Literatuur, ook letterkunde, schone letteren of kortweg letteren, is de verzamelde schriftelijke neerslag van een land of van een periode, voor zover het geschriften betreft die hun waarde ontlenen aan veronderstelde vormschoonheid of emotioneel effect. Het gaat dus om bijzonder knappe gedichten, verhalen, toneelstukken of andere teksten die als kunstwerken beschouwd worden.
1 / 55
next
Slide 1: Slide
DuitsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4-6
This lesson contains 55 slides, with text slides and 5 videos.
Lesson duration is: 45 min
Items in this lesson
Wat is literatuur?
Literatuur, ook letterkunde, schone letteren of kortweg letteren, is de verzamelde schriftelijke neerslag van een land of van een periode, voor zover het geschriften betreft die hun waarde ontlenen aan veronderstelde vormschoonheid of emotioneel effect. Het gaat dus om bijzonder knappe gedichten, verhalen, toneelstukken of andere teksten die als kunstwerken beschouwd worden.
Slide 1 - Slide
Slide 2 - Slide
Literatur 500 - 1805
Eine Reise durch die Zeit
Slide 3 - Slide
Wat gaan wij bespreken?
Vanaf 500 tot 1805:
Middeleeuwen
Renaissance
Barok
Verlichting
Sturm und Drang
Klassiek
Slide 4 - Slide
Belangrijk voor de toets
• Van elke stroming: achtergrond, thema’s, kenmerken en belangrijke vertegenwoordigers.
• De verschillende vetgedrukte begrippen en informatie bij het teken
• Verschillende rijmschema’s herkennen
• Herkennen van kenmerken
• De informatie bij hoeft niet geleerd te worden
Slide 5 - Slide
Werke des Mittelalters
500-1500
de vroege Middeleeuwen 8e - 11e eeuw
de hoge Middeleeuwen 12e - 14e eeuw
de late Middeleeuwen 14e - 15e eeuw
Slide 6 - Slide
Vroege Middeleeuwen
Oudhoogduits
Heldendicht
Hildebrandslied
Ludwigslied
Slide 7 - Slide
hoge Middeleeuwen
Minnezang
Walther von der Vogelweide
Gottfried von Strassburg
Slide 8 - Slide
late Middeleeuwen
Middelhoogduits
theoloog en dichter: Johannes von Tepl
existentiële en theologische thema's
Slide 9 - Slide
Kenmerken
verschillende genres: heldendichten, minnezang en epische verhalen
Politieke, religieuze, sociale en culturele waarden (zie volgende dia)
Slide 10 - Slide
Historische achtergrond/waarden
Germaanse tradities: liederen, heldendichten en mondelinge verhalen
Kerkelijke invloed: verspreiding van het geloofd
Feodalisme: adel een belangrijke rol --> ridderschap en hoffelijkheid
Minnezang en riddercultuur: liefde en romantiek tussen edelen
Geestelijke literatuur: theologische teksten, Bijbelse verhalen en hagiografieën
Opkomst van de steden en stadsleven: stedelijke cultuur en levensstijl als onderwerp
Slide 11 - Slide
Slide 12 - Video
Slide 13 - Slide
Slide 14 - Slide
Rijmschema
1
Na negen maanden in de moederschoot
Werd het tijd dat jij besloot
Om de wereld te gaan bekijken
En ons gezinnetje te verrijken
2
Nog in die bolle buik
Deed jij gelijk je eigen zegje
Vond jij het keizerlijke luik
En nam dus niet het normale wegje
Slide 15 - Slide
Slide 16 - Video
Slide 17 - Slide
Renaissance
(Wedergeboorte)
1500-1600
Slide 18 - Slide
Achtergrond
Nieuwe ontwikkelingen
--> Lesen Achtergrond
boekdrukkunst (Johannes Gutenberg)
ontdekking Amerika (Columbus
heliocentrisch wereldbeeld
denken over de mens: Diesseits
Klassieke oudheid: de mens staat centraal
Slide 19 - Slide
Erasmus
Thomas More
Lesen: Humanisme
interesse in literatuur en kunst uit de oudheid
Focus op het ‘aardse’ leven en de mens als individueel en uniek wezen (das Diesseits)
waardigheid van de mens centraal stellen
het geloof dat dichters, schrijvers en kunstenaars de mensheid naar een betere manier van leven kunnen leiden
--> Vertegenwoordigers: Erasmus van Rotterdam (1) &
Thomas More (2)
Slide 20 - Slide
Reformatie
(hervorming)
Geloof dichter bij de mens brengen
Bijbelvertaling van Martin Luther
95 stellingen: Martin Luthers uit kritiek op Rooms- Katholieke Kerk, waaronder verkoop van aflaten.
