H3 PTO 3 L8 Angst in de jaren '50

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom in de geschiedenisles!

Leerdoelen

Hoe leidde de tegenstelling tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oostblok tot steeds meer spanning in de wereld?

Aan het einde van dit lesuur:

• Je kunt uitleggen dat de Verenigde Staten in 1947 begon met containmentpolitiek om de verspreiding van Communisme wereldwijd tegen te houden.
• Je kunt uitleggen dat de wapenwedloop leidde tot de dreiging van een atoomoorlog en de spanningen tussen de VS en de Sovjet-Unie verhoogde.
  
• Je kan in historische voorbeelden aantonen dat er veel angst heerste tussen de beide ideologische blokken. 

Invloedsferen

Oost-Duitsland

West-Duitsland

Communisme

Kapitalisme

Oostblok

Westblok

Sovjet-Unie

Verenigde Staten

Nederland

Wat was de aanleiding voor de Blokkade van Berlijn?

1. Het Westen werkte samen tegen Stalin
2. Stalin wilde een oorlog met het Westen uitlokken
3. Er vertrokken te veel mensen via West-Berlijn naar het Westen
4. Het invoeren van een nieuwe munt de D-Mark

Wat was de reactie van het Westen op de Blokkade van Berlijn?

1. Ze zetten een luchtbrug op
2. Ze vielen de Russische zone binnen
3. Ze gaven West-Berlijn op
4. Ze gaven economische sancties aan de S.U.

Over welke gebeurtenis gaat deze spotprent,
leg je antwoord aan de hand van
beeldelementen uit.

Over welke gebeurtenis gaat deze spotprent,
leg je antwoord aan de hand van
beeldelementen uit.

In 1949 werden van de vier bezettingszones twee landen gevormd. Vul de ontbrekende woorden op de juist plek in.

	Westerse bezettingszones	Sovjet-bezettingszones
Naam
Politiek systeem
Economisch systeem
Werkte samen met:

BRD

kapitalisme

Sovjet-Unie

democratie

communisme

dictatuur

Verenigde Staten

DDR

1955: BRD bij NAVO

1955: Warschaupact wordt opgericht als reactie

Gebruik in je antwoorden woorden/zinnen als:
De bronmaker is pro-kapitalistisch of pro-communistisch, dus…
De bronmaker bekijkt de wereld vanuit een kapitalistisch/Amerikaanse of communistische/Russische visie/perspectief/bril, dus…

Wat is angst?

Trumandoctrine en Marshallplan

Na WO II lag de EU in puin  president VS Truman was bang dat door de armoede in Europa zou zorgen voor meer aanhang van het communisme, dus oplossing = Trumandoctrine (vorm containmentpolitiek: communisme inperken):

Militaire steun.

Economische steun: 1948: Marshallplan: economische steun bij de wederopbouw aan alle Europese landen.

Stalin weigert Marshallhulp voor landen in zijn invloedssfeer, dus Oostblok, want deze hulp was ‘westers imperialisme’.

The Red Scare (Rode schrik)

1949 - jaren '60

Er is onder de bevolking in het Westblok, en vooral de Verenigde Staten, veel angst voor:

• Invloed van Communisten in de VS
• Vijandelijke acties van Communisten in de VS die tegen vrijheid zouden ingaan
• Spionage door Amerikanen die werkten voor de Communisten
• (na 1949) Angst voor de wapenwedloop en dus de dreiging van een atoomoorlog. 

   Senator (volksvertegenwoordiger) Joseph McCarthy

"Ik heb in mijn hand een lijst van 205 mensen die bekendstaan bij de minister als leden van de Communistische Partij en desondanks nog steeds werkzaam zijn bij, en vormgeven aan, het ministerie van Buitenlandse Zaken"

McCarthyisme: angstgolf en vervolgingen veroorzaakt door McCarthy: alles en iedereen was verdacht

Hoe kan angst voor iemand of iets groter worden?

The Red Scare (Rode schrik)

1949 - jaren '60

De angst wordt erger door: 

• Regeringscommissies met als taak om anti-Amerikaanse activiteiten op te sporen en te vervolgen.
• Overheidspersoneel (Joseph McCarthy) die met een commissie op zoek gaat naar spionnen. Deze senator en zijn commissie beschuldigde velen van communisme, ook zonder bewijs. 
• Propaganda en anti-communistische boodschappen & propaganda zorgen voor anti-communistische houding onder de bevolking (alles wat al lijkt op communisme = fout)

Casus Rosenberg

Het echtpaar Julius en Ethel Rosenberg werd op 19 juni 1953 geëxecuteerd met de elektrische stoel, omdat zij door de jury schuldig werden bevonden aan spionage voor de Russen.

Maar: er is nooit hard bewijsmateriaal geweest voor spionage.

Hoe kan dat in een land dat democratisch is en waarin mensen recht hebben op een eerlijk proces? 

Vijandbeelden

Sovjet-Unie over VS: ‘De VS zijn bezig de hele wereld economisch afhankelijk van hen te maken (Westers imperialisme), bijv. Marshallplan’

Vijandbeelden

VS over Sovjet-Unie: ‘De Sovjet-Unie is bezig met een communistische wereldrevolutie / wil het communisme over de gehele wereld verspreiden’  angst voor communisme.

Waarom heeft de VS dit echtpaar geëxecuteerd zonder een eerlijk proces met genoeg bewijs? 

Noodzakelijk uit angst?

Moet de VS zich iets van de Sovjet-Unie aantrekken?

Hoe zouden communisten hebben geoordeeld over het proces van het echtpaar Rosenberg?

Onterecht en fout?

Hoe zit het met rechten en eerlijke processen in de Sovjet-Unie? 

 

Leerdoelen

Hoe leidde de tegenstelling tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oostblok tot steeds meer spanning in de wereld?

Aan het einde van dit lesuur:

• Je weet dat de invloedssferen in Europa van elkaar gescheiden werden door het Ijzeren Gordijn.
• Je kunt uitleggen dat de Verenigde Staten in 1947 begon met containmentpolitiek om de verspreiding van Communisme wereldwijd tegen te houden.
  
• Je kunt uitleggen waarom Amerika en Rusland ruzie kregen over de toekomst van Duitsland, en dat dit leidde tot de blokkade van Berlijn en daarna de deling van Duitsland in de BRD en DDR in 1949.

Nabespreking

Begrippen uit deze les

Blokvorming

Blokkade van Berlijn

BRD/DDR

NAVO