20 december 2022, psychogeriatrie - gerontopsychiatrie - geriatrie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Psychogeriatrie

Geronto-psychiatrie. 

Geriatrie

Definities. 

Gerontologie

Geriatrie

Geronto-psychiatrie

Definities. 

Gerontologie: de tak van wetenschap die het "ouder worden" bestudeert, zowel in lichamelijk, maatschappelijk als in geestelijk opzicht.

Geriatrie: richt zich op de diagnostiek en behandeling van oudere mensen met ingewikkelde ziekteproblemen

Geronto-psychiatrie: psychiatrie die zich bezig houdt met ouderen (gerontologie)

Vervolg begrippen

Psychogeriatrie houdt zich bezig met aandoeningen die samenhangen met achteruitgang van het geheugen

Co-morbiditeit: Er is sprake van meervoudige problematiek;  twee of meer aandoeningen of stoornissen bij één persoon. 

Geronto-psychiatrie

Zorgvrager heeft een (chronische) psychiatrisch probleem, zoals stemmings- en angststoornissen. Deze stoornissen gaan vaak gepaard met probleemgedrag. 

Omdat er naast de psychische klachten meestal ook sprake is van complexe lichamelijke problematiek en/ of dementie, is specialistische zorg van belang.

 Geronto-psychiatrie. 

Mw Visser. Verblijft op een geronto afdeling. Vertoont theatraal gedrag en stelt zich aan volgens het verzorgend team. 

• laat zich flauwvallen tijdens de ADL. 
• Speelt medewerkers uit. 
• Maakt van de verzorging een gevecht; mw lijkt wel op een kat in het nauw. 
• Smeert met ontlasting om te choqueren. 

Ziektegeschiedenis; 

• Diabetes mellitus II
• Amputatie linker onderbeen. 
• Angststoornis en depressie. 

Welke interventies zou jij inzetten?

Is het dementie of psychiatrie?

Dementiepatiënten kunnen niet ook psychisch in de problemen komen of psychotische angsten doormaken.

1. Juist
2. Onjuist

Feiten en cijfers

• De meest voorkomende psychiatrische stoornis bij ouderen is een angststoornis.  
• 17,1% van de mannen en 21,5% van de vrouwen van 55 jaar en ouder heeft lichteangstklachten.Waaronder valangst. 1 op de 10 heeft een angststoornis.
• Angststoornissen komen op latere leeftijd veel vaker voor dan depressie (1.7%) en dysthymie (3-5%) (Beekman, & Heeren, 2001). Onder de leeftijd van 80 komen angststoornissen vaker voor dan dementie. Bij ouderen kunnen angststoornissen een iets andere verschijningsvorm aannemen dan bij jongere doelgroepen. De angst richt zich dan specifiek op een onderwerp dat vaker voorkomt in de latere levensfase.

Stemmingsstoornis bij ouderen. 

Depressie;

Bipolaire stoornis;

Een dysthyme stoornis; is een chronische variant van de depressieve stoornis met een iets ander beloop en klachtenpatroon.

Wat is houdt een depressie in?

Algemene omschrijving 

• Iedereen voelt zich wel eens somber, door een ongeluk of verlies, zo’n situatie noemt men ook wel “down” of “depri”.
• Depressie is wanneer er sprake is van een abnormaal sombere stemming die langere tijd aanhoudt​
  
• Er is sprake van onvermogen om te genieten​
  
• Door de sombere stemming is een sociaal functioneren vrijwel onmogelijk​
  

Depressie bij ouderen

• Ouderen genezen minder snel van hun depressie
• 15-20 % van de ouderen heeft een lichte vorm van depressie. Een ernstige vorm komt voor bij 2-3 procent van de ouderen.
• 9 % van de jongeren heeft last van depressie

Verschillende oorzaken

• Kan worden veroorzaakt door situaties waarin ouderen terecht komen​. 
• Bezig zijn met de dood. 
• Verlies partner en/of weggaan van huis​. 
• Krijgen van een ziekte. 

Mogelijke oorzaken

• Bij een depressie is er een tekort aan neurotransmitterstof waardoor hersenen trager werken​
  
• Ouderen maken deze stof minder aan​
  
• Bijzondere levensgebeurtenissen kunnen aanleiding geven tot depressie​
  
• Een tekort aan “leuke” dingen beleven en doen

Wat houdt een bipolaire stoornis in?

Bipolaire stoornis. 

• Een bipolaire stoornis kan erfelijk zijn. Als een van de ouders deze stoornis heeft, is de kans 10% tot 15% hoger. 
• Er kunnen ook bepaalde dingen zijn die een manische of depressieve bui uitlokken. Bijvoorbeeld een gebrek aan slaap, het gebruik van drugs, of veel stress door een heftige gebeurtenis. Zoals problemen met relatie of werk. Of het overlijden van een dierbare. Maar een belangrijke positieve gebeurtenis kan ook een bui uitlokken. Zoals de geboorte van een  kindje.
  
• Je kunt de stoornis ook krijgen als je vaak langer dan 2 weken erg somber bent. Sommige vrouwen krijgen na de bevalling van hun kindje een psychose of worden erg somber. Dit kan een eerste teken zijn van een bipolaire stoornis.

Geriatrische zorgverlening

Geriatrische zorg omvat

• Lichamelijke gezondheidszorg​
• Psychische gezondheidszorg​
• Sociale omstandigheden​
• Maatschappelijk domein​
• Existentiële domein (spiritueel)

 Zorg omvat ook de begeleiding aan de familie

Kenmerken geriatrische zorgvrager

• Samenhang somatische, psychische en sociale factoren​
  
• Multi (co)morbiditeit​
  
• Afgenomen reservefuncties​
  
• Snellere achteruitgang​
  
• Langzaam herstel
• Nadruk op kwaliteit van leven

Lichamelijke klachten

• Lichaamsbeweging is minder soepel.​
  
• Botontkalking​
  
• Gewrichten worden stijver, verkrommingen​
  
• Spierkracht neemt af​
  
• Doorbloeding huid neemt af​
  
• Zintuigen functioneren minder​
  
• Tastzin gaat achteruit
• Vertering verandert​
  
• Wand van bloedvaten zijn minder elastisch​
  
• Uitscheidingspatroon verandert​
  
• Conditie neemt af​
  
• Longen worden minder elastisch

Psychische en sociale klachten

• Depressie​
  
• Dementie​
  
• Afhankelijkheid​
  
• Isolement​
  
• Rouwproces​
  
• Afstand nemen​
  
• Leefwereld wordt steeds kleiner​
  
• Gevoelsleven verandert

Transities; 

Transities: een ingrijpende verandering in het leven. Ouderen krijgen hier veel mee te maken

Bijv. 

• overgang naar andere levensfase
• Life-events als overlijden partner, scheiding, verhuizing
• verandering van rol
• verandering in het verloop van ziekte
• verandering in zorgbehoefte

Coping

Omgaan met ingrijpende verandering wordt coping genoemd

Het is de manier waarop mensen zich aanpassen aan stressvolle situaties zoals transities. ( coping is afgeleid van "to cope with" )

Coping-strategieën

Er zijn verschillende strategieën:

• Probleemgerichte coping: Je probeert het probleem op te lossen.
  
• Emotiegerichte coping: Je probeert de gevoelens die door het probleem worden veroorzaakt, te veranderen.
  
• Actieve coping: Je wil de situatie aanpakken.
  
• Passieve coping: Je bent afwachtend en laat de situatie over je heen komen.

Welke strategie past bij jou?