Bijbelvertaling door Martin Luthers: het Christendom dichterbij de normale mens brengen.
Door uitvinding van boekdrukkunst kon Luthers Bijbelvertaling snel verspreid worden tot grote ergernis van de Rooms- Katholieke Kerk.
Grote bijdrage aan Duitse taalontwikkeling: ''Neuhochdeutsche Sprache''door Bijbelvertaling. Deze taal kon iedereen begrijpen i.p.v. verschillende dialecten.
Lesen: Reformatie en bijbelvertaling Martin Luther
Slide 21 - Slide
Volksbuch Renaissance:Till Eulenspiegel
Slide 22 - Slide
Reformatie
(hervorming)
Geloof dichter bij de mens brengen
Bijbelvertaling van Martin Luther
Volksboek Duits-Nederlandse folklore
De voorliefde voor realistische vertellingen neemt toe. (toegankelijk door boekdrukkunst)
Till Eulenspiegel is een nar die met zijn streken de mensen een spiegel voorhoudt en hun vermeende wijsheid onderuithaalt.
--> Lesen: Geschichte Till Eulenspiegel
--> Machen: Frage A + B
--> Zeit: 5 Minuten
Lesen: Till Eulenspiegel (Tijl Uilenspiegel)
timer
5:00
Slide 23 - Slide
Barock
+/- 1600 - 1720
--> Zeit des Kontrastes
Kontrareformation:De katholieke reactie op de protestantse Reformatie met als gevolg de Dertigjarige Oorlog (1618-1648)
Absolutismus: naar voorbeeld van Franse koning Lodewijk XIV
Zeit der tödlichen Krankheiten:Pokken, Tuberculose, Pest, Cholera, Hongersnoden
Slide 24 - Slide
Lesen: Politik
Absolutisme: De koning had het alleenrecht op de macht (door God verkregen). Alle beslissingen mocht hij zelf nemen. Hij stond boven de wet. Beispiel: Lodewijk XIV von Frankreich (der Sonnenkönig). Ook in de 'Duitse' staten werd zijn voorbeeld gevolgd door de adel (op kleiner niveau).
De adel en geestelijken had grote vrijheden, leefden rijkelijk en hoefden geen belasting te betalen.
Het grootste deel van de bevolking waren boeren en burgers, die moesten opdraaien voor alle kosten die de koning, de adel en de geestelijkheid maakten.
Slide 25 - Slide
Lesen:Gesellschaft
Sterke contrasten in de maatschappij: macht, pracht, levenslust en rijkdom <-> doodsangst, pessimisme, Dertigjarige Oorlog, zieke, armoede
Barok = Kunststijl (schilderkunst, theater, literatuur) in de 17e eeuw gekenmerkt door sterke contrasten en andere theatrale effecten om de toeschouwer in vervoering te brengen
Motieven in de literatuur en theater: tegenpolen van de wereld (vergankelijkheid van het aardse) v.s hiernamaals (hemelse gelukzaligheid). Vanitas-Motief =
uitbeelding van vergankelijkheid van het leven.
Levenslust tegenover hunkering naar de eeuwigheid
Slide 26 - Slide
Literatuur: vormen en kenmerken
Vormen:
Theaterkunst: toneelstukken, komedies en tragedies (aan het hof)
Historische romans: verhaal gebaseerd op waargebeurde gebeurtenissen uit het verleden.
Schelmenroman: verhaal van een sociale verschoppeling van zijn geboorte tot zijn jong volwassenheid
Figuurgedicht: poëtisch werk met een combinatie van woord en beeld in een bepaalde vorm.
Kenmerken:
Herhaling: woorden worden herhaaldelijk gebruikt
Antithese: Tegenstellingen benoemen
Aanspreken: Lezer wordt aangesproken
Slide 27 - Slide
Barok: Übung 1, 2, 3
Was: Aufgabe 1, 2, 3
Mit wem: zu zweit (flüstern)
Zeit: 15 Minuten, danach besprechen
Fertig =
Weiterlesen Buch
Lernen Vokabeln Lektion 5 (D-N)
timer
15:00
Slide 28 - Slide
Slide 29 - Slide
Aufklärung
1720-1770
De mens bevrijden van zijn onmondigheid
"Sapere aude!"
Slide 30 - Slide
Lesen: Aufklärung Achtergrond
Immanuel Kant (1724-1804)
Slide 31 - Slide
De kern van de Verlichting
Het verstand (Vernunft) dient als maatstaf voor het persoonlijk handelen.
Aandacht voor het hier en nu, in plaats van voor het hiernamaals.
Men heeft een positief en optimistisch mensbeeld: de wetenschap zal ons verder brengen, de mens is “maakbaar”.
