Seksualiteit, intimiteit

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

 seksualiteit en intimiteit bij ouderen

Stel je voor dat een bewoner een pornofilm wil kijken. Hij kan de film zelf niet aanzetten, zou jij dit voor hem doen of sla je dit af?

iedereen heeft zijn eigen normen en opvattingen. het belangrijkste is dat je het bespreekbaar maakt.

Lesdoelen

- Aan het einde van de les kan je aangeven waarom praten over seksualiteit in de ouderenzorg belangrijk is. 

- Aan het einde van de les kan je uitleggen hoe je tijdens je stage om kan gaan met seksualiteit en intimiteit.

- Aan het einde van de les weet je wat intimidatie inhoudt en weet je hoe je hiermee om kunt gaan als verzorgende.

wat is seksualiteit en Intimiteit

Intiem is men met de partner, gezinsleden en goede vrienden.

Denk hierbij aan nabijheid, discretie en innigheid.

In een intieme relatie tussen twee mensen zijn openheid, gelijkheid en wederzijds vertrouwen belangrijke kenmerken. Vertrouwdheid en zich verbonden voelen met anderen is onmisbaar in ons bestaan.

Wat is intimiteit?

Bij intimiteit kun je denken aan contact en verbondenheid. Vormen van intimiteit zijn bijvoorbeeld hand-in-hand zitten, een knuffel, een arm om je heen, voeten laten masseren. Voorbeelden waarbij iemand ‘nabijheid’ ervaart en zich niet of minder alleen voelt. Intimiteit betekent ook tijd met een dierbare doorbrengen. bijvoorbeeld voor een persoonlijk gesprek of samen naar muziek luisteren.

Kennisplein Zorg voor Beter. (2020b, juli 8). Wat is intimiteit en seksualiteit bij ouderen? Zorg voor Beter.                                        https://www.zorgvoorbeter.nl/seksualiteit/wat-is-seksualiteit-bij-ouderen

Een intieme relatie kan leiden tot een seksuele relatie, maar dat hoeft niet. 

In een situatie waarin seksualiteit niet is toegestaan, kan intimiteit wél mogelijk zijn. 

Bijvoorbeeld binnen een zorgrelatie met een zorgvrager. Zo kan er een intieme, vertrouwde sfeer ontstaan als je in de nachtdienst bij een zorgvrager bent. Dit kan de zorgvrager de ruimte geven om zijn zorgen met jou te bespreken. Als je een bepaalde zorgvrager lang verzorgt en begeleidt, kan er ook een vorm van intimiteit en vertrouwen ontstaan. Je voelt je dan prettig bij elkaar.

Voorbeelden van intiem zijn 

• Lichamelijk (hand vast pakken, seksueel)
• Emotioneel ( je kan je geheimen of persoonlijke verhalen, gevoelens en emoties bij iemand kwijt) 
• Spiritueel ( wat er in je omgaat, filosofie, zorgen, toekomst plannen delen)  
• Sociaal (samen activiteiten ondernemen en ervaringen kunnen delen)  

Een intieme relatie kan leiden tot een seksuele relatie, maar dat hoeft niet. 

In een situatie waarin seksualiteit niet is toegestaan, kan intimiteit wél mogelijk zijn. 

Bijvoorbeeld binnen een zorgrelatie met een zorgvrager. Zo kan er een intieme, vertrouwde sfeer ontstaan als je in de nachtdienst bij een zorgvrager bent. Dit kan de zorgvrager de ruimte geven om zijn zorgen met jou te bespreken. Als je een bepaalde zorgvrager lang verzorgt en begeleidt, kan er ook een vorm van intimiteit en vertrouwen ontstaan. Je voelt je dan prettig bij elkaar.

wat is seksualiteit?

Bij seksualiteit kan je denken aan de woorden vrijen soloseks, erotiek of geslachtsgemeenschap. Seksualiteit wordt ervaren en vormgegeven in gedachten, fantasieën, verlangens, overtuigingen, attituden, waarden, gedrag, handelingen, rollen en relaties.

Kennisplein Zorg voor Beter. (2020b, juli 8). Wat is intimiteit en seksualiteit bij ouderen? Zorg voor Beter. https://www.zorgvoorbeter.nl/seksualiteit/wat-is-seksualiteit-bij-ouderen

interessant weetje

Uit een  Europees onderzoek is gebleken dat 54 procent van de mannen en 21 procent van de vrouwen tussen de 70 en 80 jaar in het afgelopen jaar geslachtsgemeenschap hebben gehad. Ongeveer een kwart van de 70-plussers geeft aan dat dit minstens één keer per week gebeurt.

Kennisplein Zorg voor Beter. (2020b, juli 8). Wat is intimiteit en seksualiteit bij ouderen? Zorg voor Beter. https://www.zorgvoorbeter.nl/seksualiteit/wat-is-seksualiteit-bij-ouderen

Manieren waarop seksualiteit in het verpleeghuis tot uiting kan komen

* Dagdromen, fantaseren, herinneringen ophalen

* Romantische of erotische boeken lezen, porno bekijken

* Complimenten geven, flirterige opmerkingen maken

* Knuffelen, aanraken, nabijheid zoeken

* Strelen, kussen

* Vrijen, masturbatie

Kennisplein Zorg voor Beter. (2020b, juli 8). Wat is intimiteit en seksualiteit bij ouderen? Zorg voor Beter. https://www.zorgvoorbeter.nl/seksualiteit/wat-is-seksualiteit-bij-ouderen

Mythes en misverstanden

* Seks is alleen voor jongeren.

* Seks is pijnlijk en onmogelijk als je chronisch ziek bent.

