Medicatie (basisinformatie)

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1,2

                                Basiskennis 

                                                    medicatie

Welkom

Wat is het doel van medicatie?

Doel van medicijnen

- preventief/profylactisch

- curatief/causaal

- symptomatisch (placebo)

- substitutie

- diagnostisch

Preventief/profylactisch = voorkomen van een ziekte (bijv. vaccinatie of middelen tegen wagenziekte)

curatief /causaal= bestrijden van de oorzaak dus behandeling (antibiotica keelontsteking) en uiteindelijk genezing

symptomatisch= symptomen aanpakken bijv. ontstekingsremmende pijnstilling 

substitutie = aanvullen van tekorten (bijv. testosteron of insuline)

diagnostisch= om een diagnose te kunnen stellen bijv. radio actieve vloeistof bij een pet scan

bijv. corona

vaccin

bijv.
paracetamol

Voorkomen van ziekte

Verminderen van klachten door suggestie

Bestrijden of verzachten van de gevolgen van een ziekte

Bestrijden van de oorzaak van een ziekte

profylactische werking

causale werking

symptoom-

bestrijding

Placebo

bijv. antibiotica

taken VP/VIG

1. afspraken maken met de cliënt over welke ondersteuning

2. uitzetten medicijnen

3. aanreiken en/of toedienen van de medicijnen

4. registreren en aftekenen van de medicijnen

7. signaleren van knelpunten

8. evaluatie van de behandeling samen met de arts en cliënt

Naamgeving medicatie

chemische naam = nauwkeurige beschrijving van de atomen die de stof bevat 

(Para-acetylaminofenol)

stofnaam of generieke naam = beschrijving van de stof(fen) die in het medicijn zitten (paracetamol) onder deze naam herkennen wij vaak de werking van het medicijn

merknaam = fantasienaam verzonnen 

door fabrikant

® betekent

dat het een geregistreerd handelsmerk is en dat

niemand anders die naam mag gebruiken

Toedieningswegen

- enteraal = 

via het maag-darmstelsel -> meestal algemene werking (systematisch)

- parenteraal 

= via injectie/infuus of door difussie-> systematische of lokale werking

-topisch = 

via de huid en alleen lokaal/plaatselijk

 

Toedieningswegen

- oraal 

-rectaal

- sublinguaal

- injectie (subcutaan, intraveneus, intramusculair, intra-articulair, intra cardiaal, intralumbaal en epiduraal)

- inhalatie

- transdermaal

-vaginaal

oraal = via de mond 

rectaal = via de anus

sublinguaal = onder de tong (hartproblemen, epilepsie)

transdermaal = via pleister (lokale toediening maar soms systemische werking denk maar aan nicotine pleister)

inhalatie = tracheaal via luchtpijp of nasaal via neus (astma) soms lokaal soms systematisch

vaginaal = via de vagina (anti schimmel)

welke risico's zijn er wb medicijngebruik?

Risico's medicijngebruik

• Bijwerkingen
• Cumulatie---->
• Interactie
• Verslaving
• Gewenning/tolerantie

Bijwerkingen:

Niet gewenste en schadelijke effecten van een geneesmiddel

waarvan de gebruikelijke dosering is gegeven

Cumulatie: Wanneer het middel te vaak

wordt gegeven is de vorige

dosis nog niet voldoende

uitgescheiden en stijgt de

plasmaconcentratie

vootdurend. Dan ontstaat

ophoping of cumulatie van

het geneesmiddel tot

toxische of zelfs lethale

dosis

interactie:

Een wisselwerking tussen medicijnen die tot verandering in de werking en bijwerkingen kunnen leiden

gewenning: Je lichaam went aan het medicijn en je hebt een steeds hogere dosis nodig om hetzelfde effect te ervaren.

Contra-indicatie

Een reden om het medicijn NIET te gebruiken omdat het medicijn een aandoening of ziekte verergert.

absoluut = absoluut niet geven

relatief = oppassen bij het geven

Bewaren van medicatie

Altijd in originele verpakking

< Baxter 

Bijsluiter

• Samenstelling
• Indicatie: waar wordt het middel voor gegeven?
• Werking
  
• Dosering *
• Bijwerkingen
  
• Gebruik tijdens zwangerschap
• Wijze van inname
• Waarschuwingen 

• Werkzame stof en hulp/vulstoffen
  

Alles moet benoemd worden op bijsluiter i.v.m.

overgevoeligheid

CBG

waarschuwingen

Met welke geneesmiddelen gaat het middel

niet goed samen

• Niet innemen met melk, grapefruitsap…

• Wanneer kun je het beter niet innemen

(contra-indicatie)

hulpzame stoffen of vulstoffen

bijvoorbeeld zetmeel

dosering

Normdosering= standaarddosis/ gebruikelijk dosis bij volwassenen

Doseringsinterval= tijd die zit tussen inname van de verschillende doseringen van het geneesmiddel

–> Instellen tot een evenwichtssituatie “steady state”

Bij pijnmedicatie bouw je met de juiste dosering een goede concentratie aan pijnstilling op. De zogeheten 'spiegel'.

