2.1 De eerste bewoners

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1-3

Mens en Maatschappij (MenM)

Juf Majait

H2. De vroege geschiedenis van Nederland

Par. 2.1 De eerste bewoners

2023

H2 De vroege geschiedenis van Nederland

2.1 De eerste bewoners

• Wanneer begon de prehistorie?
  
• Wie waren de eerste bewoners van Nederland?
• De ijstijd en steentijd in Nederland.

 

Begrippen

- De prehistorie

- Jagers- en verzamelaars

- Neanderthalers 

Woordenlijst

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan de leerling...

1. Uitleggen wat het begrip prehistorie betekent.
2. Beschrijven wie de Neanderthalers waren?
3. Herkennen en uitleggen hoe Neanderthalers overleefde in de wildernis.

1.1.1. Ik beschrijf hoe jagers- verzamelaars leefden, wat hun middelen van bestaan waren en wat het verband was tussen de middelen van bestaan en hoe zij woonden.    

1.1.1. Ik leg uit waarom jagers- verzamelaars nomaden waren.  

10 tijdvakken

Hoe kom jij aan eten als er geen supermarkten zouden zijn?

De Prehistorie

Heb je goed opgelet?

Dit hoofdstuk gaat over welk tijdvak?

• Het eerste tijdvak: de tijd van jagers en boeren.
• Deze periode begint bij de eerste mensen en duurt tot het jaar 3000 v.C .
  

v.C: Voordat Jezus Christus is geboren

n.C: Nadat Jezus Christus is geboren.

Prehistorie

Welke twee soorten bronnen zijn er?

  

- geschreven bronnen (bijv. dagboeken en kranten)

- ongeschreven bronnen (bijv. werktuigen en grotschilderingen)

Prehistorie

Pre                      Historie
(voor)          (geschiedenis)

De prehistorie is de tijd voor "de geschiedenis" begint. 

In de prehistorie werd er niet geschreven.

• Zijn dit onze voorouders?

Wie zijn onze voorouders?

• Uit onderzoek blijkt dat de mens is ontstaan in Oost-Afrika en zich van daaruit verspreidde over de aarde.
• Verspreiding duurde tienduizenden jaren (Azie en Europa, Amerika):

1. Homo-erectus (2 miljoen - 140.000 jaar geleden). Uitgestorven.
   
2. Homo-Heidelbergensis (500.000 - 200.000 jaar geleden). Uitgestorven.
   
3. Neanderthaler (100.000 jaar geleden). Uitgestorven.
   
4. Homo-sapiens (moderne mens) (40.000 - 10.000 jaar geleden). 

Begon in Afrika.

- Groep naar europa

- Groep naar Azie 

- Groep kwam in Amerika terecht.

-> 2 miljoen jaar uitgestorven

-> neanderthaler en die andere ook uitgetorven.

-> wij stammen af van de homo-sapiens. Deze begonnen in oost-afrika en verdeelde zo als eerste jagers verzamelaars in europa.

eerste kwamen aan in Nederland. zie volgende dia.

Homo erectus (Latijn voor 'rechtopgaande mens') is een uitgestorven mensensoort die van 2 miljoen tot 140.000 jaar geleden leefde. Deze soort leefde hoofdzakelijk na Homo habilis, maar het is niet uitgesloten dat beide soorten gedurende een zekere periode tijdgenoten van elkaar waren en een onbekende gemeenschappelijke voorouder hebben.[1]

De neanderthaler[1] (Homo neanderthalensis, indien als soort beschouwd, of Homo sapiens neanderthalensis,[2] indien als ondersoort beschouwd) is een uitgestorven mensensoort of -ondersoort. De mensensoort neanderthaler is gedurende een periode van honderdduizenden jaren geleidelijk geëvolueerd vanuit de mensensoort Homo heidelbergensis.

Omstreeks 2 miljoen jaar geleden verspreidde Homo erectus zich als eerste vroege mensensoort vanuit Afrika over Eurazië. Rond 900.000 jaar geleden werd deze opgevolgd door Homo heidelbergensis. In Europa ontwikkelde zich hieruit de neanderthaler, en in Oost-Azië de denisovamens, naast mogelijk nog andere lokale varianten.

Jagen en vissen..? 

• Jagen op wilde dieren zoals bizons en mammoeten (mannen).
  

 

Verzamelen..?

• Noten, vruchten als bessen.. (vrouwen).
  

• Pijlpunt - speerpunt
  

• Tent

• Kleding (vacht en dierenhuid)

• Werktuig

Moderne mens; jagers en verzamelaars 

10.000 jaar geleden eerste mensen in Nederland. Neanderthalers.. vervolgens de Homo-Sapiens:

• Deze mensen zijn slimmer.
• Konden met elkaar communiceren.
• Begrepen hun omgeving beter. 

Zo ontstonden de:

•  Jagers en verzamelaars (gebruiken hun omgeving om te overleven). 

Hun middel van bestaan:

1. Voedsel door te jagen op wilde dieren
2. Eetbare planten te verzamelen in de natuur.

v.C: Voordat Jezus Christus is geboren

n.C: Nadat Jezus Christus is geboren.

De mens gebruikt symbolische communicatie als taal en kunst om zichzelf uit te drukken en ideeën uit te wisselen. De sociale interacties tussen mensen gaven aanleiding tot het ontstaan van uiteenlopende waarden, sociale normen en rituelen, die samen de grondslag vormden van samenlevingen.[5] Uit het menselijke verlangen om de omgeving te begrijpen en te beïnvloeden zijn onder meer wetenschap, filosofie, mythologie, religie en tal van andere kennisgebieden voortgevloeid.

De mensheid leidde voor het grootste deel van haar geschiedenis het bestaan van jager-verzamelaar. Ongeveer 10.000 jaar geleden gingen veel samenlevingen over op een sedentaire levenswijze; de mens domesticeerde planten en dieren, zodat nederzettingen uit konden groeien tot de eerste beschavingen. Wereldwijd werden regeringen, religies en culturen ontwikkeld en verenigde de mens zich in staten en rijken. Vanaf de Moderne Tijd vonden grote wetenschappelijke, technologische en culturele ontwikkelingen plaats en ontstond er een snelle groei van de wereldbevolking. Door menselijk handelen werd het milieu in diverse delen van de wereld ingrijpend veranderd.[6]

Opdracht

Opdracht maken....

Wat hoort niet bij pre-historie?

1. Muurschilderingen
2. Een boek
3. Stegosaurus
4. Jagers en verzamelaars

Hoe werd vuur gemaakt in de pre historie?

1. Dat konden ze helemaal niet.
2. Aansteker of lucifer.
3. Met stokjes, hout en stro.
4. Met een vergrootglas.

Wat kon wel in de pre historie?

1. Sommen uitrekenen en een kaart lezen.
2. Rijden met een karretje en een poesje verzorgen.
3. De was ophangen aan de waslijn.
4. Vissen vangen.

Jagers en verzamelaars

1. waren nomadisch
2. bleven op een plek

In welke tijd leefden de jagers en verzamelaars?

1. Oudheid
2. IJstijd
3. Archeologen
4. Prehistorie

Jagers en 
verzamelaars

Jagers en verzamelaars hadden geen vaste woonplaats.
Hoe noemen we dit?

1. Neanderthalers
2. Nomaden
3. Boeren