4 Genen en Allelen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

5.3 Genen en Allelen

Leerdoelen

Ik kan omschrijven wat genen en allelen zijn en dat allelen dominant of recessief kunnen zijn.

Ik kan omschrijven wat kanker en andere gevolgen van mutaties zijn.

Gatentekst

Tijdens een speciale celdeling genaamd......................... worden chromosomen verdeeld over 4 dochtercellen. De chromosomen zijn opgebouwd uit...........

In totaal heeft een mens.......chromosomen, waarvan het 23e paar de ................................................ genoemd worden. Op deze chromosomen liggen genen, die de volgende functie hebben: ........................................

DNA

Gen-Basen

Genen zijn de stukjes op de chromosomen waarop een bepaalde eigenschap zit. 

De invulling van de genen worden door de volgende letter, genaamd basen, bepaald. 

A-T

C-G

Basen-Allel

Vormen een code voor eiwitten

Eiwitten zijn bouwstenen

Allel is een genvariant

Dus: code voor blond haar

code voor bruin haar.

Oefenen

ATA TCG TAT GCA TGA TGC GTA GTT TGC

Vul de basen in waaruit de tegenoverliggende streng bestaat

Wat is een allel?

Wat zijn basenparen?

Mutaties

Een mutatie is een verandering in de allelen.

De code verandert dan en er kan een ander eiwit gemaakt worden. 

Bij celdeling kan dit voorkomen. Bij een enkele cel is het gevolg niet groot. Wel bij een geslachtscel.

Voorbeeld

Lichaamscel: CGA GAC CGT TAG

Dochtercel: CGA GAC CCT TAG

Voorbeeld

Lichaamscel: CGA GAC CGT TAG

Dochtercel:  CGA GAC CTT AG

Voorbeeld

Lichaamscel: CGA GAC CGT TAG

Dochtercel:  CGA AGA CCG TTA G

Kanker

Celdeling wordt geregeld door DNA

Kanker is ongeremde celdeling (mutatie)

Goedaardig en Kwaadaardig

Uitzaaiingen

Risico op mutatie

Stralingen: UV, Röntgen, Radioactief

Chemische stoffen: Asbest, sigarettenrook

Aan de slag

Lezen §5.3 en Maken §5.3 

Nakijken paragraaf 2