Polyfarmacie

Vijf of meer geneesmiddelen per dag uit verschillende therapeutische groepen (niet bij zalven, AB)

44% van zorgvragers boven de 65 jaar

oorzaak: Multimorbiditeit

gevolgen Polyfarmacie

fysiologische veranderingen bij zorgvragers boven de 65

nier en leverfunctie

lichaamssamenstelling (meer vetweefsel, minder vocht)

hersensignalen veranderen

Wat check je bij het geven van medicatie?

Juiste tijd

Juiste persoon

Juiste medicijn

Juiste dosering

Juiste toedieningswijze

Tips medicatieveiligheid

• Voel je je bekwaam in voorbehouden en risicovolle handelingen?
• Wees je bewust van de risico’s in het medicatieproces
  
• Noteer afspraken over medicatie toedienen in het zorgplan
• Als zorgmedewerker heb je een signalerende functie
• Zorg voor een duidelijke toedienlijst en actueel medicatieoverzicht

• Let op dat de medicijnen goed bewaard worden
  
• Zorg ervoor dat je ongestoord kunt werken met medicatie
• Dubbele controle van risicovolle medicijnen is voor de veiligheid van de cliënt
• Meld altijd medicatiefouten
  

Wat is een contra-indicatie?

1. een reden om een medicijn te geven
2. een reden om het medicijn NIET te geven
3. verslaving
4. giftige hoeveelheid

Een dragee is...

1. een zetpil
2. een tablet met een suikerlaagje
3. een soort injectie
4. een bruistablet

Wat wordt verstaan onder cumulatie van medicijnen?

1. te veel medicijnen
2. ophoping van medicijnen
3. afhankelijkheid
4. steeds meer nodig voor dezelfde werking

Wat zijn bijwerkingen van medicijnen?

1. ophoping van medicijnen in het lichaam
2. de invloed van de medicijnen op elkaars werking
3. steeds meer nodig voor dezelfde werking
4. een ongewenste reactie bij een normaal gebruik

welke medicatiefouten worden er veel gemaakt?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Te laat gegeven
2. Verkeerde cliënt
3. Te hoge of lage doseringen
4. Verkeerde combinaties

Wie heeft de bevoegdheid om medicatie uit te schrijven?

1. De arts
2. De verpleegkundige
3. De verzorgende
4. De apotheek

Wat doe je als eerste als er een medicatiefout is gemaakt?

1. Melden bij leidinggevende
2. MIC invullen
3. Huisarts/arts raadplegen
4. Onderzoeken waarom het fout gegaan is

De reden waarom iemand een medicijn voorgeschreven krijgt noemen we een:

1. contra-indicatie
2. indicatie

Voorbeeld van een symptoombestrijder is ......

1. Antibiotica
2. Hormonen
3. Pijnstiller
4. Maagmiddel

Medicatie die oraal of rectaal wordt ingenomen noemen we een ....... toediening

1. Enterale
2. Parenterale

Oraal betekent..

1. medicijnen via de anus
2. medicijnen via de huid
3. medicijnen via een injectie
4. medicijnen via de mond

voorbehouden handelingen

Voorbehouden handelingen zijn risicovolle handelingen die in de Wet BIG staan. Door ze hierin op te schrijven, wordt geprobeerd om de veiligheid van deze handelingen te verzekeren. Bij elke voorbehouden handeling staat beschreven welke zorgprofessional deze handeling zonder hulp uit mag voeren.

risicovolle handelingen

Deze handelingen staan niet in de Wet BIG. Zorgorganisaties moeten zelf bepalen welke handelingen zij als risicovol zien. Bij het uitvoeren van risicovolle handelingen moeten zorgprofessionals wel aan dezelfde eisen voldoen als bij voorbehouden handelingen. In de Wet BIG heet dit ‘zorgvuldig handelen’. 

injecteren

voorbeelden van voorbehouden handelingen?

manieren van toedienen

i.c. = intracutaan = mantoux

s.c. = subcutaan = insuline

i.m. = intramusculair = vitamin B12

i.v. = intraveneus = antibiotica

waar mag je nooit injecteren?

Waar mag je nooit injecteren?

In arm/been met infuus

In parese = verlamd lichaamsdeel

bij hematomen

bij moedervlekken

bij littekenweefsel

bij wonden

bij eczeem

bij ontstekingen / abcessen

bij oedeem

op verharde plaatsen

In thrombose gebied

rondom een stoma

in bestraald gebied

in arm van een okselkliertoilet

videomateriaal expertcollege!

schrijf vragen op voor de volgende les

voorbereiden kath zorg.