
• Je kunt met behulp van ethische en biologische argumenten toelichten dat er verschillende standpunten zijn over het ingrijpen in het voortplantingsproces.
  
  

Sommige mensen willen dolgraag kinderen, maar het lukt ze niet om zwanger te worden. Artsen kunnen hen op verschillende manieren proberen te helpen. Soms lukt dit en soms niet.

Vruchtbaarheidsbevordering

oorzaak bij man/vrouw?

oorzaak bij:

• aanmaken geslachtscellen
• ovulatie / zaadlozing
• bevruchting
• genetische afwijking die miskramen veroorzaakt

Welke zwangerschapsbehandelingen
ken je om de kans op
zwangerschap te vergroten?

Zwangerschapsbehandeling

IVF:

Oiv hormonen rijpen bij de vrouw meerdere eicellen 

De eicellen worden ‘geoogst’ en overgebracht naar een petrischaal

Sperma van de man wordt toegevoegd

Na een paar dagen worden enkele van de bevruchte eicellen teruggeplaatst in de baarmoeder

Vraag: hoe kan de arts zien welke eicellen bevrucht zijn?

In-vitrofertilisatie (ivf)

Zwangerschapsbehandeling

ICSI:

Een spermacel wordt geïnjecteerd in een eicel (evt meerdere)

Na een paar dagen worden enkele van de bevruchte eicellen teruggeplaatst in de baarmoeder

Welk hormoon moet de vrouw extra krijgen vóór het oogsten van de eicellen?

1. Oestrogenen
2. HCG
3. LH
4. FSH

Welk hormoon moet de vrouw extra krijgen net voor het terugplaatsen van de zygotes?

1. Oestrogenen
2. HCG
3. LH
4. FSH

01:36

Soms wordt IVF reageerbuisbevruchting genoemd. Wat bedoelen ze daarmee? En waarom is dit onjuist?

Leg uit waarom vroeger dan 72 uur na bevruchting inplaatsen van het embryo een lagere kans geeft op succesvolle innesteling (BINAS 86)

Een stel met onbeantwoorde kinderwens laat onderzoek naar doen naar de zaadkwaliteit. De zaadcellen bewegen goed, zou jij gewone IVF of ICSI aanraden? Leg uit.

KI = Kunstmatige Inseminatie

IUI =  intra-uteriene inseminatie 

sperma wordt ingebracht in baarmoeder.

Kunstmatige Inseminatie (Donorzaad) KI(D)

• eicellen zijn in orde
• zaadcellen kunnen niet via de normale weg de eicel bereiken (traag, erectiestoornis ed)
• (eigen/donor)zaadcellen via een dun slangetje rechtstreeks de baarmoeder in (Intra Uteriene Inseminatie)

IVF (probleem met eileiders)

KI (probleem met zaadcellen of baarmoedermond)

WAT

* lezen basisstof 2.6 en 2.7

** maken + nakijken opdr. 79-88+93-110

*** context opgave 2.7/testjezelf 2.6 en 2.7 / examenopgave T2

HOE

individueel

in stilte

HULP NODIG

1. kijk in de tekst in je basisstof
2. schrijf je vraag op, vraag na afloop of tijdens een R-les aan je docent

actie - IN STILTE

Opdracht klassikaal bespreken

opdr. 98

Ongewenst kinderloos

Verschillende oorzaken:

• Leeftijd:  verminderde kwaliteit eicellen/ spermacellen

• Leefstijl: roken, alcohol, overgewicht, drugsgebruik, cafeïnegebruik,                       ondergewicht, slaapritme, stress etc.
• Hormoonstoornissen
• Afwijkingen aanleg voortplantingsorganen
• Problemen in baarmoeder(slijmvlies)
• Soa's
• man: koorts 3 maanden verstoring spermakwaliteit

In Nederland lukt het bij ongeveer een op de zes stellen die een kind willen niet om binnen een jaar zwanger te worden. Ze kunnen dan naar de huisarts gaan, die onderzoek kan laten doen naar eventueel aanwezige of eerdere soa’s, of naar zaadkwaliteit. Ook kan de huisarts een stel doorverwijzen naar een gynaecoloog. Bij ongeveer 30% van de doorverwezen stellen ligt de oorzaak bij de vrouw, bij 30% bij de man en bij 30% bij beiden. In 10% van de gevallen wordt geen oorzaak gevonden.

Hoe ouder een stel is, hoe groter de kans is dat het niet lukt om kinderen te krijgen. Vooral de leeftijd van de vrouw is van belang. Bij vrouwen onder de 30 jaar is 80% binnen een jaar zwanger, bij vrouwen boven de 35 jaar is dat percentage gedaald naar 50%. Een van de oorzaken is dat de kwaliteit van de eicellen afneemt. Ook de kwaliteit van het sperma kan afnemen bij het ouder worden van de man. In Nederland krijgen stellen op een steeds latere leeftijd hun eerste kind, hierdoor is het aantal stellen dat problemen heeft met het krijgen van kinderen gegroeid.

Behalve leeftijd is ook de leefstijl van invloed op de vruchtbaarheid. De volgende zaken verlagen de vruchtbaarheid: roken, alcoholgebruik, overgewicht, drugsgebruik, ondergewicht, verstoring van het dag- en nachtritme, cafeïnegebruik bij vrouwen, blootstelling aan schadelijke stoffen, stress en overmatig sporten. Bij mannen kan koorts zorgen voor een verstoring van de spermakwaliteit voor drie maanden.

Ook zijn er oorzaken van verminderde vruchtbaarheid waar een vrouw of man geen invloed op heeft, zoals hormoonstoornissen, eerdere infecties, afwijkingen in de aanleg van de voortplantingsorganen, seksuele problemen en problemen in de baarmoeder of het baarmoederslijmvlies. Ook soa’s kunnen een oorzaak zijn van verminderde onvruchtbaarheid.

kunstmatige voortplantings techniek	Wanneer toepassen
stimulatie van eierstokken door hormonen MOH	onregelmatige eisprong geen eisprong oftewel geen cyclus
kunstmatige inseminatie (donor) KI (D) intra uterine inseminatie IUI	mindere zaadkwaliteit cyclus en doorgang 1 eileider moeten goed zijn
in vitro fertilisatie IVF	niet goed werkende eileiders, ernstige endometriose, een niet te herstellen sterilisatie bij de vrouw, onverklaarbare onvruchtbaarheid of verminderde kwaliteit van het zaad van de man.
intracytoplasmatische-sperma-injectie ICSI	man verminderd vruchtbaar is, een zeer slechte zaadkwaliteit te weinig beweeglijk zaad of afwijkend van vorm of te veel antistoffen in zijn sperma heeft vrouw heeft antistoffen tegen het sperma gewone IVF-behandeling nauwelijks bevruchting