9.5 Bloed- en orgaandonaties [VWO ONDERDEEL]

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

9.5 Bloed- en orgaandonaties

- Telefoon in telefoontas

- Pak je laptop

- Ga in deze LessonUp

- Bedenk alvast een antwoord op de volgende vraag:

Waarmee moet rekening worden gehouden bij orgaandonaties?

Bij elke cel zit aan de buitenkant herkenningseiwitten. Dit worden ook wel ... genoemd

1. Antistoffen
2. Antigenen

Witte bloedcellen maken ...

1. Antigenen
2. Antistoffen

Herhaling. Waarmee moet rekening worden gehouden bij orgaandonaties?

Bloeddonatie

• Belangrijk onderdeel bij donorschap
• Donaties nodig bij veel bloedverlies

Leerdoelen:
Je kunt verklaren welke bloedtransfusies er mogelijk zijn bij bepaalde bloedgroepen
Je weet hoe en welke gevaren er tijdens de zwangerschap kunnen ontstaan met moeder/baby met andere bloedgroepen

Bron: 9.5 'kun je van iedereen bloed krijgen '

Bloedtransfusie is het toedienen krijgen van andermans bloedcellen / bloedplasma

De ziekte / aandoening bepaalt welke onderdelen nodig zijn

Mensen die leiden aan bloedarmoede hebben vaak last van hoofdpijn, vermoeidheid en spierpijn. Dit heeft te maken met het feit dat zij zuurstof niet goed door hun lichaam kunnen krijgen. Wat hebben mensen die bloedarmoede hebben nodig qua bloedtransfusie?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes
4. Bloedplasma

De Russische Tsarenfamilie Romanov leidde aan hemofilie. Dit houdt in dat er bij een inwendige of uitwendige bloeding er niet of nauwelijks bloedstolling optreedt.
Wat had de Romanov familie nodig gehad qua bloedtransfusie?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes
4. Bloedplasma

Verdeling bloedgroepen over de wereld

De bloedgroep wordt erfelijk bepaald met allelen iA iB en i

Je geeft de informatie over de bloedgroep (rode bloedcel) door aan je kinderen via de genen

Je hebt bloedgroep A.
a) Welke antigenen heb je op je rode bloedcel?
b) Welke antistoffen heb je in je plasma?
c) Welke antigenen kun je dus niet ontvangen?
d) Van welke bloedgroepen kun je wel rode bloedcellen ontvangen?
e) Van welke bloedgroepen kun je plasma ontvangen?

Verkeerde bloedtransfusie

Wordt er toch de verkeerde bloedgroep gedoneerd, dan zullen de gedoneerde bloedcellen worden opgeruimd door de afweer.

Antistoffen prikken de rode bloedcellen lek. Ook zal het gedoneerde bloed gaan stollen, wat kan leiden tot tromboses.

Wat kan er uiteindelijk gebeuren bij een verkeerde donatie?

Opdracht

Neem het schema over en vul het in met behulp van de bron hiernaast

Welke bloedgroep kan alle bloedgroepen ontvangen?

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Welke bloedgroep(en) heeft/hebben de antigenen B

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Bloedgroep O is een geweldige bloeddonor, hij kan aan iedereen doneren omdat:

1. hij geen antistoffen heeft
2. hij geen antigenen heeft

Rhesus factor

= antigen op een rode bloedcel 

Rhesus positief (Rh+) heeft wel de rhesusfactor. 

Mensen met Rh- hebben geen rhesusantigeen, maar ook geen antistoffen tegen rhesus.

Iemand heeft resus-positief (Rh+) bloed.
Welk antigeen heeft hij op de buitenkant van zijn rode bloedcellen?
Kan hij resus-antistof maken?

1. wel resus-antigeen wel resus-antistof
2. wel resus-antigeen geen resus-antistof
3. geen resus-antigeen wel resus-antistof
4. geen resus-antigeen geen resus-antistof

Antistoffen tegen Rhesus+ antigeen worden alleen aangemaakt door mensen met Rhesus- bloed, nadat ze een keer Rhesus+ antigeen in hun lichaam hebben gekregen .

Een bloedtransfusie gaat fout waardoor per ongeluk bloedgroep B+ wordt toegediend aan iemand met bloedgroep B-. Wat voor vorm van immunisatie zal optreden in de persoon die het bloed ontvangt?

1. Actieve natuurlijke immunisatie
2. Actieve kunstmatige immunisatie
3. Passieve natuurlijke immunisatie
4. Passieve kunstmatige immunisatie

Moeder en baby

Antistoffen tegen antigeen A en B

zijn niet van het type IgG 

en kunnen daarom niet door de placenta heen van moeder naar kind

Antistoffen tegen het rhesuseiwit 

zijn wel van het type IgG 

en kunnen daarom wel door de placenta heen van moeder naar kind

Rhesus factor en zwangerschap

Leg uit wat er hiernaast in de afbeelding gebeurt

Een resusbaby ontstaat als de moeder Rh- is en na een besmetting (bv. bij een eerdere bevalling) resusantistoffen heeft gemaakt. Deze antistoffen komen in het bloed van een volgend kind dat Rh+ is. De antistoffen breken het bloed van het kind af.
Op welke manier kan antistofvorming door de moeder, direct na de geboorte, worden tegen gegaan?

1. De moeder voor de geboorte vaccineren met een resusantigeen.
2. De moeder direct na de geboorte inspuiten met stoffen die antistof aanmaken tegengaan
3. De moeder tijdens de geboorte een bloedtransfusie geven met resusnegatief bloed.
4. De moeder voor de geboorte een bloedtransfusie geven met resusnegatief bloed.

Aan de bak

Lastig? Lees de theorie van 9.5 of ga nog weer eens door deze Lesson Up. 

Huiswerk = 1 t/m 16 van 9.5

Hiermee is het hoofdstuk afgerond. We plannen de toets in op maandag 20 maart