Verschil tussen GGZ en zorg voor mensen met een verstandelijke beperking
GGZ: Gericht op mensen met psychische en psychiatrische klachten, zoals angststoornissen, depressies, psychoses of trauma. Deze zorg richt zich op het herstellen of verbeteren van de psychische gezondheid.
Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Gericht op ondersteuning van mensen met een beperking in het cognitieve of adaptieve functioneren. Deze zorg omvat vaak begeleiding, praktische ondersteuning en soms medische zorg.
Hoewel beide domeinen kunnen overlappen, bijvoorbeeld bij mensen met een verstandelijke beperking én psychische klachten (dubbele diagnose), hebben ze eigen benaderingen en doelstellingen.
Wanneer spreek je van een psychiatrische stoornis?
Een psychiatrische stoornis wordt vastgesteld wanneer iemand voldoet aan diagnostische criteria in classificatiesystemen zoals de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Kenmerkend is dat deze stoornis:
significante beperkingen in het dagelijks functioneren veroorzaakt,
psychisch lijden teweegbrengt,
niet volledig te verklaren is door omgevingsfactoren of fysieke aandoeningen.
Voorbeelden zijn schizofrenie, bipolaire stoornis, en zware depressie.
Oorzaken van een psychiatrische stoornis
Psychiatrische stoornissen hebben vaak een multifactoriële oorzaak, zoals:
Biologische factoren: Genetische aanleg, hormonale onbalans, hersenafwijkingen.
Psychologische factoren: Traumatische ervaringen, persoonlijkheidskenmerken, copingmechanismen.
Omgevingsfactoren: Stressvolle levensgebeurtenissen, sociale isolatie, economische problemen.
De interactie tussen deze factoren bepaalt vaak of iemand een stoornis ontwikkelt.
Hulp voor zorgvragers met een psychiatrische stoornis
Beschikbare hulp:
Eerstelijns GGZ (Generalistische basis-GGZ):
Kortdurende behandelingen zoals gesprekken met psychologen, therapeuten of coaches.
Behandelt lichtere klachten zoals burn-out, stress of rouwverwerking.
Behandelmethode: Cognitieve gedragstherapie (CGT), EMDR bij licht trauma, online therapie.
Tweedelijns GGZ (Gespecialiseerde GGZ):
Behandelt ernstige en complexe klachten zoals psychoses, persoonlijkheidsstoornissen, of verslaving.
Specialistische hulpverleners zoals psychiaters en psychotherapeuten.
Behandelmethode: Intensieve therapieën, medicatie, opname in een kliniek.
Hoe krijg je hulp?
Huisarts: Eerste aanspreekpunt, kan doorverwijzen naar de basis-GGZ of gespecialiseerde GGZ.
Zelf aanmelden: Bij sommige instellingen kun je direct aanmelden, afhankelijk van de ernst.
Spoedhulp: Voor acute situaties is crisiszorg beschikbaar via de crisisdienst.
Voorbeelden van zware psychische klachten (Tweedelijns GGZ)
Schizofrenie of andere psychotische stoornissen.
Ernstige depressies met suïcidale gedachten.
Posttraumatische stressstoornis (PTSS) na ernstig trauma.
Doelgroepen binnen de GGZ
Er zijn verschillende focusgebieden in de GGZ, bijvoorbeeld:
Kinder- en jeugdpsychiatrie: Psychische zorg voor kinderen en jongeren.
Volwassenenpsychiatrie: Gericht op mensen vanaf 18 jaar met uiteenlopende klachten.
Ouderenpsychiatrie: Voor psychische problemen bij ouderen, vaak gerelateerd aan cognitieve achteruitgang.
Acute/crisiszorg: Voor acute psychische nood, zoals suïcidaal gedrag of ernstige angstaanvallen.
Ambulante zorg: Zorg thuis of in de wijk voor mensen die niet opgenomen hoeven te worden.