Tolerantie in geloof en opvoeding.
Emancipatie van onderdrukte groepen in de samenleving.
Slide 32 - Slide
Lesen: Literatur
Genres
Fabel
Drama
Doel om de lezers/publiek op een onderhoudende manier te onderwijzen.
Slide 33 - Slide
Vertegenwoordiger
Gotthhold Ephraim Lessing
eerste moderne schrijver in de Duitse literatuur
grondlegger van het klassieke Duitse drama
Zijn werk stond in het teken van de godsdiensttolerantie. Hij wees fanatisme en onverdraagzaamheid af.
Slide 34 - Slide
Didactische poëzie: der Tanzbär von Gotthold Ephraim Lessing
Machen: Aufgabe 1
Wie: Lies das gedicht und beantworte die zwei Fragen
Zeit: 3 Minuten, danach besprechen
timer
3:00
Slide 35 - Slide
Slide 36 - Slide
Lesen: Ringparabel von Lessing
Machen: Aufgabe 2 Frage a - h
Wie: Lies das gedicht und beantworte die Fragen auf Niederländisch.
Mit wem: selbstständig
Zeit: 10 Minuten, danach besprechen
timer
10:00
Slide 37 - Slide
Slide 38 - Slide
Sturm und Drang
1770-1789
De geniale tijd/periode
Friedrich Maximilian Klinger (Toneelstuk)
De Sturm und Drang was een protest- en jongerenbeweging die was gericht tegen het rationalisme van de Verlichting, dat als eenzijdig werd ervaren, en tegen maatschappelijke conventies, die als beperkend werden ervaren.
Slide 39 - Slide
Kenmerken
Subjectiviteit van de dichter: hart, genie, sentiment en natuur
geen traditionele regels van de poëzie --> vrije ritmes
De ballade is een vorm van poëzie. Het is een verhalend gedicht dat bestaat uit verzen en coupletten. Het combineert verschillende kenmerken van toneelstukken, poëzie en proza (verhalend).
Slide 42 - Slide
Erlkönig von Goethe
Erlkönig
Slide 43 - Slide
Erlkönig
Slide 44 - Slide
Klassik
1785-1805
Weimar - Goethe
Jena - Schiller
Slide 45 - Slide
Vorige Stunde - Sturm und Drang
Sturm und Drang (1770 - 1789): Literaire protestreactie op het rationalisme van de Aufklärung (verlichting). Kenmerkend in literaire werken:
Vrijheid van gevoel (sentiment)
emotie in plaats van ratio
natuurlijke driften van de mens (angst, verlangen, verdriet, liefde etc.)
eigen ervaringen en gevoelswereld.
literaire regels werden niet meer opgevolgd
Voorbeeld tekst: Ballade Der Erlkönig van
Johann Wolfgang von Goethe
Slide 46 - Slide
Klassik - historische achtergrond
De Weimarer Klassik was een reactie op de Sturm und Drang en de Franse Revolutie. Veel schrijvers van de Sturm und Drang voelden zich onderdrukt en steunden de Franse Revolutie en uitten zich fel. In 1789 barste deze revolutie los, maar de revolutie mislukte al binnen een paar jaar. Dit was een teleurstelling voor schrijvers van de Sturm und Drang. Zij stapten over naar de Weimarer Klassik.
De Weimarer Klassik was niet radicaal en fel gericht tegen de adel en monarchie. In plaats daarvan geloofde men dat door onderwijs en wijsheid de mens beter kon worden. In plaats van revolutie wilden zij de maatschappij hervormen op een vreedzame en humane manier.
Slide 47 - Slide
Klassik: Kenmerken
verwijzing naar de cultuur van de Grieks-Romeinse Oudheid
de mens: harmonie, innerlijke rust, evenwicht en het streven naar humaniteit (streven naar menselijke waardigheid voor ieder individu)
Gevoel en verstand dienen tot synthese te komen (Verlichting + Sturm und Drang)
Slide 48 - Slide
Johann Wolfgang von Goethe
Faust & Iphigenie van Tauris
Friedrich Schiller
Ode an die Freude -& die Handschuh
Slide 49 - Slide
Der Handschuh
Was: Ballade von Schiller
Wie: Lies mit und höre gut zu und mache danach die Aufgabe
Zeit: 10 Minuten
Slide 50 - Slide
Slide 51 - Video
Slide 52 - Video
Slide 53 - Video
Verschiedene Versionen
Welche gefällt dir?
Hip Hop
Trance
Techno
Jazz
Slide 54 - Slide
Toetsweek
Van elke stroming: achtergrond, thema’s, kenmerken en belangrijke vertegenwoordigers.
De verschillende vetgedrukte begrippen en informatie bij het teken.