* Wanneer de partner in het verpleeghuis komt, dan moeten beiden accepteren dat intimiteit en seksualiteit niet meer aan de orde zijn.

* Seks in het verpleeghuis hoort niet.

* Mensen met dementie of beperkingen hebben geen behoefte aan seksualiteit.

* Veranderende seksuele behoeften bij mensen met dementie moeten onderdrukt worden omdat ze altijd leiden tot problemen en grensoverschrijdend gedrag.

Kennisplein Zorg voor Beter. (2020b, juli 8). Wat is intimiteit en seksualiteit bij ouderen? Zorg voor Beter. https://www.zorgvoorbeter.nl/seksualiteit/wat-is-seksualiteit-bij-ouderen

Omgaan met seksualiteit en intimiteit.

                                                                                             

                                                                                            Uit: Scholingsmap Intimiteit en seksualiteit in de ouderenzorg. Rugers WPF en NZCO

Belang van intimiteit en seksualiteit 

1. Behoefte aan intimiteit en seksualiteit is een van de basisbehoeften van de mens.

2. Versterkt de intieme band

3. Kunnen uiten van gevoelens en behoefte

4. Biedt de mogelijkheid te tonen dat je iemand liefhebt

5. Biedt de mogelijkheid om te genieten

Seksualiteit bij ouderen = taboe

1. Intimiteit en seksualiteit is belangrijk voor de geestelijke gezondheid. 

2. Ook ouderen, chronisch zieke en mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking hebben hier behoefte aan. 3. Het ondersteunen bij zelfzorgtekorten op het gebied van seksualiteit en intimiteit is bij niet iedereen even vanzelfsprekend. 

seksualiteit bij ouderen = taboe (2)

1.Bij verschillende mensen, leeftijden, culturen en perioden in de geschiedenis gelden andere normen en waarden in de manier waarop men hieraan uitdrukking geeft. Vaak zijn deze ook omgeven door taboes.

2.De laatste 25 jaar is er veel aandacht besteed aan de seksualiteitsbeleving van de (chronisch) zieken en langdurig lichamelijke en /of verstandelijk gehandicapten.

Opdracht 

Hoe zou jij als verzorgende op deze casussen reageren?

Casus1: Een man krijgt tijdens het wassen een erectie. 

Casus 2: Je ondersteunt een man met niet-aangeboren hersenletsel bij de toiletgang. Zijn penis hangt buiten de wc-pot.

Casus3: Een vrouw geeft aan dat zij niet door een mannelijke zorgmedewerker geholpen wil worden bij het verschonen van incontinentiemateriaal
.

Wat zijn jouw grenzen?

Waar liggen jouw grenzen als het gaat om intimiteit, lichamelijkheid en seksualiteit van cliënten?

Hoe kun je omgaan met

Seksueel getinte opmerkingen van cliënten

Ongewenste aanrakingen door cliënten?

(gezamenlijk bespreken)

Ter afsluiting een Quiz

Hoeveel procent van de mannen tussen de 70 en 80 jaar hebben geslachtsgemeenschap?

1. 21%
2. 54%
3. 86%
4. 90%

De band met een cliënt kan erg intiem worden. Dat is prima zolang

1. De teamleider hiermee akkoord gaat
2. Het de professionaliteit niet in de weg staat
3. De cliënt het geen probleem vindt
4. Met andere cliënten een even goede band is

In de zorg kan de band met een cliënt ook intiem worden. Met de ene cliënt heb je meer dan met de ander en het is onmogelijk om je gevoelens helemaal uit te zetten. Dat is geen probleem zolang de intimiteit de de professionaliteit niet in de weg staat.

Ouderen hebben vrijwel geen seksuele behoefte

1. Juist
2. Onjuist

1. Ouderen hebben vrijwel geen seksuele behoefte?!

ONJUIST (ouderen hebben ook seksuele behoefte!)

Tijdens de zorg ben je niet intiem met je zorgvrager

1. Juist
2. Onjuist

Tijdens de zorg ben je niet intiem met je zorgvrager?!

ONJUIST (tijdens de zorg kan je intiem zijn bijvoorbeeld tijdens het wassen)

Er ontstaat een taboe op seks voor ouderen

1. Juist
2. Onjuist

Er ontstaat een taboe op seks voor ouderen

JUIST (Veel mensen vinden het moeilijk om hierover te praten)

Intimiteit en seksualiteit zijn levensbehoeften

1. Juist
2. Onjuist

Intimiteit en seksualiteit zijn levensbehoeften

JUIST ( en mens heeft behoefte aan intimiteit en seksualiteit)

Mensen boven de 75 kunnen geen seks meer hebben

1. Juist
2. Onjuist

Mensen boven de 75 kunnen geen seks meer hebben

Onjuist, wanneer er geen gezondheidsproblemen zijn hebben mensen van hogere leeftijd ook seks.

Welke belemmering ervaren ouderen bij het intiem zijn in een verpleeg-/verzorging-tehuis.
(KIEM, 2020)

1. Gebrek van privacy
2. Afkeurende houding famillie
3. Afkeurende houding zorgpersoneel
4. Praktische beperkingen (katheter)

Het is onwenselijk dat de verzorgende en een cliënt een erg intieme relatie hebben. Waarom is dat?

Het kan zijn dat je dan als verzorgende geen objectieve beslissingen kan nemen.

Je moet beroepsmatig te werk blijven gaan. Je moet volgens protocol verschillende taken kunnen uitvoeren.

Je moet situaties binnen je werk objectief kunnen beoordelen en soms handelingen uitvoeren of beslissingen nemen die niet overeenkomen met de wens van de cliënt. Als je te intiem bent, kan het zijn dat je misschien niet de juiste beslissing voor de cliënt neemt.